Những sân khấu “không nhà”: Kỳ cuối: Vẫn mãi long đong

Chia sẻ những khó khăn còn tồn tại của Nhà hát Giao hưởng vũ kịch TP.HCM (HBSO) trong suốt thời gian qua, NSƯT Vương Anh Thạch, Giám đốc Nhà hát HBSO cho biết: “Chúng tôi luôn mong mỏi có một sân khấu cố định để mỗi đêm diễn của nhà hát sẽ là một đêm cho các nghệ sĩ cống hiến trọn vẹn những vở diễn đã được đầu tư với rất nhiều tâm huyết, những sản phẩm nghệ thuật kỹ lưỡng, những món ăn tinh thần để phục vụ công chúng. Dẫu biết điều đó rất xa vời nhưng chúng tôi vẫn thầm hy vọng…”.

Nghệ sĩ violon Nguyễn Hữu Nguyên, thành viên của dàn nhạc quốc gia Pháp, cây violon solo thứ 3 trong dàn nhạc giao hưởng quốc gia Pháp đã không giấu được những tâm tư, tình cảm của mình dành cho các nghệ sĩ ở Nhà hát HBSO trong một lần anh trở về Việt Nam để biểu diễn: “Tôi được biết vì điều kiện hạn chế của việc thuê mướn sân khấu nên hiện tại các chương trình của Nhà hát HBSO chỉ được tổng duyệt với sân khấu thực vào buổi sáng của ngày sẽ biểu diễn chương trình đó. Điều này đã hạn chế và lãng phí biết bao nhiêu tâm sức của nghệ sĩ, biên đạo, đạo diễn…”.

Các chương trình ba lê, nhạc kịch rất cần được thực hiện trên sân khấu thực để có điều kiện lên ý tưởng, thay đổi cảnh trí, diễn xuất, âm thanh, ánh sáng, nghệ thuật thị giác, đạo cụ… tạo hiệu quả cao nhất cho chương trình biểu diễn. Nghệ sĩ, diễn viên ba lê khi di chuyển, diễn xuất cần độ chính xác cao. Những động tác như: Chạy, nhảy, bê, đỡ, xoay người… diễn ra nhanh, nhiều khi họ thực hiện bằng cảm giác chứ không hề nhìn nhau mới đạt được độ tinh tế, tự nhiên và cảm xúc nhất. Nếu nơi tập luyện và sàn diễn khác nhau thì ắt các nghệ sĩ sẽ khó mà diễn được tròn vai của mình. Trong khi đó, họ đã bỏ ra biết bao nhiêu mồ hôi, tâm sức cho tác phẩm suốt quá trình tập luyện ròng rã mấy tháng trời, thậm chí là cả năm trời.

Nhiều nhà hát hiện nay còn đang phải đối mặt với những khó khăn trong việc thu hút nhân tài và đào tạo lực lượng diễn viên trẻ kế nghiệp. Nếu không có một sự “thay da đổi thịt” thì tâm lý chán nản, nhanh chóng chuyển nghề trong đội ngũ diễn viên trẻ sẽ ngày càng tăng. Ngay cả trong những loại hình nghệ thuật đòi hỏi sự đào tạo công phu và mất rất nhiều thời gian, từ 10 đến 15 năm nhưng khi bước vào nghề, họ cũng không đủ “lửa” để có thể tiếp tục theo đuổi ánh đèn sân khấu.

Đề án đầu tư xây mới và trùng đại tu 71 nhà hát trên cả nước cùng hệ thống rạp chiếu phim, trung tâm triển lãm với tổng vốn đầu tư lên đến hơn 10 ngàn tỷ đồng của Bộ VH-TT&DL ngỡ như là một tín hiệu vui để các nghệ sĩ hy vọng vào một tương lai tươi sáng hơn cho sân khấu của mình mặc dù có khá nhiều ý kiến trái chiều xoay quanh đề án này. Tuy nhiên, nhiều hạng mục của đề án cho đến nay vẫn còn nằm trên giấy và từ kế hoạch trên giấy cho đến giai đoạn thi công lại là một quá trình lắm nhiêu khê. Trung tâm Nghệ thuật cải lương Hưng Đạo dự kiến sẽ hoàn thành và đưa vào sử dụng năm 2012 nhưng cho đến nay vẫn chưa hoàn thành. Nhiều nhà hát khác cũng đành ngậm ngùi mong ngóng.

Một trong những yếu tố để các nghệ sĩ, diễn viên nâng cao trình độ biểu diễn đó là sự giao lưu, học hỏi kinh nghiệm với các đồng nghiệp trong nước và quốc tế. Nhiều nhà hát ở TP.HCM đã thực hiện rất tốt công tác này, thế nhưng khó khăn về sân khấu biểu diễn nên đã không thể tổ chức những chương trình biểu diễn mang tầm vóc khu vực hay thế giới.

Các đoàn nghệ thuật xiếc, múa rối… cũng lâm vào hoàn cảnh tương tự khi phải nay đây mai đó, không có một sân khấu đạt đủ tiêu chuẩn biểu diễn chứ chưa nói gì đến khâu tổ chức những sân chơi giao lưu, nâng cao trình độ biểu diễn. Nếu không có sự quan tâm kịp thời, đúng mức của các ban, ngành liên quan thì sẽ còn nhiều nhà hát hoạt động với tâm lý cầm chừng, vừa làm vừa lo. “Bài toán” ấy trông chờ vào các cấp quản lý…

Bài, ảnh: Yên Hà