Người trẻ giữ hồn nghề gốm Thanh Hà

Người trẻ giữ hồn nghề gốm Thanh Hà - Audio

00:00 / 00:00

An audio error has occurred, player will skip forward in 2 seconds.

1 Người trẻ giữ hồn nghề gốm Thanh Hà Audio

“Tình yêu gốm Thanh Hà hình thành trong tôi một cách tự nhiên. Từ nhỏ, theo chân mẹ ra lò gốm, đùa nghịch với đất sét. Càng lớn, tôi càng mê gốm hơn. Tôi thích tự đôi bàn tay mình làm ra những sản phẩm khác nhau. Đó là lý do tôi chọn ở lại bên dòng sông Thu Bồn này để nối nghiệp ông bà, cha mẹ giữ lửa lò gốm thủ công vốn vang danh một thuở”, Nguyễn Viết Lâm (28 tuổi) – một thợ gốm trẻ ở làng nghề gốm Thanh Hà (TP.Hội An) bộc bạch.

Nguyễn Viết Lâm khôi phục thành công dòng gốm men Thanh Hà

Giữ lửa lò gốm truyền thống

Xưởng gốm của vợ chồng Lâm nằm sát bên đình làng Thanh Hà. Vợ chồng Lâm là một trong những người thợ trẻ giữ nghề hiếm hoi của làng gốm này. Câu chuyện về hành trình giữ nghề của Lâm càng nghe càng hấp dẫn và thú vị. Lâm là con trai duy nhất trong gia đình có 6 đời giữ nghề gốm.

Trẻ con làng gốm gắn bó với đất sét và lân la bên lò gốm của cha mẹ thì có nhiều. Nhưng ít ai nghĩ, Lâm sẽ theo nghề trước bao thăng trầm của thời cuộc, có lúc người làm gốm tưởng chừng không giữ nổi lửa lò vì thị trường đầu ra khó khăn. Thế mà Lâm ở lại! Ngày tốt nghiệp THPT, Lâm trình bày nguyện vọng và được gia đình gật đầu đồng ý. Không theo học đại học, Lâm bắt đầu con đường sự nghiệp từ chính lò gốm của gia đình mình và nhanh chóng trở thành người giữ lửa kế truyền đời thứ 6 của gia đình.

Những kiến thức về gốm do bà cố kể lại từ ngày Lâm còn nhỏ được cậu ghi nhớ lại, những gì chưa rõ cậu hỏi thêm mẹ và nghệ nhân cao tuổi trong làng. Lâm phân chia từng mảng kiến thức về gốm và bắt tay thực hành. “Cũng như bất cứ nghề gì, làm gốm cũng không phải cứ làm là thành công, cho ra sản phẩm ưng ý. Có nhiều lần sản phẩm không theo ý muốn, những lúc đó em dành thời gian để trầm tĩnh lại, suy nghĩ, nghiên cứu và đưa ra giải pháp phù hợp. Kiên trì, nhẫn nại bằng tình yêu dành cho gốm rồi sẽ thành công”, Lâm chia sẻ.

Khôi phục dòng men gốm đặc trưng

Lâm kể, theo lời bà cố cho biết nghề gốm Thanh Hà có 3 dòng gốm gồm: gốm đỏ, gốm sành và gốm men. Qua biến thiên của thời cuộc, dòng gốm men mai một, ít nghệ nhân giữ được nghề. Ngày chính thức theo nghề, Lâm đau đáu với câu chuyện bà cố trăn trở. Anh tìm tòi học hỏi nhiều nơi, cơ duyên đưa anh gặp được nhiều nghệ nhân làm gốm, có những nghệ nhân làm gốm men ở Nhật rất thạo nghề. Anh học được ở họ những kinh nghiệm quý báu.

Lâm bảo, người thợ làm gốm để hoàn thiện một sản phẩm cần trải qua ít nhất 5 công đoạn chính: thấu đất, chuốt gốm, trang trí hoa văn, tráng men và nung gốm. Trong đó, khó nhất là công đoạn tạo men và tráng men theo phương pháp truyền thống. Nghiền men phải làm sao cho men đừng quá thô cũng đừng quá mịn mới có thể cho ra sản phẩm tráng men hoàn hảo. Mỗi loại men có mỗi nhiệt độ khác nhau, đơn cử như men màu ngọc thì cần nhiệt độ từ 1.250 đến 1.300 độ C, men màu da lươn thì thấp hơn khoảng 100 độ C… Để làm được điều đó đòi hỏi người thợ gốm phải cẩn trọng trong từng công đoạn, biết cách giữ lửa lò sao cho phù hợp. Mặt khác, quá trình sáng tạo làm sao phải giữ được hồn cốt của gốm Thanh Hà xưa mới xứng đáng là người kế nối và giữ gìn truyền thống. “Mỗi lần cho sản phẩm vào lò là như một lần đặt cược. Nếu như sản phẩm ra được hoàn thiện và màu men được sinh động có nhiều hiệu ứng trên dòng men thì sản phẩm nó đạt, có giá trị cao. Men gốm truyền thống Thanh Hà làm ra mỗi sản phẩm gần như là độc bản. Em rất vui khi có thể khôi phục thành công dòng men gốm đã thất truyền của làng gốm Thanh Hà”, Lâm chia sẻ.

Để tìm kiếm thị trường cho sản phẩm, Lâm cải tiến thêm nhiều mẫu mã và nỗ lực nâng cao chất lượng men gốm để người dùng ưa chuộng, tìm mua. “Hiện cơ sở gốm của tôi có hơn 200 mẫu mã thuộc dòng men gốm. Bình quân, mỗi năm bán ra thị trường khoảng 500 sản phẩm các loại đến nhiều thị trường trong nước và xuất khẩu sang Mỹ, Pháp…

Không bằng lòng với những mẫu mã hiện có, Lâm cùng với người bạn đời Nguyễn Thị Tuyết Nhung không ngừng học hỏi, tìm tòi để cho ra những sản phẩm chất lượng tốt, mẫu mã bắt mắt hơn. Nhờ đa dạng mẫu mã và sở hữu nhiều sản phẩm gốm men độc bản nên xưởng gốm của Lâm ngày càng thu hút nhiều khách du lịch, nhất là dòng khách nước ngoài đến tham quan, trải nghiệm. Câu chuyện về gốm Thanh Hà nhờ đó có thêm cơ hội đi xa hơn, góp phần giúp người Thanh Hà giữ và phát triển nghề truyền thống của cha ông cũng như mở thêm lối đi cho du lịch phát triển.

“Là người trẻ, tôi không ngừng học hỏi, tìm tòi và sáng tạo. Tôi cũng sẵn sàng chia sẻ, truyền nghề cho những bạn trẻ ham học hỏi. Với tôi – một người con trong gia đình có truyền thống 6 đời gắn bó với nghề làm gốm, tôi mong nghề ngày càng phát triển, mở rộng thêm mô hình sản xuất, đưa sản phẩm nhiều hơn đến người tiêu dùng và được thị trường ưa chuộng để tạo nền tảng giữ nghề truyền thống bền vững”.

Vĩnh Yên