Pháp: Học hè – những lợi ích và bất cập

Theo INSEE, có 59% học sinh (HS) tiểu học, 44% HS THCS và 33% HS THPT vẫn học trong kỳ nghỉ hè. Ở Pháp, vấn đề học hè đã được đem ra mổ xẻ để tìm cách tiến hành tốt nhất, có lợi cho sức khỏe và việc học của HS. Một nghiên cứu của Bộ Giáo dục (2002) chứng tỏ rằng kiến thức của HS rõ ràng có bị suy giảm sau hè, và mức độ suy giảm tùy thuộc khả năng vốn có của mỗi em. HS lớp dưới quên nhiều kiến thức hơn HS lớp trên. Nhiều ý kiến đề nghị rút ngắn thời gian nghỉ hè, và ý kiến này được nhiều nhà nghiên cứu nhịp sinh học ủng hộ. Nhưng không thể để chống lại những mất mát về kết quả học tập mà cho phép kéo dài một năm học được cho là dài quá rồi. “Phải để ra tối thiểu 15 ngày nghỉ hè để ôn lại kiến thức. Nhưng thực ra cho cả một tháng hay hai tháng cũng chẳng làm gì được mấy, nếu khi khai giảng giáo viên không ôn lại kiến thức cho các em”, nhà nhịp sinh học Yvan Touitou cho biết.

Việc học để hiểu, để làm được đòi hỏi nhiều kiểu trí nhớ khác nhau. “Trí nhớ ngữ nghĩa được xây dựng bằng cách phân tích nội dung để hiểu nghĩa, trí nhớ từ vựng có được bằng cách học thuộc lòng, trí nhớ luận lý. Ví dụ, trong toán học, có được bằng cách làm nhiều bài tập”, Alain Lieury – giáo sư về tâm lý nhận thức ở ĐH Rennes II nói. Đa số sách phục vụ học tập đều lấy việc giải bài tập làm nội dung cơ bản. Nhưng kết quả học tập không nhất thiết phải thông qua tờ giấy và cây bút, “Từ đó ta thấy rằng nghỉ hè cũng có một tác dụng tích cực, nó tạo điều kiện để HS học theo một cách khác, có thể là đa dạng hơn, thông minh hơn, hiệu quả hơn”, lời ông Christophe Luxembourger, giáo sư ở Nancy II chia sẻ. Khuyến khích HS đọc sách, nghiên cứu một đề tài trên internet, đi xem triển lãm, phòng trưng bày… sau đó tranh luận về một vấn đề nghệ thuật hay xã hội (ví dụ về ô nhiễm môi trường, triển lãm về tem…), tham gia hoạt động xã hội trong dịp hè (trồng cây, làm vệ sinh, giúp trẻ em nghèo kém may mắn…) – tất cả hoạt động đó trong dịp hè đều có tác dụng tích cực, không cứ gì phải cặm cụi ngồi làm toán. Tất nhiên vấn đề là sự phối hợp giữa các hoạt động trí óc và chân tay trong dịp hè, nhưng đừng nghĩ rằng chỉ có ngồi nơi bàn học mới là học.

Vở (tập) – có in sẵn yêu cầu, HS làm bài ngay vào đó – dành riêng cho học hè, có cần thực sự không? Nhiều chuyên gia giáo dục khuyên phụ huynh và HS đừng trông cậy quá nhiều vào loại vở đó. Theo một công trình nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Giáo dục, loại vở đó chỉ có tác dụng thực sự nếu chúng toàn diện. Vở loại này về toán có tác dụng rõ hơn là về các môn khác và thích hợp với HS học khá trở lên, còn đối với HS trung bình hay kém thì vở này không có tác dụng nếu không có sự chỉ dẫn, kèm cặp của người lớn.

Chính người Pháp là người tiêu thụ vở học hè nhiều nhất thế giới! Ông Bruno Suchaut, Giám đốc Viện Nghiên cứu Giáo dục nói: “Có một sức ép ghê gớm của phụ huynh lên nhà trường. Họ chỉ muốn con em mình biết thật nhiều, điểm thật cao, không quan tâm gì đến khoa học sư phạm”. Theo ông, 15 năm nay cách đào tạo giáo viên khuyến khích họ xa dần những công cụ hỗ trợ giảng dạy quy ước (sách do Bộ Giáo dục qui định), mà lại tự tìm sách theo nhận định riêng. Điều đó khuyến khích phụ huynh tìm lấy một bộ sách song song với sách do giáo viên dạy, vì như vậy họ dễ kiểm tra việc học của con hơn.

Một công trình khoa học về quá trình nhận thức do 30 nước trong OCDE liên kết tổ chức, khẳng định: Động cơ và xúc cảm là những yếu tố quyết định của việc học. Não bộ chỉ tiếp thu kiến thức tốt khi nó chấp nhận một cách tự giác và hào hứng. Lúc đó ở bộ phận nơ-ron có tiết ra một hoóc-môn giúp những kết nối mới được dễ dàng. Vấn đề là tìm xem cái gì làm cho các em thích thú.

Hiện ở Pháp, vở học hè cho các em mẫu giáo (2-3 tuổi) chiếm 28% thị phần. Vở có gây áp lực lên các em không? Thực ra đó chỉ là những tài liệu có tính giải trí giúp phụ huynh hiểu con em mình học cái gì để hướng dẫn, không phải là vở cho các em tự học. Vở hè chỉ là trò chơi giúp các em khỏi quấy rầy cha mẹ, nên càng có nhiều tranh vui ngộ nghĩnh, nhiều màu sắc càng tốt. Càng lớn lên thì vở học hè càng nặng về yêu cầu học tập.

(Theo C’a m’interesse)               

Phan Thanh Quang