Ngôi nhà cổ vật

Người sở hữu bộ sưu tập với hàng trăm bộ ấm trà thuộc nhiều niên đại khác nhau là ông Trịnh Quang Dũng, ngụ Q.Tân Bình, TP.HCM.

Bước vào ngôi nhà cổ vật của ông Dũng, chúng tôi có cảm giác như đang đi ngược quá khứ bởi mọi thứ quanh mình đều mang màu rêu của thời gian. Ông Dũng đưa chúng tôi đi tham quan “ngôi nhà cổ vật”. Từ góc cầu thang đến phòng khách, phòng uống trà đến sân thượng, mỗi nơi đều có góc trưng bày những cổ vật phù hợp. Trước mặt chúng tôi là một không gian hoài cổ, cách bài trí cũng rất lạ mắt. Có điều kiện đi nhiều nước trên thế giới, ông có cơ hội tiếp cận với nhiều nét văn hóa khác nhau, đặc biệt là nền văn hóa Á Đông. Với chút kinh nghiệm về cổ vật, ông Dũng không bỏ lỡ cơ hội sở hữu những chiếc ấm trà có từ thời Lý đã “lưu lạc” sang các nước Trung Quốc, Malaysia, Thái Lan… Bộ sưu tập ấm trà của ông tăng dần chỉ trong một thời gian ngắn. Trong số nhiều tủ trưng bày tại ngôi nhà cổ vật, mỗi món đồ, một bộ sưu tập mang một giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật đặc trưng của mỗi giai đoạn lịch sử. Bất kỳ một ngóc ngách nào trong căn nhà cũng có một góc để trưng bày cổ vật.

Bộ sưu tập bình trà của ông Dũng có những ấm trà đã có cách đây trên 800 năm, hoặc có từ thời kỳ Chu Đậu. Ngoài ra còn có những bộ ấm được sử dụng trong phủ chúa Trịnh mà lâu nay các nhà nghiên cứu chỉ nghe qua sách báo, tài liệu cổ. Ấm trà độc đáo, ngộ nghĩnh với nhiều hình hài khác nhau. Chiếc thể hiện sự cao sang, quý phái. Chiếc mạnh mẽ, oai hùng và cũng không ít chiếc yểu điệu, đài các. Ấn tượng trong bộ sưu tập ấy còn có những chiếc ấm hình lá liễu, lá trà mỏng manh với nhiều chi tiết lạ, hoa văn độc đáo.

Mỗi lần có khách đến chơi nhà ông đều dành chút thời gian để thuyết trình về nguồn gốc của các ấm trà, sau đó mới mời họ ngồi vào bàn thưởng thức trà ngon tự tay ông pha từ trong những chiếc ấm cổ. Ông Dũng nói: “Nếu uống một mình thì tôi sử dụng bình độc ẩm; hai người thì song ẩm và ba người trở lên thì quần ẩm. Vừa nói chuyện vừa nhâm nhi trà, không còn gì thú vị bằng”. Uống trà phải nói chuyện về trà Việt, về ấm trà Việt mới cảm nhận hết cái vị ngon của trà. Ông nói thật như đùa, mỗi chiếc ấm là một người đẹp yêu kiều và duyên dáng. Đã là người đẹp thì phải tôn trọng và nâng niu. Chính vì thế mà có nhiều nhà sưu tầm nước ngoài tìm đến ngả giá mỗi chiếc ấm hàng ngàn, thậm chí hàng trăm ngàn USD nhưng ông không bán vì ông đã “trót yêu” rồi.

Diện mạo của từng thời kỳ được phản ánh đầy đủ trong ngôi nhà cổ vật. Thú vị và lạ lẫm ngoài hàng trăm chiếc ấm trà là bộ sưu tập chuông đồng lớn, nhỏ với nhiều kiểu dáng khác nhau. Chủ “ngôi nhà cổ vật” có thể nhận biết chuông của mỗi thời kỳ bằng cách dùng ngón tay gõ nhẹ vào nó hoặc rê quanh thành chuông. “Mỗi kiểu cho ta một âm thanh trầm, bổng, độ rền, vang… khác nhau. Đó là đặc điểm thú vị thể hiện giá trị văn hóa, nghệ thuật đặc trưng của mỗi giai đoạn”, ông Dũng khẳng định. Ông cảm thấy nhói lòng khi lớp trẻ ngày nay chạy theo vật chất tầm thường mà coi thường giá trị lịch sử, văn hóa dân tộc. Điều đó thể hiện qua thực trạng chán học sử. Việc làm của ông còn là để vực dậy lòng yêu sử, đam mê văn hóa của lớp trẻ và có trách nhiệm gìn giữ, bảo tồn.

“Chỉ cần một cái gật đầu đồng ý bán vài chiếc ấm trà, ông cũng có một tài sản lớn?” – tôi hỏi. Ông cười nhoẻn miệng đầy chủ ý: “Tiền có thể mua được cổ vật nhưng không thể mua được giá trị cổ vật. Chưa chắc họ bỏ tiền mua vì họ yêu nó, cũng có thể họ mua vì những mục đích khác. Đó là thứ tài sản vô giá mà lịch sử ngàn đời để lại. Nếu hết đời tôi thì đời con, cháu tôi sẽ tiếp tục gìn giữ nó”.

Đã ngoài tuổi 60, ông vẫn lặn lội khắp nơi để tìm hiểu, sưu tầm cổ vật. Ông bảo, công việc sưu tầm cổ vật là duyên, là nghiệp. Nó đến với ông bằng lòng khao khát và đam mê. “Tôi không mong mình nổi tiếng với “ngôi nhà cổ vật” mà chỉ mong có nơi để những người cùng chung niềm đam mê đến đàm đạo chuyện đời. Và ý nguyện tôi muốn hướng đến là tập hợp minh chứng lịch sử bằng hiện vật lưu lại cho lớp trẻ mai sau”.