Nhà ở xã hội làm “nóng” nghị trường

Kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV đã dành ra 2,5 ngày (từ chiều 3 đến hết ngày 5-11) để chất vấn và trả lời chất vấn với 4 nhóm vấn đề: Xây dựng, Nội vụ, Thông tin và Truyền thông, Thanh tra. Trong đó, riêng nhóm vấn đề xây dựng, lĩnh vực nhà ở xã hội (NOXH) được rất nhiều đại biểu Quốc hội chất vấn Bộ trưởng Bộ Xây dựng…

Một khu nhà ở xã hội tại huyện Bình Chánh, TP.HCM. Ảnh: Thúy Nga

Nhà ở xã hội ít, giá cao

TP.HCM là địa phương có đông dân nhập cư nhất nước, trong đó có không ít người là công chức, viên chức, người lao động có thu nhập trung bình và thấp. Do đó nhu cầu được mua NOXH là rất lớn. Tuy nhiên, vì 1.001 lý do mà những người mua được NOXH chỉ chiếm một phần rất nhỏ so với những công chức, viên chức, người lao động có nhu cầu.

Từ thực tế ở địa phương, đại biểu Nguyễn Thị Lệ (TP.HCM) cho biết, việc phát triển NOXH trong thời gian qua chủ yếu từ nguồn lực xã hội hóa. Do vậy, việc hoàn thiện các dự án NOXH phụ thuộc phần lớn vào các chủ đầu tư dự án. Mặt khác, quy định pháp luật về NOXH chưa đảm bảo cho việc tạo nguồn cung và chưa nâng cao trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp, chủ đầu tư dự án. Chính vì vậy, nguồn cung NOXH trong thời gian qua còn ít, chưa đáp ứng nhu cầu của công nhân, viên chức, người lao động. Thời gian tới Bộ Xây dựng có ban hành hoặc đề xuất ban hành chính sách gì để khuyến khích phát triển NOXH, đặc biệt là hỗ trợ vốn và đơn giản hóa thủ tục hành chính trong quy trình đầu tư phát triển NOXH? Đồng thời có biện pháp như thế nào để đảm bảo hiệu lực trong thực hiện các quy định về đầu tư xây dựng NOXH nhằm tăng nguồn cung, nâng cao trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp, chủ đầu tư và đáp ứng được nhu cầu của công nhân, viên chức, người lao động có thu nhập thấp?

Còn theo đại biểu Trần Thị Diệu Thúy (TP.HCM) thì, các thủ tục xác định nghĩa vụ tài chính về tiền sử dụng đất và thủ tục miễn tiền sử dụng đất quy định trong Luật Đất đai năm 2013 hoặc thủ tục về thẩm định giá NOXH, thủ tục xác định về đối tượng được hưởng chính sách NOXH… đã dẫn đến các thủ tục xây dựng NOXH nhiều hơn và khó hơn so với các thủ tục xây dựng nhà ở thương mại. Theo đó khiến kéo dài thời gian thực hiện, làm cho nhà đầu tư mệt mỏi, bỏ cuộc. Kết quả là số lượng NOXH hoàn thành rất thấp so với chỉ tiêu đề ra.

Cũng quan tâm đến vấn đề NOXH, đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) đề cập tới mục tiêu của NOXH là hướng tới người lao động có thu nhập thấp; giải quyết nhà giá rẻ là điểm mấu chốt của chính sách nhà ở cho công nhân, người lao động.

Theo đại biểu Tô Văn Tám, mục tiêu trên rất khó thực hiện khi thực trạng giá NOXH đang ở mức rất cao so với thu nhập của người lao động. Đối với nhiều dự án NOXH, giá trung bình ở mức trên 15 triệu đồng/m2, có nơi từ 21-25 triệu đồng/m2.

“Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết nguyên nhân của thực trạng này và có thể đưa giá NOXH phù hợp với khả năng của công nhân, người lao động có thu nhập thấp hay không? Nếu được thì giải pháp nào và trong thời gian bao lâu?”, đại biểu Tô Văn Tám chất vấn.

