Nỗ lực để bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số Việt Nam

Giao lưu văn hóa nghệ thuật tại bản du lịch cộng đồng Tả Van, Sa Pa (Lào Cai)

Ngày 27/7/2011, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án “Bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số Việt Nam đến năm 2020”, là dấu mốc quan trọng đối với sự nghiệp bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số Việt Nam. Ngành VH,TT&DL cũng coi đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm từ nay đến năm 2020.
Ông Hoàng Đức Hậu, Vụ trưởng Vụ Văn hóa dân tộc cho biết: Đối tượng của đề án là các dân tộc thiểu số Việt Nam, tập trung ưu tiên phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số ít người, các dân tộc không có điều kiện tự bảo vệ và phát huy di sản văn hóa của dân tộc mình. Đề án có 6 dự án thành phần: Xây dựng bộ chỉ số phát triển văn hóa và tổng kiểm kê di sản văn hóa các dân tộc; Bảo tồn khẩn cấp và hỗ trợ, tăng cường năng lực bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc, bài trừ hủ tục; Đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực; Gắn kết phát triển kinh tế và bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số; Giới thiệu quảng bá các tác phẩm văn học nghệ thuật và các di sản văn hóa tiêu biểu của các dân tộc thiểu số; Chương trình hoạt động, lễ hội và biểu diễn văn hóa, nghệ thuật các dân tộc cấp tỉnh, vùng và quốc gia. Đề án chia thành 2 giai đoạn: Giai đoạn 2011-2015 và giai đoạn 2016 – 2020 với tổng kinh phí 1.512 tỷ đồng từ nguồn ngân sách nhà nước và nguồn vốn xã hội hóa, tài trợ của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước.
Trong những năm qua, Chính phủ đã thông qua các đề án, dự án phát triển chung hay từng vùng về bảo tồn và phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, từ thực tiễn công tác chỉ đạo và tổ chức thực hiện cho thấy, các chính sách, đề án về văn hóa nói chung, văn hóa các dân tộc thiểu số nói riêng chưa thể hiện sự gắn kết với các chương trình, đề án phát triển về kinh tế – xã hội, không có nguồn kinh phí đảm bảo để thực hiện nên hiệu quả không cao. “Từ những bài học kinh nghiệm thành công cũng như khó khăn, hạn chế trong việc bảo tồn, phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số thời gian qua, để triển khai đề án có hiệu quả, từ nay đến năm 2020, Bộ VH,TT&DL sẽ tổ chức hội thảo tại cả 3 miền Bắc, Trung, Nam, lấy ý kiến các chuyên gia, các sở, ngành liên quan”, ông Lê Khánh Hải cho biết.

Đúc rút kinh nghiệm riêng để triển khai hiệu quả
Ông Trần Hữu Sơn, Giám đốc Sở VH,TT&DL Lào Cai cho biết: Lào Cai đang thực hiện “biến di sản thành tài sản”, trong đó phát huy bản sắc dân tộc như trang phục, các món ăn ẩm thực truyền thống… để khai thác phục vụ du lịch cộng đồng như ở Sa Pa phát triển dịch vụ tắm thuốc người Dao, tham gia cày ruộng bậc thang, học cách dệt thổ cẩm… đang rất thu hút khách.
Các đại biểu từ các sở VH,TT&DL địa phương cũng cho rằng, tùy thực tế của từng vùng, từng dân tộc cần có chính sách bảo tồn phù hợp. Với những bản sắc văn hóa dân tộc thiểu số đang mai một, trước mắt cần tiến hành ghi chép, lưu giữ. Với những địa bàn thuận lợi cho phát triển kinh tế, nhất là du lịch cộng đồng thì có thể tiến hành “bảo tồn sống” từ chính cơ sở. Thực tế việc “bảo tồn sống” này được du khách quan tâm, nhiều bản làng, người dân chủ động mặc trang phục dân tộc, bởi như vậy dễ bán hàng và giao tiếp với khách. “Trong đề án có đề ra mục tiêu tập trung phát triển vào làng nghề, mỗi huyện có 1 hoặc 2 làng nghề truyền thống, nhưng phải tập trung vào nghề nào cho hiệu quả. Tỉnh Hà Giang có 28 làng du lịch cộng đồng nhưng qua thực tế cho thấy phải có khảo sát, quy hoạch để mỗi làng phải có nét riêng để thích ứng với nhu cầu của khách du lịch”, đại diện Sở VH,TT&DL Hà Giang đề nghị.
Thứ trưởng Bộ VH,TT&DL Lê Khánh Hải nhấn mạnh: Các ý kiến tham luận tại hội thảo lần này sẽ là căn cứ để các cơ quan chuyên môn xây dựng kế hoạch tổng thể triển khai thực hiện đề án một cách đồng bộ, hiệu quả. Sau khi lấy ý kiến từ 3 miền, Vụ Văn hóa dân tộc sẽ tổng hợp thêm để hoàn thiện nội dung và các giải pháp cho sát thực tiễn và mang lại hiệu quả trong thực tế và đề án có thể triển khai vào năm 2012.

Theo Xuân Cường