Người tiêu dùng chưa mặn mà với xăng E5

Như vậy, kể từ thời điểm trên, thị trường Việt Nam sẽ chỉ tồn tại hai loại xăng E5 RON 92 và xăng khoáng RON95. Tại hội thảo "Sử dụng nhiên liệu sinh học: Giải pháp phát triển bền vững" do Báo Công Thương tổ chức ở Hà Nội ngày 17/10, nhiều ý kiến cho rằng, mặc dù "Giờ G" đã gần đến, song tín hiệu đón nhận từ phía người tiêu dùng cả nước vẫn còn khá e ngại và còn nhiều lo ngại từ phía các chuyên gia khi triển khai xăng E5. 

Bán xăng sinh học E5 tại Cửa hàng xăng dầu số 1, phường Đồng Tâm, thành phố Yên Bái. Ảnh: Thế Duyệt/TTXVN

Theo tính toán của Bộ Công Thương, từ đầu năm 2018, khi loại bỏ xăng A92, thay thế bằng E5, cả nước sẽ cần khoảng 5,5 triệu m3 xăng E5, tương đương cần 275.000 m3 E100. Nguồn cung cấp E100 dự kiến từ các nhà máy sẽ vào khoảng 520.000 m3/năm, đủ cung cấp nhu cầu pha xăng E5. 

Đến thời điểm hiện tại, mặc dù các doanh nghiệp rất nỗ lực trong việc chuẩn bị nguồn cung và hệ thống bán lẻ xăng E5, nhưng theo ông Phan Thế Ruệ, Chủ tịch Hiệp hội Xăng dầu Việt Nam, Nhà nước cũng cần hỗ trợ kinh phí đối với những doanh nghiệp nhỏ để họ không bị thụt lùi lại phía sau trong lộ trình mà Chính phủ đề ra. Bởi, chi phí cho những thay đổi về cơ sở vật chất, bồn bể, trạm phối trộn… là con số không hề nhỏ. 

Thêm vào đó, đối với các cửa hàng tư nhân, đại lý đang nhập xăng từ các doanh nghiệp đầu mối, việc thuyết phục họ chuyển qua bán xăng sinh học đang gặp khó khăn do tâm lý lo ngại xăng sinh học hao hụt nhiều hơn xăng khoáng truyền thống. 

“Hiện người tiêu dùng cũng chưa thật sự mặn mà với loại xăng E5 khi tỷ lệ tiêu thụ xăng E5 trên thị trường mới chỉ đạt 9% trên tổng lượng tiêu thụ xăng khoáng. Việc thay đổi nhận thức và tập quán sử dụng của người tiêu dùng với xăng sinh học luôn là một vấn đề nan giải đối với các cơ quan chức năng từ trước đến nay, nhất là khi chênh lệch giữa giá bán lẻ của xăng E5 và xăng khoáng RON92 không đủ sức thu hút họ”, ông Ruệ nói. 

Đại diện Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh – một trong những thành phố đi đầu trong việc triển khai kinh doanh xăng E5 cũng cho hay, đến ngày 31/8/2017, thành phố có 240/533 cửa hàng xăng dầu tham gia phân phối xăng sinh học E5 (tỷ lệ 45%), sản lượng tiêu thụ bình quân chỉ đạt hơn 8.000 m3/tháng, chiếm 6,2% tổng sản lượng tiêu thụ xăng dầu trên địa bàn thành phố và giảm 3,3% so với thời điểm tháng 10/2016. 

"Việc sản lượng tiêu thụ có chiều hướng giảm do người tiêu dùng không có thói quen thay đổi chuyển qua tiêu dùng xăng sinh học E5. Đồng thời, chênh lệch giữa giá bán xăng sinh học E5 và xăng khoáng A92 là 270 đồng/lít, không hấp dẫn người tiêu dùng và bản thân họ cũng còn tâm lý e ngại khi được giới thiệu và khuyến khích dùng thử.", đại diện lãnh đạo TP Hồ Chí Minh cho biết thêm. 

Rõ ràng, ngoài những khó khăn về kỹ thuật, bồn chứa, phối trộn và nguồn cung nguyên liệu E100 thì khó khăn do thói quen, nhận thức của người tiêu dùng cũng đang là tác nhân không nhỏ có thể ảnh hưởng đến việc triển khai rộng rãi xăng E5.

