Cờ tướng, cờ vua và các loại cờ nói chung không chỉ là các trò chơi giải trí mà còn là một “trường học thu nhỏ” của cuộc sống. Từ mỗi ván cờ, chúng ta có thể rút ra vô vàn bài học quý giá, áp dụng vào công việc, các mối quan hệ và cả cách chúng ta đối mặt với thử thách hằng ngày.
Những điều đó thực sự có ý nghĩa đối với học sinh; vì vậy, trong trường học, các em nên được khuyến khích chơi cờ, không chỉ xem đó là môn thể thao để rèn luyện trí não mà còn có giá trị thiết thực ở nhiều khía cạnh khác.
1.Học và thực hành tư duy chiến lược, tầm nhìn xa. Các loại cờ đều yêu cầu người chơi phải suy nghĩ trước nhiều bước. Mỗi nước đi không chỉ tác động đến vị trí hiện tại mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ diễn biến ván cờ về sau. Đây là bài học then chốt về tư duy chiến lược và khi rèn luyện được loại tư duy này, trẻ sẽ trưởng thành về nhiều mặt và có thể tác động tích cực đến cuộc đời.
Trong cuộc sống, nhất là trong công việc, khi lập kế hoạch cho một dự án, bạn không chỉ nghĩ đến mục tiêu ngắn hạn mà còn phải hình dung các rủi ro, cơ hội và kết quả lâu dài. Một quyết định hôm nay có thể là nền tảng cho thành công (hoặc thất bại) của bạn trong tương lai. Trong chi tiêu, việc tiết kiệm, đầu tư hay chi tiêu đều cần có tầm nhìn dài hạn. Một khoản tiết kiệm nhỏ hôm nay có thể trở thành tài sản lớn mai sau. Những điều này nên được định hình và thực hành từ nhỏ, nhất là trong bối cảnh hiện nay nhiều trẻ được gia đình chu cấp rộng rãi khiến các em không thực sự hiểu được giá trị của đồng tiền, của lao động. Tương tự như vậy, nhiều trẻ cần học cách tiến và lùi để có thể ứng biến với những hoàn cảnh cụ thể, nhất là với các thất bại, vấp ngã, tụt dốc…, thay vì trẻ chỉ biết được mọi thứ luôn phát triển, luôn thăng tiến và không có tâm thế thích ứng với hoàn cảnh đó.
2.Khả năng phân tích và đánh giá tình hình. Trong mỗi ván cờ, khi đến lượt đi, bạn phải phân tích kỹ lưỡng thế cờ hiện tại: quân nào mạnh, quân nào yếu, điểm mạnh của đối thủ, điểm yếu của mình. Sau đó, bạn cần đánh giá các phương án khả thi và chọn ra nước đi tối ưu. Trong Học đánh cờ, Bác Hồ đã viết: “Phải nhìn cho rộng suy cho kỹ,/ Kiên quyết, không ngừng thế tấn công”, xem đó là một kỹ năng quan trọng của người chơi cờ.
Trong cuộc sống, chúng ta có thể áp dụng để giải quyết nhiều vấn đề thiết thực. Chẳng hạn, khi đối mặt với một vấn đề phức tạp, cần bình tĩnh phân tích nguyên nhân, đánh giá các lựa chọn giải quyết và dự đoán hậu quả của từng lựa chọn trước khi đưa ra quyết định cuối cùng. Với trẻ nhỏ, đây là một kỹ năng cần được rèn luyện từ sớm để hình thành một loại năng lực phân tích, đánh giá, phán đoán và từ đó có thể đưa ra nhận định hoặc quyết định. Rèn luyện được năng lực này sẽ giúp trẻ tránh đưa ra các ý kiến hoặc quyết định vội vàng, thiếu căn cứ, chưa phù hợp hoặc sai lầm. Khi chơi một ván cờ, đi sai nước có thể rút kinh nghiệm cho lần chơi sau nhưng trong cuộc sống, sai lầm có thể không còn cơ hội khắc phục nên mỗi quyết định đều phải hết sức thận trọng, cân nhắc. Trong các mối quan hệ, đôi khi việc lắng nghe và phân tích tình huống từ nhiều góc độ giúp bạn hiểu rõ hơn về người khác, từ đó đưa ra cách ứng xử phù hợp, tránh những hiểu lầm không đáng có.
