Nỗi lo cuộc chiến khí đốt

Tạp Chí Giáo Dục

Thứ sáu, 12.07.2013, 10:07

Cơ quan xếp hạng tín dụng Fitch (Mỹ) vừa đưa ra cảnh báo: quyết định của tập đoàn năng lượng Nga Gazprom về việc ngừng trả trước tiền phí vận chuyển cho đối tác Ukraine Naftogaz từ nay đến năm 2015 có thể dẫn tới tình trạng gián đoạn khí đốt Nga cung cấp cho Đông Nam Âu. Bóng ma về cuộc chiến khí đốt giữa Nga và Ukraine làm châu Âu “lạnh cóng” hồi năm 2009 đang hiện về.

Có thể gián đoạn nguồn cung

Bắt đầu từ năm 2012, Gazprom trả trước 3,5 tỷ USD tiền phí vận chuyển cho Naftogaz. Số tiền này được công ty của Ukraine dùng để mua khí đốt của Nga, trong đó có cả lượng khí đốt dự trữ. Tuy nhiên, cuối tháng 6 vừa qua, Gazprom thông báo họ sẽ chỉ trả trước cho Naftogaz 1 tỷ USD từ nay cho đến 1-1-2015. Reuters dẫn báo cáo của Fitch cho rằng việc làm của Gazprom có thể dẫn tới khả năng gián đoạn nguồn cung tới Đông Nam Âu do mức dự trữ thấp trong các kho chứa của Ukraine.

Công nhân vận hành hệ thống đường ống dẫn khí đốt Nga -Ukraine

Khoản tiền ứng trước của Gazprom rất quan trọng đối với Naftogaz, vốn tiếp tục phụ thuộc vào phí chuyển tải khí đốt cũng như sự hậu thuẫn của chính phủ Ukraine để bù đắp khoản thua lỗ do bán khí đốt trong nước với giá rẻ do chính phủ quy định. Các chuyên gia của Fitch đánh giá khoản thanh toán của Gazprom giúp duy trì lượng khí đốt trữ trong các kho ở mức 7,5 tỷ m³. Trong khi đó, vào đầu mùa đông, lượng khí đốt dự trữ dự kiến cần phải đạt trên 19 tỷ m³. Với giá thành hiện nay, Naftogaz không có khả năng tăng lượng khí đốt trữ trong kho của mình tới mức yêu cầu này.

Fitch lưu ý: “Khối lượng khí đốt trữ cần thiết chỉ chiếm 2% nhu cầu khí đốt hàng năm của châu Âu nên nhiều khả năng nó không tác động lớn tới toàn bộ khu vực. Tuy nhiên, nó vẫn có thể gây gián đoạn nguồn cung tới những nước phụ thuộc vào nguồn cung khí đốt của Nga qua ngả Ukraine, trong đó có Bulgaria, Hy Lạp và Thổ Nhĩ Kỳ”.

Cái lý của Gazprom

Rất nhiều ý kiến trái chiều được đưa ra sau quyết định của Gazprom. Ông Mikhain Krutikhin, đối tác của RusEnergy, nhận định cách hành xử của Gazprom đem lại cảm giác như tập đoàn này đang xua đuổi khách hàng. Trước tiên, Gazprom buộc khách hàng lớn nhất Ukraine giảm gần 2/3 khối lượng mua khí đốt. Nay với những hành động tương tự, tập đoàn này thực sự đang làm nản lòng cả các khách hàng châu Âu trước lời cảnh báo về nguy cơ gián đoạn nguồn cung. Ông này cho rằng biện pháp khác thay thế lượng khí đốt còn thiếu trong các bồn chứa của Ukraine là điều không thể và khách hàng châu Âu có thể cho rằng nguy cơ gián đoạn nguồn cung khí đốt của Nga qua ngả Ukraine là nghiêm trọng.

Trong trường hợp đó, một bước đi phù hợp từ phía châu Âu sẽ là hợp nhất hệ thống chuyển tải khí đốt của Ukraine vào châu Âu. Để làm điều này, biện pháp có thể là một trong các công ty của châu Âu thuê các cơ sở trữ khí đốt của Ukraine và trả tiền để trữ một lượng cần thiết khí đốt. Nếu vậy, Ukraine sẽ xích lại gần hơn hệ thống năng lượng của châu Âu đồng thời lùi xa Nga hơn.

Nhưng cũng có một số chuyên gia kinh tế xem việc làm của Gazprom là có lý. Giám đốc Viện Năng lượng quốc gia Nga Sergey Pravosudov giải thích cuộc khủng hoảng hiện nay có lịch sử từ lâu, đương nhiên hiện Gazprom không muốn lặp lại trải nghiệm của những năm trước, khi khí đốt Nga bị thất thoát tại các cơ sở tích trữ của Ukraine. Trong thời gian gần đây đã có một kế hoạch mà đôi bên cùng có lợi, đó là trong giai đoạn mùa đông, Ukraine có thể tăng lượng khí đốt chuyển tải để sử dụng cho các khu vực miền Đông nước này, lượng bổ sung được lấy từ khí đốt trữ trong các cơ sở ở miền Tây.

Tuy nhiên, năm nay phía Ukraine cho biết không có tiền để trữ khí đốt và đề nghị Gazprom chi tiền cho lượng tích trữ này. Trước đây, Gazprom đã thua thiệt nặng nề do những hoạt động như vậy nên đương nhiên không muốn điều đó lặp lại. Trên lý thuyết, giải quyết xung đột này có thể thực hiện theo 2 cách: vay tiền của Nga để mua khí đốt tích trữ hoặc nhượng cho Gazprom một phần đường ống chuyển tải khí đốt.

ĐỖ VĂN (tổng hợp)

Theo SGGP