Những lo ngại khi triển khai xăng E5 

Thời gian qua, Việt Nam cũng đã có nhiều tiêu chuẩn, quy chuẩn về chất lượng, kỹ thuật, pha trộn nhiên liệu sinh học làm cơ sở triển khai sản xuất, kinh doanh xăng E5 phổ biến trên cả nước. Đơn cử như QCVN 1/2015/BKHCN và sửa đổi 1/2017 QCVN 1:2015/BKHCN quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về xăng, nhiên liệu điêzen và nhiên liệu sinh học; TCVN 8063:2015 về xăng không chì pha 5% etanol – Yêu cầu kỹ thuật và phương pháp thử; Tiêu chuẩn Ethanol TCVN 7716:2011… 

Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam, đứng trên góc độ người tiêu dùng, lợi ích từ xăng E5 đã được tuyên truyền nhiều, các tiêu chuẩn về chất lượng cũng đã được các cơ quan chức năng ban hành. Song nguồn nguyên liệu sắn để sản xuất ethanol, dùng phối trộn xăng E5 bị phụ thuộc thời tiết và người sản xuất, nên rất có thể không ổn định về sản lượng, giá cả, liệu rằng có ảnh hưởng tới nguồn cung và giá cả xăng sinh học. 

Ông Hùng cũng lo ngại, về giá nguyên liệu, tại Việt Nam, giá sắn từ chỗ chỉ khoảng 1.500 – 1.700 đồng/kg, từ khi nhà máy sản xuất ethanol đầu tiên đi vào hoạt động, giá sắn đã lên đến 3.500 đồng/kg, có thời điểm lên đến 4.500 – 5.000 đồng/kg. Vậy khi các nhà máy sản xuất ethanol đều đi vào hoạt động, nhu cầu nguyên liệu tăng cao, liệu giá sắn có giữ được sự ổn định. Cùng với đó, xăng sinh học không có nhiều nguồn cung cấp như xăng khoáng, liệu có dẫn đến khả năng độc quyền khiến cho người tiêu dùng bị thiệt thòi. 

Nhiều ý kiến cũng cho rằng, nguyên liệu sản xuất ethanol chủ yếu là sắn, với giá tăng cao, trong khi giá dầu thô giảm mạnh từ 147 USD/thùng năm 2008 xuống còn hơn 50 USD/thùng và được nhận định là tiếp tục có hướng giảm. Điều này sẽ khiến cho giá thành ethanol nhiên liệu của các nhà máy trong nước không cạnh tranh được với xăng khoáng. 

Cũng theo ông Lưu Quang Thái, Chủ tịch Hiệp hội nhiên liệu sinh học Việt Nam, nguyên liệu sắn chiếm tới hơn 70% giá thành E100 để trộn xăng E5, vì vậy ổn định nguồn cung sắn với giá mua hợp lý là yếu tố quyết định giá E100 của Việt Nam có thể cạnh tranh với E100 nhập khẩu. Khi nhu cầu sắn tăng cao, giá sắn cũng sẽ tăng lên theo, khi đó giá E100 của Việt Nam sẽ tăng cao hơn giá E100 nhập khẩu.

Ngược lại, nếu giá sắn quá thấp, nông dân trồng sắn sẽ không có lãi, dẫn đến thu hẹp sản xuất, căng thẳng nguyên liệu sản xuất cồn. Do vậy, quy định mức giá sàn và giá trần của sắn là biện pháp cần thiết để ổn định nguyên liệu cho sản xuất cồn và đảm bảo lợi ích của nông dân. 

Theo các ý kiến chuyên gia và doanh nghiệp, để triển khai đúng lộ trình thay thế 100% xăng khoáng A92 bằng xăng E5, ngoài câu chuyện hỗ trợ từ phía nhà nước cho các doanh nghiệp sản xuất nguyên liệu, đại lý triển khai phân phối, cùng sự chủ động từ phía các doanh nghiệp; cần đảm bảo nguồn cung ethanol phục vụ sản xuất, phối trộn và tổ chức tuyên truyền sâu rộng hơn nữa lợi ích, hiệu quả của xăng sinh học để tạo niềm tin cho người tiêu dùng. Đồng thời, ban hành các cơ chế hỗ trợ giảm giá, chiết khấu… nhằm khuyến khích tiêu dùng và đảm bảo lợi nhuận cho doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu…