Việc nhận thức rõ giá trị của bản thân, sẽ giúp cuộc sống thêm nhiều ý nghĩa. Nó giúp người trẻ có mục tiêu của cuộc đời để hướng đến những điều tốt đẹp cho cuộc sống, có định hướng rõ ràng để theo đuổi đam mê và phát triển sự nghiệp.
Tác giả trong buổi “Giao lưu văn hóa truyền thống kết hợp với hiện đại” cùng các bạn trẻ TP.HCM
Sự biến đổi các giá trị văn hóa – một quy luật tất yếu
Có thể nói, chúng ta đang sống trong một thời đại mà quá khứ và sự đa dạng cuộc sống hiện đại đang hòa quyện vào nhau. Quá trình giao lưu và hội nhập quốc tế luôn diễn ra mạnh mẽ, đặc biệt sự hình thành mạng lưới internet trở thành tác nhân quan trọng thúc đẩy quá trình toàn cầu hóa, đặt dân tộc và nền văn hóa Việt Nam đứng trước những cơ hội và thách thức mới. Quá trình này giúp cho mọi người xích lại gần nhau, làm cho đời sống tư tưởng trở nên đa dạng và phong phú. Đây cũng là hệ quả của sự phát triển vô cùng mạnh mẽ, mang tính đột biến của khoa học và công nghệ cao, nhất là công nghệ thông tin. Khi hội nhập, các giá trị, kể cả giá trị truyền thống không còn bị trói chặt, đóng khung trong biên giới quốc gia dân tộc, do đó tất yếu dẫn đến những giá trị mới, mà các dân tộc đều lĩnh hội, đặc biệt là thế hệ trẻ, những người chủ của đất nước trong tương lai.
Tuy vậy, quá trình hội nhập, toàn cầu hóa này một mặt mang lại những cơ hội, giá trị của văn minh nhưng mặt khác cũng có những thách thức đáng lo ngại, nhất là đối với những nước đang phát triển, như: nguy cơ nhạt dần bản sắc dân tộc, sự bất bình đẳng trong đối thoại giữa các nước lớn nhỏ, ảnh hưởng đến chuẩn mực xã hội, lối sống, hành vi, làm thay đổi giá trị thẩm mỹ, giá trị văn hóa…
Do vậy, quá trình mở rộng giao lưu, hội nhập, phát triển kinh tế này đã tạo cho giới trẻ Việt Nam có phong cách hiện đại, lối ứng xử tự tin trong việc tiếp thu văn hóa mới. Tuy nhiên, ngoài cơ hội còn tiềm ẩn nhiều thách thức, đó là sự suy giảm, biểu hiện lệch lạc về lối sống, nhận thức và cách thức ứng xử các mối quan hệ giữa người với nhau. Văn hóa ứng xử ngày càng xuất hiện những biểu hiện xa rời chuẩn mực đạo đức, xa rời truyền thống dân tộc, có những quan niệm, nhận thức khác về giá trị của một bộ phận nhỏ của lớp trẻ, như: lối sống ích kỷ, vụ lợi, chủ nghĩa cá nhân, vô cảm…
Thật ra, ở góc nhìn khách quan, sự vận động và biến đổi là một quy luật tất yếu, và trong quá trình đó, hệ giá trị mới sẽ tự phát hình thành. Điều đó khiến những nhà quản lý xã hội phải luôn nhận thức kịp thời, để có thể hợp lực, đề xuất định hướng lại chuẩn mực giá trị cho phù hợp.
Thế hệ trẻ ngày nay có nhiều sự lựa chọn. Do vậy, việc chọn cho mình một lối đi riêng biệt, có bản sắc không phải là câu chuyện dễ dàng với không ít người trẻ.
Sinh viên TP.HCM cùng các lưu học sinh Lào, Campuchia tìm hiểu về lực lượng biệt động Sài Gòn. Ảnh: IT
Do vậy, các bạn trẻ một mặt cần hiểu những nét đẹp, bản sắc của giá trị truyền thống làm nền tảng. Mặt khác, cũng cần nhìn lại văn hóa ứng xử của mình, cho dù văn hóa ấy được thể hiện trên mạng ảo hay ngoài cộng đồng đi nữa, thì nó cũng phản ánh được phần nào cách sống. Hãy để người khác nhìn vào bằng sự yêu quý, kính trọng, chứ không phải cái nhìn tiêu cực. Lòng tự trọng từ truyền thống của dân tộc đối với người trẻ hiện nay cần được “cập nhật” ngược lại quá khứ để phát huy phẩm chất tốt đẹp này. Bởi lẽ, một dân tộc biết tự trọng là một dân tộc kiên cường, bản lĩnh nhưng biết sống nhường nhịn, sẽ không quy lụy trước giá trị vật chất mà tôn trọng phẩm giá con người, dù tầng lớp nào cũng không để đam mê danh vọng, giàu sang, quyền lực lung lay ý chí. Chính lối sống, cách hành xử của cá nhân cũng như văn hóa có một điểm gặp gỡ chung, đó là khả năng phát triển các quan hệ nhân tính. Phải định vị được giá trị bản thân xuất phát từ cái đúng, cái tốt và cái đẹp (chân – thiện – mỹ) trong các mối quan hệ giữa con người và cộng đồng xã hội. Bởi lẽ, giá trị thật sự của con người bao gồm giá trị cá nhân với giá trị xã hội, cộng đồng nơi ta sinh sống, làm việc và cống hiến.
