Nguy cơ do nấm phổi

Nấm Coccidioides immitis có hai dạng: mọc thành một loại mốc sợi tơ màu trắng trên các môi trường nuôi cấy; dạng hình cầu không nẩy chồi trên mô vật chủ; việc xác định nấm căn cứ vào hình dạng và sự hình thành những bào tử vách dày có hình cái trống gọi là những bào tử khớp trong sợi nấm của thể sợi tơ. Nấm sinh sản trong mô vật chủ bằng cách hình thành những nội bào tử bên trong những quả cầu nhỏ trưởng thành. Sau khi quả cầu nhỏ vỡ ra, các bào tử được phóng thích lớn lên, trở thành những quả cầu nhỏ và tái lập lại vòng sinh trưởng. Người và động vật bị bệnh là do hít phải những bào tử nấm khuếch tán trong không khí do gió cuốn lên từ đất.

Bệnh nhân nhiễm nấm có biểu hiện gì?

Khoảng 40% bệnh nhân nhiễm nấm nguyên phát ở phổi có triệu chứng từ nhẹ giống như bệnh cúm đến viêm phổi nặng. Bệnh nhiễm nấm thể nhẹ có biểu hiện: ban đỏ nút, ban đỏ đa dạng, ban đỏ nhiễm độc, đau khớp, viêm khớp, viêm kết mạc hay viêm trên củng mạc. Một số ít trường hợp tổn thương là một nang vách mỏng như một di chứng mạn tính ở vùng phổi đông đặc. Có khi gặp một vùng phổi đông đặc tồn tại dai dẳng như viêm phổi mạn tính hay xơ hóa dạng nang; tràn dịch màng phổi có thể là biểu hiện duy nhất của bệnh và thường tự khỏi.

Bệnh nhiễm nấm tại phổi có những triệu chứng như: sốt, ho, đau ngực, khó ở và có khi thấy những phản ứng quá mẫn. Chụp Xquang có thể thấy hình ảnh thâm nhiễm, hạch rốn phổi hay tràn dịch màng phổi. Những triệu chứng chứng tỏ có các nang vách mỏng mạn tính là ho hay ho ra máu. Bệnh nấm ở phổi tiến triển mạn tính gây ho, có đờm, sốt dao động và sút cân. Các dấu hiệu lan tỏa đầu tiên thường xuất hiện trong giai đoạn nhiễm nguyên phát, sau đó tái phát kèm theo tổn thương lan tỏa vài năm sau. Biểu hiện nhiễm nấm lan tỏa trên bệnh nhân bị bệnh ở phổi là có những dấu hiệu: sốt, khó ở, nổi hạch rốn phổi hay hạch cạnh khí quản, tăng tốc độ lắng máu và có các hiệu giá cố định bổ thể cao kéo dài bất thường. Bệnh tiến triển với những tổn thương ở xương, da, mô dưới da, màng não, khớp… Viêm màng não mạn tính có biểu hiện như nhức đầu có khi có những dấu hiệu lan tỏa. Những tổn thương ở da dạng ban sần; ở mô mềm và xương có chứa mủ và có thể thấy xoang bị rò ra. Nếu không điều trị, bệnh lan tỏa có thể gây tử vong trong vòng từ vài tuần đến vài năm.

Bệnh nhiễm nấm lan tỏa diễn tiến nhanh ở những bệnh nhân nhiễm HIV tiến triển. Bệnh nhân bị thâm nhiễm phổi lan tỏa có tiên lượng xấu. Cấy máu thấy dương tính trong giai đoạn muộn của bệnh.

Khi nghi ngờ bệnh nhân bị bệnh nấm cần xét nghiệm đờm, nước tiểu và mủ để tìm nấm gây bệnh. Một phương pháp giúp chẩn đoán bệnh chính xác là xét nghiệm máu, nhờ tìm được kháng thể chống nấm có trong máu người bị nhiễm nấm. Tương tự việc xét nghiệm dịch não tủy cũng giúp phát hiện ra kháng thể có tác dụng chẩn đoán chính xác viêm màng não do nấm.

Đối với bệnh nhiễm nấm nguyên phát ở phổi, việc điều trị nhằm mục đích ngăn chặn bệnh nhiễm lan tỏa ra ngoài phổi hay nhiễm nấm mạn tính tại phổi. Bệnh nhân nhiễm bệnh nặng hay kéo dài cần điều trị trong thời gian vài tuần. Những bệnh nhân bị nhiễm vi nấm ở thể lan tỏa nặng hay tiến triển nhanh cần điều trị khẩn trương, tích cực. Trường hợp viêm màng não phải chú đến tổn thương tràn dịch não thất, vì đây là biến chứng hay gặp khi bệnh viêm màng não do nấm không được điều trị… Các thuốc điều trị kháng nấm loại này được khuyên dùng là: fluconazol; amphotericin B; thuốc có thể thay thế là itraconazol hay fluconazol. Những thuốc uống này có tác dụng ức chế nhiễm nấm lâu dài nhưng cần phải điều trị kéo dài trong nhiều năm.

Phương pháp điều trị bằng phẫu thuật cũng được sử dụng trong các trường hợp: cắt lọc những tổn thương ở xương hay dẫn lưu các ổ áp – xe; cắt bỏ những tổn thương phổi tiến triển mạn tính để hỗ trợ việc điều trị bằng thuốc khi bệnh nhiễm nấm chỉ khu trú ở phổi.

Khi lao động, tập luyện hay thực hiện các hoạt động có tiếp xúc với đất, cát, bụi bẩn…, cần phải đeo khẩu trang để ngăn ngừa việc hít phải nấm gây bệnh. Những công việc như khai quật khảo cổ, săn bắn, luyện  tập quân sự, xây dựng công trình, người lao động phải mặc trang phục che kín da và mặt để tránh nấm xâm nhập qua mũi, miệng, mắt, da…

Quản lý tốt, tránh cho trẻ em chơi, tiếp xúc với đất cát bụi bẩn như ở vườn, ruộng, đường đất, đeo khẩu trang cho trẻ khi đi đường.