Những ca khúc tiền chiến bất hủ: Bài Cuối: Cô láng giềng

Cố nhạc sĩ Hoàng Quý là người Hải Phòng, sinh năm 1920. Ông là người đứng đắn, tình cảm kín đáo vô cùng. Yêu văn nghệ từ nhỏ nhưng không có tiền đi học nên nhiều tối Hoàng Quý phải leo tường nhìn vào vũ trường, vừa xem vừa học lỏm. Cuộc sống của ông khá chật vật, nhất là năm 16 tuổi, thân mẫu qua đời, là anh cả nên Hoàng Quý phải cáng đáng mọi việc, kể cả nuôi dạy, chăm lo cho các em. Về sự nghiệp âm nhạc, ông là một trong số rất ít nhạc sĩ tiên phong sáng tác hùng ca, lịch sử và nhạc cho thanh niên.

Chuỗi ngày trai trẻ, Hoàng Quý cũng dệt cho mình nhiều tình duyên tươi đẹp. Trong số đó phải kể đến mối tình cuối đời, ghi khắc trong tim ông đậm sâu và đau thương nhất. Người con gái ấy tên Hoàng Oanh, có dung nhan mĩ miều. Cô được tôn vinh là hoa khôi của phố Cảng bấy giờ, không đếm xuể người si mê, thương thầm nhớ trộm. Hoàng Oanh và Hoàng Quý gặp nhau như có sự an bài, đôi trai tài, gái sắc sớm dìu nhau đi vào cuộc tình thơ mộng. Dù vậy, Hoàng Quý vốn kín đáo, chuyện tình của ông hầu như không ai hay biết. Mỗi lần hẹn hò, họ lại thường đưa nhau ra ngoại ô nên người thân chẳng ai bắt gặp cặp đôi sánh vai bao giờ. Hoàng Oanh là người trọng tài, lại mến phục tính nết biết hy sinh, lo lắng của người yêu nên lúc đó, dẫu có nhiều công tử con nhà giàu, quyền thế chức sắc trọng vọng theo đuổi vẫn một lòng yêu thương Hoàng Quý. Trong số các “cây si” này, có một người giữ chức thông phán hết mực si mê, săn đuổi cô bén gót. Một lần gửi lá thư cho Hoàng Oanh, người này bên cạnh ca ngợi dung nhan thì đồng thời ngỏ ý trách giận cô thiếu thực tế, đi yêu một nghệ sĩ nghèo khổ, không xứng tầm nhan sắc. Hoàng Quý được người yêu đưa lá thư cho xem, cũng chỉ biết khuyên Hoàng Oanh nếu không thích “ai kia” thì hãy cứ cho qua, im lặng.

Được một thời gian, hương tình đang nồng mặn thì Hoàng Quý đành gác lại để bí mật tham gia Mặt trận Việt Minh, đi hoạt động cách mạng. Thỉnh thoảng ghé thăm nhà, ông có đến gặp người tình cho thỏa lòng nhung nhớ, để rồi sau đó lại lặng lẽ rời xa, dấn thân theo tiếng gọi quê nhà. Những lần tái ngộ này, tình yêu cả hai càng thêm thắm thiết bởi Hoàng Oanh quyến luyến, bịn rịn, cô lo cho người tình từ lọ dầu đến chiếc khăn tay làm kỷ vật. Thế nhưng, lần về thăm sau cùng, suốt mấy tháng trời chàng nhạc sĩ tài ba đã không trở lại. Họ bặt tin nhau…

Không tin tức người yêu, lòng dạ Hoàng Oanh bấy giờ càng héo hon, sầu muộn vì lo lắng, thương nhớ khôn nguôi. Thời gian này, chuyện tình giữa Quý – Oanh như càng trắc trở khi có người thứ ba – vốn giàu sang nhung lụa – đeo đuổi Hoàng Oanh. Đang lúc yếu lòng với nỗi cô đơn, trống vắng, trước hơi ấm và săn đón cuồng nhiệt của người này, Hoàng Oanh dần quên hẳn chàng nghệ sĩ nghèo khó năm xưa để rơi vào vòng tay xa lạ. Cô ngày càng lún sâu trong đam mê, vui duyên mới nhòa phai tình cũ…

Ngày tổng khởi nghĩa, 19-8-1945, Hoàng Quý bất ngờ trở về. Ông vẫn chẳng hề hay biết người tình đã bạc lòng thay đổi. Riêng Hoàng Oanh tuy khó xử giữa mới – cũ, xưa – nay song vẫn dựng và diễn một vở kịch thủy chung đợi chờ nên Hoàng Quý lầm thật, cũng một lòng say đắm cô.

