Tại hội thảo “Giải pháp giảm ô nhiễm không khí đô thị”, TS. Hoàng Dương Tùng – Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam – cho rằng, ô nhiễm không khí vẫn đang là vấn đề nóng hổi của một số đô thị, trong đó có TP.HCM. Tính trong quý I và quý II năm 2025, TP.HCM có hơn 65 ngày ô nhiễm vượt chuẩn. Với chỉ số chất lượng không khí AQI ở mức 194 vào lúc 8 giờ sáng ngày 14-1, TP.HCM xếp thứ 4 trong danh sách TP lớn ô nhiễm không khí nhất thế giới.
1.001 thủ phạm gây ô nhiễm không khí
“Kẻ giấu mặt nguy hiểm nhất gây ô nhiễm không khí ở đô thị phải kể đến giao thông ở phường nội thành và các tuyến quốc lộ, từ khí thải của ô tô, xe máy chạy xăng dầu, bụi đường, một phần do ma sát má phanh. Có hàng triệu ống xả xe máy là hàng triệu nguồn thải siêu nhỏ. Một chiếc xe máy chạy xăng đời cũ có thể phát thải ra mức CO, HC, Nox và bụi mịn cao gấp 10-20 lần một chiếc ô tô đạt chuẩn Euro 4-5”, ông Tùng cho hay.
Ông Tùng nhấn mạnh, ô nhiễm không khí đang tạo ra tình trạng khẩn cấp về sức khỏe. Theo Tổ chức Y tế thế giới, mỗi năm có khoảng 7 triệu ca tử vong sớm do ô nhiễm không khí. TP.HCM đã có nhiều nỗ lực để giải quyết tình trạng ô nhiễm không khí nhưng chất lượng không khí vẫn chưa được cải thiện đáng kể, thậm chí ngày càng xấu đi.
“Để giải quyết ô nhiễm không khí đô thị, các sở ngành và địa phương phải vào cuộc quyết liệt, huy động mạnh mẽ nguồn lực tài chính và phối hợp chặt chẽ với các tỉnh lân cận. Giai đoạn 2025-2030 cần đẩy mạnh chuyển đổi số để thúc đẩy chuyển đổi xanh, đặt mục tiêu nâng cao chất lượng không khí lên hàng đầu trong chính sách phát triển kinh tế – xã hội”, ông Tùng góp ý đồng thời đề xuất TP.HCM cần xác định trách nhiệm không chỉ của UBND TP, Sở Nông nghiệp và Môi trường mà còn là của các sở ngành khác trong việc khắc phục tình trạng ô nhiễm không khí. Mỗi địa phương cần phải có chỉ tiêu, trách nhiệm cụ thể (KPI) giảm ô nhiễm không khí, phân định rõ người, rõ việc, rõ tiến độ và hiệu quả. Cùng với đó TP nên tham khảo kinh nghiệm của Bắc Kinh (Trung Quốc) trong việc phân bổ nhiệm vụ và gắn trách nhiệm người đứng đầu.
Bà Ngô Nguyễn Ngọc Thanh – Phó Chi cục trưởng, Chị cục Bảo vệ Môi trường TP.HCM – cho hay, mặc dù TP.HCM đã có nhiều nỗ lực triển khai các giải pháp chất lượng không khí trong thời gian qua nhưng chưa có nhiều chuyển biến rõ nét. Công tác quản lý chất lượng môi trường không khí tại TP còn một số hạn chế khi chưa triển khai được các trạm quan trắc liên tục tự động ảnh hưởng đến công tác giám sát, dự báo, cảnh báo chất lượng không khí. Công tác giám sát, xử lý vi phạm đối với các vi phạm về đốt phụ phẩm nông nghiệp, đốt rác không đúng quy định, bụi từ các công trình xây dựng, bụi cuốn từ mặt đường chưa được hiệu quả, triệt để.
Theo bà Thanh, để thực hiện mục tiêu đó, TP.HCM đang thực hiện nhiều nội dung trọng tâm trong công tác giảm ô nhiễm không khí đô thị. Đó là quy hoạch TP theo hướng xanh, bền vững; tập trung rà soát xây dựng cơ sở dữ liệu nguồn thải có phát sinh khí thải trên địa bàn, kiểm kê phát thải; triển khai các bước xây dựng kế hoạch quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2026-2030 phù hợp với phạm vi TP.HCM sau sáp nhập. Ngoài ra, TP cũng tăng cường kiểm soát ô nhiễm không khí trong lĩnh vực giao thông thông qua nhiều giải pháp, trong đó có tập trung đẩy nhanh tiến độ các dự án đầu tư phát triển hạ tầng giao thông công cộng.
