Phân luồng sau THCS và THPT: Vẫn loay hoay tìm lối đi

Theo ông Dương Đình Nghệ, Phó vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp, Bộ GD-ĐT, số liệu thống kê từ các địa phương gửi về Bộ GD-ĐT cho thấy tỷ lệ HS tốt nghiệp THCS vào học THPT trong hai năm học từ 2010-2012 của cả nước là trên 70%. Trong đó, tỷ lệ HS tốt nghiệp THCS tham gia học bổ túc THPT chiếm khoảng 8%. Còn trong số HS không vào học hai loại hình trên thì chỉ có 1,8% vào học TCCN năm học 2010-2011 và gần 2% năm 2011-2012. Nhiều địa phương có tỷ lệ HS học xong THCS không tiếp tục học THPT hoặc TCCN cao như Lào Cai (trên dưới 35%), Điện Biên (trên 30%), Cao Bằng trên 35% (năm học 2010-2011), Yên Bái cũng từ 30-35%. Số HS tốt nghiệp THPT vào học TCCN cũng rất thấp. Hàng năm, nếu cộng cả số HS tốt nghiệp THPT chưa tiếp tục học với số HS bỏ học và trượt tốt nghiệp thì con số này khoảng 350.000 HS. Theo ông Bùi Hữu Thành Cát, Phó giám đốc Sở GD-ĐT Đắk Lắk, phần lớn HS tốt nghiệp THPT thường dự thi ĐH, CĐ, không đỗ mới chuyển sang TCCN. Số còn lại có thể ở nhà ôn tập và chờ năm sau thi tiếp hoặc tìm kiếm việc làm khác.

Đại diện Sở GD-ĐT Bắc Ninh cũng cho biết nguyên nhân của tình trạng “tắc” phân luồng đó là do hàng năm, tỉnh vẫn tuyển học sinh lớp 10 THPT các loại hình rất cao, trên 90% nên không còn HS đi học TCCN. Hơn nữa, truyền thống của người dân vẫn là muốn con em đi học ĐH, vấn đề việc làm, thu nhập của HS sau khi tốt nghiệp TCCN và dạy nghề kém hấp dẫn. Do đó, HS có thể bỏ học để vào làm tại các làng nghề truyền thống có thu nhập khá hoặc đi làm tại các khu công nghiệp ngay sau khi tốt nghiệp THPT.

Vấn đề này cũng được Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phạm Vũ Luận nhìn nhận một cách thẳng thắn. Người đứng đầu ngành giáo dục không khỏi trăn trở khi ngay chính bản thân mình cũng đặt câu hỏi với các đại biểu dự hội nghị liệu nếu là con em mình, có cho đi học TCCN, trung cấp nghề hay không? Ngay chính người “trong cuộc” còn thấy chưa ổn, chưa an toàn thì làm sao người dân yên tâm được. Chính vì vậy, Bộ trưởng khẳng định TCCN vẫn chỉ được lựa chọn khi bị “sa cơ lỡ vận” vào ĐH hoặc THPT.

Ông Dương Đình Nghệ cho rằng, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng không phân luồng được sau THCS và THPT như hiện nay. Đó là do nhận thức của người dân, do hệ thống thông tin thị trường lao động nghèo nàn, thiếu việc làm trên thị trường lao động và điều kiện kinh tế, xã hội khó khăn. Khảo sát của Vụ Giáo dục chuyên nghiệp cho thấy, có đến 85,4% các ý kiến đồng ý với nhận xét thiếu việc làm là nguyên nhân ảnh hưởng đến phân luồng giáo dục. Bên cạnh những nguyên nhân khách quan, còn có các nguyên nhân chủ quan cần phải kể tới như yếu kém về công tác giáo dục hướng nghiệp trong trường phổ thông. Quy mô, điều kiện của các cơ sở dạy nghề và TCCN chưa đáp ứng được nhu cầu phân luồng của HS. Chương trình đào tạo trong trường TCCN và khả năng liên thông hạn chế từ TCCN lên CĐ, ĐH. Cơ cấu hệ thống giáo dục trung học và sau trung học cũng ảnh hưởng đến phân luồng. Thiếu chính sách khuyến khích đối với HS, các trường tuyển hệ tốt nghiệp THCS.

Theo Bộ trưởng Phạm Vũ Luận, giải quyết bài toán này một mình Bộ GD-ĐT không làm được. Do đó, Bộ GD-ĐT đề nghị các trường, từ thực tiễn, đề xuất các giải pháp mang tầm vĩ mô để giải quyết bài toán này như bộ cần phải làm gì, các bộ, ban ngành khác liên quan cần phải làm gì? Bộ trưởng Luận cho rằng TCCN, dạy nghề là con đường thứ hai được mở ra cho các HS. Chính vì vậy, phải mở “đúng tuyến”, phải rẻ hơn phù hợp với cuộc sống của người dân. Bộ trưởng Phạm Vũ Luận cũng mong muốn các trường xây dựng được lộ trình cụ thể cho mình trong vòng một vài năm tới. Đồng thời, Bộ trưởng nhấn mạnh đến cơ chế chính sách, khuyến khích, hỗ trợ người học, nhà trường và các doanh nghiệp tham gia đào tạo, sử dụng lao động.

Nghiêm Huê