Cho đến một hôm, có người bạn rỉ tai về chuyện người tình từ lâu phản bội, Hoàng Quý đớn đau, vỡ lẽ mới lưu tâm dò xét. Một tối ra ngoài có việc về khuya, ông tình cờ bắt gặp đôi nam nữ đang khoác vai tâm tình, dìu nhau từng bước chậm. Càng đến gần, Hoàng Quý càng nhận thấy vóc dáng quen thuộc của người con gái mình yêu thương. Ông bắt đầu đi chậm để tiện việc theo dõi. Đến lúc nhận định rõ ràng, Hoàng Quý mới rảo bước lại gần. Trong hoàn cảnh vụng trộm bị phát giác, Hoàng Oanh bỗng sững người, biến sắc. Hoàng Quý vẫn tỏ ra bình thản, không tiếng nói, không cử chỉ, đau đáu nhìn rồi tiếp tục thả bộ về nhà. Tâm sự với bạn, Hoàng Quý chia sẻ có lẽ ông và Hoàng Oanh có duyên mà không nợ. Sự việc xảy ra, ông coi như Hoàng Oanh đã sang ngang theo chồng. Quả thật, một tháng sau cô vội vàng bước lên xe hoa. Tình yêu tan vỡ, Hoàng Quý từ đó buồn bã cho số phận hẩm hiu, ôm bao mộng đẹp chờ ngày về để rồi người đẹp nhẫn tâm sang bến khác. Chiều chiều tha thẩn sau nhà, bắt gặp hoa tường vi đang nở khiến Hoàng Quý không nguôi nhớ về ngày xưa thân ái, nỗi buồn càng thấm đượm trong tim. Một đêm thao thức, cuốn phim dĩ vãng lại bất chợt quay về, Hoàng Quý với tâm trạng đau buồn, cõi lòng chơi vơi vội bật dậy, một mạch ghi liền những câu ca xuất tự đáy lòng: Cô láng giềng ơi/ Không biết cô còn nhớ đến tôi/ Đến phút êm đềm ngày xưa kia/ Khi còn ngày thơ… Cô láng giềng ra đời trong hoàn cảnh ấy, trở thành nhạc phẩm bất hủ với thời gian.

Đầu năm 1946, Hoàng Quý nhuốm một chứng bệnh nan y. Nằm liệt trên giường với nỗi đau thể xác, ông vẫn không sao quên được cuộc tình đẹp phút chốc như khói mây ngang trời. Nửa năm sau, ông trút hơi thở cuối cùng, hưởng dương 26 tuổi trong sự thương tiếc vô biên của mọi người. Trước phút lâm chung, người cũ Hoàng Oanh có tìm đến xin thăm nhưng không được ông chấp thuận, vì lòng từ lâu đã coi như chết một cuộc tình. Hoàng Quý không muốn nhìn người phụ bạc, dù chỉ một lần thôi. Dù vậy, trong suốt mấy ngày diễn ra tang lễ, người ta có nhìn thấy Hoàng Oanh đi lẫn trong đám đông đến tận phần mộ để ném được một hòn đất xuống. Cô đau xót vĩnh biệt con người cao quý từng hết mực yêu thương mình bằng tất cả niềm hối hận và tiếc thương sâu xa…

T.Dân (tổng hợp)

Đón đọc loạt bài: Chuyện chưa biết về nữ biệt động Hùng Thanh

Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968 là bước mở đầu làm nên đại thắng mùa xuân 1975. Nữ biệt động Nguyễn Thị Hùng Thanh đã từng làm kinh ngac bao người qua các trận đánh trong những ngày Sài Gòn sục sôi.