Cần trồng nhiều cây xanh trong TP
TS.Trịnh Bảo Sơn – chuyên gia nghiên cứu Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM – cho rằng, giải quyết ô nhiễm không khí tại TP.HCM đòi hỏi sự nỗ lực phối hợp và duy trì từ tất cả các bên liên quan. Đồng thời, TP phải quy hoạch đô thị xanh – hạ tầng xanh, phát triển hạ tầng giao thông metro, xe buýt, phương tiện giao thông thủy nội đô. Bên cạnh đó gia tăng không gian xanh bằng cách xây dựng thêm nhiều công viên, rừng đô thị và vành đai xanh trong TP để hoạt động như bộ lọc không khí tự nhiên và cải thiện đa dạng sinh học đô thị. Khuyến khích tích hợp không gian xanh vào thiết kế các tòa nhà; áp dụng các quy định nghiêm ngặt hơn cho công trường xây dựng bao gồm việc phun nước thường xuyên, che phủ vật liệu và sử dụng chất ức chế bụi. Ngoài ra, TP cần nâng cao hệ thống thu gom và xử lý chất thải rắn nhằm giảm thiểu việc đốt rác ngoài trời, đồng thời thúc đẩy tái chế và các sáng kiến chuyển chất thải thành năng lượng. Điểm quan trọng nữa là cải thiện khung chính sách nhằm tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc về mặt pháp lý, hướng tới mục tiêu kép giảm ô nhiễm không khí và Net Zero, thường xuyên rà soát và cập nhật các luật, quy định về bảo vệ môi trường để phù hợp với các thông lệ quốc tế tốt nhất.
Ông Bùi Hòa An – Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM – cho biết, TP đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp kiểm soát khí thải, trong đó nổi bật là hai đề án: phát triển giao thông công cộng gắn với giảm xe cá nhân và kiểm soát khí thải phương tiện. Hai đề án này được thực hiện song song nhằm tối đa hiệu quả giảm phương tiện cá nhân và thúc đẩy giao thông xanh. Hiện TP có khoảng 2.500 xe buýt, trong đó 49% đã chuyển sang xe buýt điện. Viện Nghiên cứu phát triển TP cũng sắp trình đề án chuyển đổi phương tiện của khoảng 400.000 shipper và tài xế công nghệ.
“Để người dân chuyển đổi xanh mà ít bị ảnh hưởng chính sách hỗ trợ phải hợp lý, đồng thời tận dụng cơ chế khuyến khích, ưu đãi và hỗ trợ công bằng từ Nghị quyết 98. TP cũng đang chuẩn bị hạ tầng sạc và hệ thống giao thông tĩnh với mục tiêu mở rộng bãi đỗ, trạm sạc tại nhà trọ, chung cư, siêu thị… để đáp ứng nhu cầu”, ông An chia sẻ.
Theo PGS. Nguyễn Đình Thọ – Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, để hỗ trợ các địa phương giải bài toán về ô nhiễm không khí, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã xây dựng hệ thống quan trắc, quản lý cơ sở dữ liệu giám sát 34 tỉnh, thành. Viện đề xuất kiểm soát ô nhiễm thông qua định giá carbon, tín chỉ thay thế nhiên liệu hóa thạch và tín chỉ xe điện. Thời gian tới các đơn vị sẽ rà soát, tham mưu xây dựng các chính sách tầm vĩ mô như Luật Không khí, cơ chế cho vay, hỗ trợ và ưu đãi; đồng thời kiểm kê và giám sát nguồn phát thải, đầu tư hệ thống quan trắc môi trường dày và rộng, tăng cường vệ sinh môi trường thường xuyên. Trước mắt các địa phương cần siết tiêu chuẩn khí thải phương tiện, đẩy mạnh chuyển đổi sang phương tiện xanh. TP.HCM cũng dự kiến thiết lập các khu vực hạn chế xe cá nhân trong giờ cao điểm, nhất là tại khu vực đông dân cư và trung tâm.
Hậu Giang
Bình luận (0)