Người trẻ cần định vị giá trị bản thân
Việc nhận thức rõ giá trị của bản thân, sẽ giúp cuộc sống thêm nhiều ý nghĩa. Nó giúp người trẻ có mục tiêu của cuộc đời để hướng đến những điều tốt đẹp cho cuộc sống, có định hướng rõ ràng để theo đuổi đam mê và phát triển sự nghiệp.
Tuy vậy, giá trị thật sự mà bản thân có được phải do người khác cảm nhận về mình và qua những việc mình làm, những gì mình cống hiến, giúp đỡ người khác. Giá trị đó không nằm ở vẻ bề ngoài, mà là những gì xác định bên trong mỗi người. Đó chính là năng lực thật sự, đạo đức, phẩm hạnh và vốn sống của mỗi người. Nếu giá trị bản thân được hiểu như vậy, thì có thể mang lại sự bình an và hạnh phúc. Vì đó là lối sống đẹp vô tư lợi, biết đủ, không mong cầu nhưng sống đầy trách nhiệm và tình yêu thương với đồng loại. Còn ngược lại, nếu bất chấp để khẳng định địa vị, tạo ra giá trị ảo sẽ luôn cảm thấy bất an, và không mang lại niềm vui thật sự, bởi phải lo lắng cho hành vi không thật của mình, phải luôn chứng tỏ, cố gắng “diễn” để được “tròn vai”.
| Trong thời đại mới, trí tuệ mới người trẻ phải kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Lấy hiện đại thúc đẩy các giá trị truyền thống, lấy giá trị truyền thống làm cân bằng sự phát triển. Phát huy, khơi dậy giá trị tốt đẹp này được đặt trong các mối quan hệ gia đình, nhà trường và xã hội. Khi các bạn đang đứng giữa những giao lộ mênh mông bất định, với nhiều lựa chọn, cám dỗ của cuộc đời, các bạn hãy nhớ rằng chỉ có đủ dũng khí, tri thức, trí tuệ và phẩm hạnh mới giúp chúng ta chọn đúng con đường chân ái và tạo nên giá trị thật cho bản thân và xã hội. |
Để tạo nên giá trị thật, người trẻ dựa trên hai nền tảng quan trọng đó năng lực (lao động) và nhân phẩm (trung thực, chân thiện). Nhân phẩm và năng lực giống như tay trái và tay phải của một người. Nếu chỉ có năng lực, không có nhân phẩm thì người ấy không được trọn vẹn và đầy đủ. Trong mối quan hệ này, “nhân phẩm” có vai trò quyết định “làm người trước, làm việc sau”. Thật ra, triết lý sống này là những giá trị truyền thống của cha ông, của dân tộc, đó là lòng nhân ái, nghĩa tình, lối sống tử tế, sự chính trực, bản lĩnh, giàu sang không quyến rũ, nghèo khổ không chuyển lay, uy vũ không khuất phục…
Trong thời đại mới, trí tuệ mới người trẻ phải kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Lấy hiện đại thúc đẩy các giá trị truyền thống, lấy giá trị truyền thống làm cân bằng sự phát triển. Phát huy, khơi dậy giá trị tốt đẹp này được đặt trong các mối quan hệ gia đình, nhà trường và xã hội. Khi các bạn đang đứng giữa những giao lộ mênh mông bất định, với nhiều lựa chọn, cám dỗ của cuộc đời, các bạn hãy nhớ rằng chỉ có đủ dũng khí, tri thức, trí tuệ và phẩm hạnh mới giúp chúng ta chọn đúng con đường chân ái và tạo nên giá trị thật cho bản thân và xã hội.
ThS. Nguyễn Hiếu Tín
Tin liên quan
Gặp gỡ hai người Thụy Sĩ treo cờ Việt Nam trên đỉnh Nhà thờ Đức Bà Paris
Khai mạc Festival Gạch gốm đỏ – Kinh tế xanh Vĩnh Long lần I năm 2024
Sách và sứ mệnh người thầy
Bình luận (0)