Những lưu ý khi ra đề kiểm tra

Để có một đề kiểm tra phù hợp với nội dung đổi mới, sát đối tượng… thì phụ thuộc rất nhiều vào kinh nghiệm của mỗi thầy cô giáo.

Đối với các bộ môn, đề bài là những câu hỏi hoặc các yêu cầu đòi hỏi người học phải giải quyết thông qua hình thức văn bản viết có quy định về thời gian thực hiện. Thông qua bài làm, GV xem xét và đánh giá kết quả học tập bộ môn của từng học sinh. Thực tế cho thấy có nhiều cách thức giúp cho việc kiểm tra đạt hiệu quả tốt nhưng nổi bật chủ yếu trong khâu kiểm tra vẫn là hệ thống câu hỏi yêu cầu học sinh trả lời. Vậy trong hàng trăm nội dung của bài học thì nên chọn nội dung nào? Nếu không đổi mới cách đề ra thì không theo kịp đổi mới chương trình và nội dung của SGK hiện hành.

Theo tôi, đề bài hay là một đề bài theo hướng mở nhưng không quá sức đối với đối tượng học. Ngoài việc huy động nhiều đơn vị kiến thức, đề bài phải có tính khoa học, tính hàm súc đồng thời khơi gợi được sự hứng thú và sáng tạo ở người làm bài. Đề bài dài thì rõ ý nhưng lại thuyết minh quá nhiều vấn đề, ý không tập trung. Cách diễn đạt, hành văn cũng thể hiện tính khoa học về mặt hình thức của đề bài. Bên cạnh đó GV phải chú ý tới khả năng của đối tượng học ở từng lớp để có sự điều chỉnh hợp lý. Tùy theo mức độ kiến thức, hiểu biết của học sinh  mà GV ra đề từ nhận biết – thông hiểu đến vận dụng – sáng tạo. Đề bài cũng nên gần gũi hơn với cuộc sống, với những vấn đề xã hội đặt ra. Thông thường, đề bài nghị luận văn học thường bó hẹp trong SGK nhưng đề bài về nghị luận xã hội thì thỏa sức ra. Vì thế nhiều khi SGK chỉ là tư liệu tham khảo để ra đề kiểm tra, tuy nhiên việc suy nghĩ tìm ra đề phù hợp thực tế tùy thuộc vào kinh nghiệm của người dạy. Ví dụ: Cùng một vấn đề học tập suốt đời nhưng có nhiều dạng đề khác nhau như: Đề 1 “Anh/ chị nêu suy nghĩ về câu nói sau của Lênin: “Học, học nữa, học mãi””; đề 2 “Anh/ chị có suy nghĩ gì về lời dạy của Bác Hồ: “Học hỏi là một việc phải tiếp tục suốt đời””; đề 3 “Hãy phát biểu ý kiến của mình về mục đích học tập do UNESCO đề xướng: “Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình””.

Cả ba đề bài trên rõ ràng cùng một mục đích, một cảm hứng yêu cầu nhưng nếu chọn đề 2 thì người học sẽ có nhiều tư liệu hơn vì nó gần gũi và thân thuộc với cuộc sống.

Cùng lúc khi ra đề người GV phải soạn đáp án. Nhờ vậy mới kiểm tra được đề của mình ra có chính xác, khoa học hay không? Yêu cầu ở mức độ nào, có phù hợp với đối tượng hay không? Từ đó GV điều chỉnh mức độ yêu cầu của đáp án sao cho phù hợp, qua đó giúp cho việc chấm bài kiểm tra được khách quan, công bằng và hiệu quả hơn.

Trần Ngọc Đoan Trang