3.Sự kiên nhẫn và bình tĩnh. Các loại cờ nói chung không cho phép chúng ta vội vàng. Một nước đi hấp tấp có thể khiến bạn mất đi lợi thế hoặc thậm chí thua cả ván cờ. Bất kỳ người chơi nào cũng phải kiên nhẫn chờ đợi thời cơ, bình tĩnh trước những nước cờ hiểm hóc của đối thủ và không hoảng loạn khi rơi vào thế khó. Chơi cờ thường xuyên sẽ rèn luyện người chơi tinh thần thép, đó lả bản lĩnh vững vàng trước các tình huống khó khăn, “thắng không kiêu và bại không nản”, gặp lúc nguy hiểm không hoảng loạn… Trong học tập và phát triển bản thân, để thành thạo một kỹ năng hay đạt được mục tiêu lớn, các bạn trẻ cần sự kiên trì luyện tập mỗi ngày, không nản lòng trước thất bại. Trong xử lý khủng hoảng, dù là cá nhân hay tổ chức, khả năng giữ bình tĩnh, không vội vàng phản ứng khi đối mặt với khó khăn sẽ giúp bạn đưa ra những quyết định sáng suốt hơn. Thực tế cho thấy, gần như không có một chiến thuật cố định nào áp dụng cho mọi ván cờ. Bạn phải linh hoạt thay đổi chiến lược tùy theo nước đi của đối thủ và diễn biến thế trận. Đôi khi, một thế cờ ban đầu có vẻ bất lợi lại có thể lật ngược tình thế nếu bạn biết cách thích nghi.
Trong môi trường làm việc, thế giới thay đổi không ngừng. Người thành công là người có khả năng thích nghi nhanh chóng với công nghệ mới, phương pháp làm việc mới hoặc những thay đổi trong thị trường. Trong các kế hoạch cá nhân, cuộc sống luôn có những điều bất ngờ. Kế hoạch A có thể không hiệu quả, và bạn cần sẵn sàng chuyển sang kế hoạch B, C, hoặc thậm chí tạo ra một hướng đi hoàn toàn mới. Tức là, từ việc tập chơi cờ, trẻ sẽ học được cách chuẩn bị nhiều nước đi tiếp theo tùy thuộc diễn tiến thực tế, đồng nghĩa với việc trẻ học được cách luôn thích ứng với mọi hoàn cảnh.
4.Học cách chấp nhận thất bại. Trong chơi cờ, thua là chuyện bình thường. Mỗi ván thua không phải là kết thúc mà là một bài học quý giá. Người chơi giỏi sẽ không đổ lỗi cho may rủi mà sẽ phân tích lại ván cờ để tìm ra sai lầm của mình, từ đó cải thiện kỹ năng cho những ván sau. Trong mỗi bài thi hay bài kiểm tra, học sinh cần tự nhìn nhận lại mình đã làm chưa tốt ở điểm nào để rút kinh nghiệm cho lần sau. Mỗi bài thi, học sinh cần xem là một cơ hội học tập, không chỉ về kiến thức, cách thức làm bài mà còn những vấn đề liên quan đến việc ứng xử với những tình huống tương tự trong thực tế. Trong sự nghiệp, mỗi thất bại, mỗi dự án không thành công đều là cơ hội để bạn nhìn lại, học hỏi và trưởng thành. Quan trọng là bạn rút ra được gì từ đó. Trong cuộc sống cá nhân, vì không ai hoàn hảo nên việc nhận ra sai lầm của bản thân và chủ động sửa đổi là yếu tố quan trọng để phát triển và xây dựng các mối quan hệ bền vững.
5.Cờ là một môn thể thao trí tuệ đòi hỏi sự tôn trọng đối với đối thủ và tuân thủ luật chơi. Dù thắng hay thua, việc giữ thái độ đúng mực thể hiện phong cách của một người chơi văn minh. Học được điều đó, khi lớn lên, dù trong kinh doanh hay thể thao, trẻ có thể rút ra rằng, cạnh tranh lành mạnh và tôn trọng đối thủ là yếu tố cần thiết để duy trì một môi trường công bằng và phát triển. Hay việc tuân thủ luật pháp và các quy tắc ứng xử chung trong xã hội không chỉ bảo vệ bản thân mà còn góp phần xây dựng một cộng đồng văn minh. Mọi người đã đúc kết: thất bại là mẹ của thành công. Trên thực tế, không ai sinh ra đã chỉ có thành công mà chính đó là kết quả của nhiều lần thất bại trước đó và bản thân đã rút ra được những bài học quý báu sau mỗi thất bại. Khi trẻ học được cách chấp nhận thất bại có nghĩa là trẻ đang trưởng thành, từ trong từng ván cờ cho đến cuộc đời.
Nhìn chung, học và chơi cờ là một hành trình rèn luyện bản thân đầy thú vị. Những bài học từ bàn cờ, từ việc lập kế hoạch, phân tích, kiên nhẫn đến khả năng thích nghi và chấp nhận thất bại, đều là những kỹ năng sống vô cùng cần thiết. Trẻ nên được dạy cách chơi cờ theo năng lực, điều kiện của mình để từ đó có thể phát huy nhiều kỹ năng khác, giúp ích cho sự trưởng thành của bản thân sau này.
Trúc Giang
Bình luận (0)