PGS. Văn Như Cương: Tiêu cực có tính tập thể rất khó phát hiện

Hiện tượng quay cóp trong phòng thi bao giờ cũng có, không thể tránh khỏi. Vấn đề là hội đồng thi có quán triệt tinh thần chống tiêu cực hay không, giám thị có làm hết trách nhiệm của mình không để hạn chế được càng nhiều càng tốt. Có thể nói, học sinh cũng giống như người đi đường luôn có tâm lý muốn vượt đèn đỏ, đi trái đường cho nhanh. Nếu có CSGT đứng ở đó thì cũng hạn chế được nhiều người phạm luật. Trong thi cử, vẫn có những thí sinh nhìn bài nhau, quay cóp do đó chúng ta phải đề phòng, giám thị giống như CSGT đứng ở đèn đỏ. Chúng ta càng làm tốt bao nhiêu thì càng hạn chế được nhiều tiêu cực bấy nhiêu.

Trước những clip được đưa lên các phương tiện thông tin đại chúng, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT có nói là chưa có chứng cớ, chưa xác định được, do đó, trong báo cáo của bộ chỉ có 11 em thí sinh vi phạm quy chế, không có giám thị nào bị kỷ luật. Tôi chỉ thấy buồn cười là đánh giá của người tố cáo thì khác mà bộ thì nói chưa xác minh. Tôi hơi lấy làm lạ khi bộ họp báo ngay buổi chiều khi buổi sáng thi xong. Tôi cứ băn khoăn liệu các địa phương đã báo cáo lên với bộ kịp chưa? Hãy rút kinh nghiệm vụ Đồi Ngô những năm trước. Sau khi thông báo là hoàn thành tốt đẹp thì lại có vụ Đồi Ngô to đùng. Giá như chúng ta cứ bình tĩnh, xác minh những phản ánh rồi mới họp báo, như thế có phải đàng hoàng không? Tôi nghĩ những vội vàng như thế sẽ có những thất thố về sau.

Năm nay có hai đổi mới trong kỳ thi tốt nghiệp THPT: Số bài thi được giảm từ 6 môn bắt buộc còn 2 môn bắt buộc, điểm lớp 12 được đưa vào xét tốt nghiệp. Như vậy, cơ hội đỗ tốt nghiệp của các em rất lớn. Nhưng tiêu cực vẫn có thể xảy ra. Tôi nghĩ, hai đổi mới của Bộ GD-ĐT chỉ giảm được áp lực cho học sinh, không chống được tiêu cực. Dù đề thi có dễ nữa thì tâm lý của học sinh vẫn không thay đổi. Tôi nói lại: Nghiêm túc của phòng thi, của giám thị, của hội đồng thi mới quan trọng nhất là hội đồng thi. Khi hội đồng thi đồng tình với tiêu cực như vụ Đồi Ngô, tức là tập thể gian lận có tổ chức, có kế hoạch, có bố trí thì đố mà phát hiện ra được nếu không có ngoại lệ. Do đó, trách nhiệm của hội đồng thi rất lớn. Nếu họ đã cố tình tìm đủ mọi cách để gian lận thì rất khó phát hiện. Nói rằng có đoàn thanh tra đột xuất, ô tô có đến cổng thì vẫn không tránh được tiêu cực.

Năm nay tôi có dự đoán kết quả tốt nghiệp rất cao. Còn trong lúc chấm bài, cho điểm thế nào để tỉ lệ đỗ vừa phải thì đó là tùy ở bộ.

Tôi thấy nghi ngờ kết luận của bộ: Đổi mới thi cử của năm nay đi đúng hướng, năm sau tiếp tục cải tiến để tốt hơn. Đúng hướng hay chưa phải xem xét một cách thực tế. Đúng hướng là gì? Là giảm nhẹ gánh nặng cho học sinh, cho xã hội. Thứ hai là đánh giá chính xác được trình độ của học sinh, đánh giá được chính xác em tốt nghiệp với em không tốt nghiệp. Việc đúng hướng của bộ là giảm nhẹ gánh nặng cho học sinh, cho xã hội tôi hết sức nghi ngờ. 6 môn thi giảm xuống còn 4 môn không phải là giảm gánh nặng. Vì vẫn chuẩn bị 8 môn thi thay vì 6 môn. Thứ trưởng Bộ GD-ĐT cũng nói trước kia thi 3 ngày, nay còn 2 ngày rưỡi thì cũng không giảm được bao nhiêu. Nếu trước thi 3 ngày giờ còn 2 ngày hoặc 1 ngày rưỡi thì mới nói là giảm chứ giảm đi một buổi chiều thì không ý nghĩa gì. Bên cạnh đó, nhiều hội đồng thi chỉ có một thí sinh thi một môn nào đó thì sự lãng phí này còn lớn hơn.

Thứ hai là đánh giá chính xác xem học sinh tốt nghiệp có oan không cũng không phải. Giảm môn thi, có môn tự chọn, cộng điểm học năm lớp 12, nếu kết quả đỗ tốt nghiệp cao hơn thì kết quả đó không chính xác. Điểm trung bình lớp 12 giả sử là 7, mức điểm này rất “dễ kiếm” ở trường phổ thông. Cộng thêm trung bình mỗi môn thi 3 điểm nữa là vẫn đỗ. Thứ trưởng có nói đỗ bao nhiêu không quan trọng, quan trọng là định hướng việc học tập sau này của học sinh, đó là càng không đúng. Nếu 3 năm nữa vẫn thi kiểu này thì định hướng cho học sinh là giúp các em học lệch. Một học sinh năm nay vào lớp 10, nếu sau 3 năm nữa vẫn thi kiểu này thì 2 môn tự chọn em sẽ chọn ngay từ đầu. Suốt 3 năm đó, em tập trung học 4 môn thi, còn những môn khác học làng nhàng. Cuối cùng, đổi mới của kỳ thi này là khuyến khích học sinh học lệch, đó là bệnh khó chữa. Tôi thấy không ổn, dứt khoát sang năm phải xem lại. Nếu không thì nguy.

Nghiêm Huê