Phản ứng nhanh trong chẩn đoán, điều trị bệnh thuyên tắc phổi

Thuyên tắc phổi là bệnh lý cấp tính nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời.

TS.BS Bùi Thế Dũng khám cho người bệnh

Mới đây, Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM (BV ĐHYD TP.HCM) tiếp nhận điều trị trường hợp người bệnh T.T.H (61 tuổi, ngụ tại TP.HCM). Ông H. được đưa vào Khoa Cấp cứu trong tình trạng khó thở, đau ngực, tụt huyết áp. Sau khi tiến hành siêu âm tim và chụp CT scan ngực cho người bệnh, bác sĩ phát hiện tình trạng suy tim cấp do cục máu đông gây tắc các nhánh lớn động mạch phổi. Ngay lập tức, đội nhóm phản ứng nhanh trong điều trị thuyên tắc phổi hội chẩn để đưa ra phương án điều trị tối ưu cho người bệnh. Sau hội chẩn, ông H. được chỉ định dùng thuốc tiêu sợi huyết để tái thông mạch máu phổi. Chỉ sau vài giờ, người bệnh hết đau ngực, huyết áp dần ổn định. 4 ngày sau điều trị, hình ảnh siêu âm tim và CT scan ngực trở lại bình thường.

Bệnh lý nguy hiểm và khó phát hiện

ThS.BS Bùi Thị Hạnh Duyên – Trưởng khoa Hồi sức tích cực BV ĐHYD TP.HCM cho biết, thuyên tắc phổi là tình trạng tắc động mạch phổi thường do huyết khối từ hệ tĩnh mạch sâu chi dưới. Đây là bệnh lý cấp tính nguy hiểm có thể dẫn đến suy hô hấp cấp, suy tuần hoàn cấp, tăng áp phổi cấp và tử vong. Nguy hiểm hơn, triệu chứng thuyên tắc phổi có thể khác nhau ở mỗi người, phụ thuộc vào thể tích phổi, kích thước cục máu đông và khả năng mắc các bệnh về phổi hoặc tim mạch. Mặt khác, các triệu chứng của thuyên tắc phổi còn rất giống với nhiều tình trạng bệnh lý khác nên thường dễ bị nhầm lẫn.

Các yếu tố nguy cơ chính của thuyên tắc phổi gồm: sau phẫu thuật (phẫu thuật lớn ở vùng bụng, vùng chậu, thay khớp háng, đầu gối,…), yếu tố sản khoa (giai đoạn cuối thai kỳ, mổ lấy thai, hậu sản), bệnh lý ác tính (ung thư vùng bụng – chậu, giai đoạn di căn), gãy xương chi dưới, hạn chế vận động (do nhập viện, người cao tuổi), tiền căn có huyết khối tĩnh mạch…

Một số yếu tố nguy cơ ít phổ biến hơn của thuyên tắc phổi bao gồm: bệnh tim mạch (bệnh tim bẩm sinh, suy tim, tăng huyết áp…), sử dụng nội tiết tố (estrogen – thuốc tránh thai đường uống, liệu pháp thay thế hormone), bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, béo phì, di chuyển đường dài trong tư thế ngồi…

Mô hình đội nhóm phản ứng nhanh trong chẩn đoán, điều trị bệnh

Theo TS.BS Bùi Thế Dũng – Trưởng khoa Nội Tim mạch BV ĐHYD TP.HCM, có khoảng 1/3 số người bị thuyên tắc phổi tử vong do chẩn đoán và điều trị chậm trễ. Những trường hợp còn lại dù vẫn giữ được tính mạng nhưng phải đối mặt với nhiều biến chứng, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống. Chính vì vậy mà việc điều trị đúng cách và kịp thời cần được đánh giá là vô cùng quan trọng.

Tại BV ĐHYD TP.HCM, mô hình đội nhóm phản ứng nhanh thuyên tắc phổi (PERT) được triển khai từ năm 2012, giúp người bệnh thuyên tắc phổi nguy kịch được điều trị kịp thời, giảm tỉ lệ tử vong, giúp người bệnh có được chất lượng cuộc sống tốt, tránh được các biến chứng lâu dài của bệnh. Khi có trường hợp thuyên tắc phổi nặng, đội nhóm phản ứng nhanh sẽ tập hợp ngay lập tức với sự có mặt của nhiều chuyên gia. Nhóm chuyên gia này sẽ quyết định phương pháp điều trị tối ưu nhất cho người bệnh, huy động mọi nguồn lực để người bệnh được tiếp cận các phương pháp điều trị kỹ thuật cao sớm nhất có thể.

TS.BS Bùi Thế Dũng cho biết, để điều trị hiệu quả và tránh tái phát thuyên tắc phổi, người bệnh cần đạt được mục tiêu 3 đúng: chẩn đoán đúng bệnh, điều trị đúng thuốc, sử dụng thuốc đúng liều và đủ thời gian. Các phương pháp thường được bác sĩ chỉ định gồm liệu pháp chống đông, can thiệp qua ống thông hoặc phẫu thuật. Với liệu pháp chống đông, người bệnh sẽ được chỉ định dùng thuốc để phá vỡ, ngăn ngừa sự phát triển của cục máu đông và sự lan truyền của huyết khối. Can thiệp qua ống thông hoặc phẫu thuật là phương pháp được chỉ định để loại bỏ cục máu đông có kích thước quá lớn trong phổi bằng ống thông luồn qua mạch máu hoặc phẫu thuật mở ngực lấy bỏ cục máu đông trong các nhánh động mạch phổi lớn. Ngoài ra, nếu trường hợp người bệnh không thể uống thuốc chống đông hoặc thuốc chống đông không phát huy được hiệu quả thì đây cũng là giải pháp tối ưu nhất để kiểm soát thuyên tắc phổi.

N.Trinh