Nhân lực ngành công nghệ thông tin: Đào tạo nhiều mà vẫn thiếu

Theo ông Trần Anh Tuấn- Phó giám đốc Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động TP.HCM: “Thị trường ngành CNTT thay đổi hàng năm, nếu trước đây chúng ta chỉ biết về phần cứng, phần mềm và mạng máy tính thì ngày nay đã có nhiều lĩnh vực mới được mở rộng như tích hợp hệ thống, công nghệ di động, thương mại điện tử, game. Đây là những lĩnh vực phát triển rất nhanh và luôn có nhu cầu bổ sung nguồn nhân lực…”.

Tại TP.HCM, trong quy hoạch phát triển nhân lực giai đoạn 2011-2020, TP ưu tiên phát triển nhân lực cho những ngành có hàm lượng công nghệ cao, giá trị gia tăng cao. Trong đó đảm bảo nhu cầu lao động chất lượng cao cho 9 ngành dịch vụ, 4 ngành công nghiệp (cơ khí chế tạo chính xác và tự động hóa; điện tử và CNTT; chế biến thực phẩm theo hướng tinh chế; hóa chất – hóa dược và mỹ phẩm).

Với nhu cầu từ 270.000 đến 280.000 chỗ làm/năm, trong đó ngành CNTT chiếm từ  6% đến 7% (tương đương 16.000 đến 20.000 người). Nguồn nhân lực chuyên ngành CNTT tập trung vào lĩnh vực lập trình viên, kỹ sư hệ thống mạng, kỹ sư phần cứng, kỹ thuật viên – chuyên viên thiết kế lập trình web, lập trình điện thoại di động, game, an ninh mạng, IT…

Hiện cả nước có trên 270 trường ĐH, CĐ đào tạo ngành CNTT. Trung bình mỗi năm, chỉ riêng các trường trên địa bàn TP.HCM đào tạo từ 18.000 đến 20.000 sinh viên ngành CNTT (trong đó ĐH chiếm 41%, CĐ: 43%, TC: 26%).

Tuy nhiên, theo thống kê của Viện Chiến lược CNTT cho thấy, hiện nay 72% sinh viên ngành CNTT không có kinh nghiệm thực hành, 42% thiếu kỹ năng làm việc nhóm, 100% không biết lĩnh vực hành nghề. Đặc biệt là đối với các  sinh viên mới tốt nghiệp, chỉ khoảng 15% sinh viên ra trường đáp ứng yêu cầu doanh nghiệp. Hơn 80% lập trình viên phải đào tạo lại, cá biệt có những doanh nghiệp phải mất tới 2 năm để đào tạo lại. Đồng thời các doanh nghiệp, công ty phần mềm trong nước cũng đang chật vật tìm kiếm nguồn nhân lực CNTT chất lượng cao. Có thể kể đến các vị trí hiện đang khát nguồn nhân lực trầm trọng như: Lập trình di động, quản trị mạng, chuyên gia bảo mật và an ninh mạng…

“Trong khi các doanh nghiệp đang khát nhân lực thì có rất nhiều sinh viên tốt nghiệp ngành CNTT thất nghiệp hoặc phải làm công việc trái ngành. Nguyên nhân lớn nhất là do trình độ của các em còn hạn chế, chưa phù hợp với công việc mà doanh nghiệp yêu cầu”, ông Tuấn nhấn mạnh.

Từ thực trạng trên cho thấy, sự phối hợp giữa nơi đào tạo và nơi sử dụng lao động còn quá lỏng lẻo. Có thể nói, nơi đào tạo cứ đào tạo mặc kệ nơi sử dụng có “xài” được hay không. Còn nơi sử dụng lao động thì đành chọn giải pháp “đãi cát tìm vàng”, trong số hàng trăm sinh viên ra trường chỉ chọn được chục em. Đã vậy còn phải đào tạo lại. Đây thực sự là một sự lãng phí rất lớn về tiền bạc, thời gian, công sức…

“Kinh nghiệm thực tiễn cho thấy, để có được đầu ra đáp ứng nhu cầu là doanh nghiệp phải tham gia hỗ trợ huấn luyện chuyên môn và kỹ năng nghề. Theo tôi được biết đã có một số doanh nghiệp và các trường ĐH-CĐ đào tạo ngành CNTT gắn kết trực tiếp đào tạo. Tuy có thể là số lượng nhân sự được đào tạo theo dạng này chưa nhiều nhưng đó cũng là khởi đầu của một mô hình mới. Có thể nói, đã đến lúc các doanh nghiệp cần làm tốt việc thông tin với cơ quan quản lý Nhà nước và phối hợp với đơn vị dự báo nhu cầu nhân lực thông tin về nhu cầu tuyển dụng lao động theo cơ cấu ngành nghề, số lượng lao động ngắn hạn và trung hạn. Để từ đó phối hợp với các trường cùng đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng, ra trường là làm được việc ngay, không cần phải đào tạo lại…”, ông Tuấn chia sẻ.

Có thể nhận thấy rõ nét, thị trường nhân lực và đầu ra của ngành CNTT có chiều hướng phát triển mạnh về số lượng, chất lượng và yêu cầu chuyên nghiệp hơn trong nhiều năm  tới. Vấn đề cần quan tâm là có những giải pháp thu hút người học, nâng cao chất lượng đào tạo ngành CNTT giỏi kiến thức chuyên môn, kỹ năng nghề, ngoại ngữ để sinh viên Việt Nam sau khi ra trường có thể đáp ứng được thị trường lao động trong nước và quốc tế…

Bài, ảnh: Anh Kim