Sẽ có một triệu căn nhà ở xã hội

Trả lời về vấn đề NOXH, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, trong những năm qua, việc chăm lo giải quyết nhà ở cho người dân nói chung và NOXH nói riêng luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm; xác định là một nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Tuy nhiên, việc thực hiện công tác này vẫn còn một số tồn tại, khó khăn. Cụ thể là hành lang pháp lý vẫn còn vướng mắc trong việc phát triển NOXH, nhà ở công nhân, cần tiếp tục nghiên cứu sửa đổi tại Luật Nhà ở và các luật khác liên quan. Việc tổ chức thực hiện vẫn còn khó khăn do ngân sách Trung ương chưa bố trí được đầy đủ nguồn vốn ưu đãi thực hiện chính sách NOXH, nhà ở công nhân; một số địa phương chưa chú trọng việc này để tập trung nguồn lực đầu tư hoặc phát triển quỹ đất…

Thừa nhận tình hình triển khai, phát triển NOXH còn chưa đạt yêu cầu, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho biết, trong thời gian tới, để thúc đẩy phát triển NOXH, các bộ ngành sẽ tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật có liên quan để tháo gỡ những vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi làm tăng nguồn cung NOXH, tháo gỡ những nút thắt cho các dự án xây dựng nhà ở đô thị.

Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cũng khẳng định, mục tiêu phát triển NOXH theo chiến lược nhà ở quốc gia đến năm 2020 chưa đạt theo yêu cầu và giá NOXH cũng đang ở mức cao. Nguyên nhân là chưa đảm bảo được nguồn cung NOXH; quỹ đất dành cho phát triển NOXH cũng còn hạn chế; nguồn vốn phát triển NOXH chưa được đảm bảo; chính sách ưu đãi, khuyến khích chưa thật sự thu hút và khả thi; khâu tổ chức thực hiện còn nhiều phức tạp dẫn đến nguồn cung chưa đảm bảo…

“Thời gian tới, giải pháp được nêu ra là điều chỉnh pháp luật để thu hút phát triển NOXH. Bộ Xây dựng đang trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt Đề án phát triển một triệu căn NOXH, cố gắng đáp ứng nhu cầu nhà ở cho người thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp…”, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị thông tin.

Với tín dụng cho nhà ở xã hội, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, Chính phủ đã quan tâm chỉ đạo sâu sát. Cụ thể, Chính phủ đã có Nghị định 100 ban hành năm 2015 về phát triển và quản lý nhà ở xã hội, được sửa đổi bằng Nghị định số 49 năm 2021. Ngân hàng Chính sách xã hội đã tiến hành giải ngân theo quy định. Trong khi đó các tổ chức tín dụng được chỉ định trong nghị định chưa giải ngân được là do tiền cấp bù lãi suất chưa được bố trí nên chưa thể thực hiện cho vay.

Từ thực tế và ghi nhận tại phiên chất vấn – trả lời chất vấn, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đề nghị Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng và các bộ trưởng, trưởng ngành tiếp thu đầy đủ ý kiến của đại biểu Quốc hội, có giải pháp hiệu quả để khắc phục, tập trung vào một số vấn đề trọng tâm. Trong đó cần sửa đổi, hoàn thiện chính sách ưu đãi, thu hút các doanh nghiệp đầu tư dự án NOXH, nhất là nhà xã hội cho thuê, thuê mua. Sớm ban hành và thực hiện hiệu quả Đề án đầu tư xây dựng ít nhất một triệu căn hộ NOXH cho đối tượng có thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030.

Có giải pháp để tích cực triển khai cho vay, hỗ trợ lãi suất đối với các dự án cải tạo nhà chung cư cũ, xây dựng NOXH, nhà ở cho công nhân mua, thuê và thuê mua theo quy định của Nghị quyết 43/QH15 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế – xã hội.

Có chính sách hỗ trợ NOXH cho người có công; Các địa phương rà soát, bổ sung quy hoạch, bố trí đủ quỹ đất để phát triển NOXH, nhà ở cho công nhân theo đúng quy định. Bổ sung các chỉ tiêu phát triển nhà ở, đặc biệt là chỉ tiêu phát triển NOXH khu vực đô thị, nhà ở cho công nhân vào các kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội 5 năm và hàng năm.

Đức Việt