Phát triển nhà ở xã hội: Đụng đâu cũng thấy… vướng

HĐND TP.HCM vừa tổ chức giám sát việc triển khai, thực hiện các dự án nhà ở xã hội (NƠXH) trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2016-2025 đối với một số sở, ngành. Ý kiến từ buổi giám sát cho thấy một thực trạng là nhu cầu về NƠXH của người lao động thu nhập thấp rất cao nhưng nguồn cung nhà lại khan hiếm; không phải người thu nhập thấp nào cũng có suất mua NƠXH; lãi vay mua NƠXH vẫn còn cao; việc triển khai các dự án NƠXH khá là chậm bởi những thủ tục “hành là chính”…

Một khu chung cư nhà ở xã hội trên địa bàn huyện Bình Chánh, TP.HCM. Ảnh: Linh Nga

Khan hiếm nhà ở xã hội

Tại buổi giám sát, đại biểu Phạm Thị Thanh Hương – Ủy viên chuyên trách Ban Đô thị HĐND TP – đặt vấn đề với Sở Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) về 16 dự án NƠXH, nhà ở cho công nhân đang tham mưu xử lý ở các giai đoạn khác nhau liệu có khả thi không. Thời gian xử lý 16 dự án kéo dài. Cách đây khoảng 3 năm Sở KH-ĐT gửi Sở Quy hoạch – Kiến trúc, Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Xây dựng lấy ý kiến nhưng đến nay vẫn chưa nhận được ý kiến phản hồi.

Đại biểu Phạm Quỳnh Anh – Trưởng ban Pháp chế HĐND TP – đặt vấn đề với Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chi nhánh TP.HCM, Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH) chi nhánh TP.HCM, Quỹ phát triển nhà ở TP về việc người có thu nhập thấp khó tiếp cận được nguồn vay bởi nhiều quy định khác nhau. Trong đó, có trường hợp khi thẩm định nguồn thu nhập nhưng không đảm bảo được điều kiện vay. Có trường hợp được hưởng hỗ trợ thêm tiền lương từ ngân sách địa phương do đó về cơ bản đều thuộc diện nộp thuế thu nhập thường xuyên nên không đủ điều kiện vay vốn. Tuy nhiên, trong tất cả các báo cáo chưa đề cập đến đề xuất, kiến nghị tháo gỡ vướng mắc cho người lao động để họ tiếp cận được khoản vay.

Theo đại biểu Quỳnh Anh, mục tiêu của NƠXH là hướng đến người có thu nhập thấp tiếp cận được vốn để thuê, mua nhà. Nhưng nếu dự án xây dựng ra mà không có ai ở thì mất đi ý nghĩa của nó.

Liên quan đến chính sách hỗ trợ người vay, đại biểu Huỳnh Hồng Thanh – Phó Trưởng ban Đô thị HĐND TP – mong muốn NHNN chi nhánh TP.HCM cần quan tâm hơn. Cụ thể, đối với gói chính sách 120 ngàn tỷ đồng – lãi suất ưu đãi 7%/ năm trong vòng 5 năm cho người mua. Vấn đề đặt ra là hết 5 năm ưu đãi, lãi suất có thể tăng gấp đôi theo biến động tình hình kinh tế thì người vay không có tiền để trả. Lúc này, chỉ còn cách người vay bán nhà nhưng theo quy định thì bán có khi cũng không được.

Đại biểu Thanh cho rằng: “Nên đặt vị trí của mình vào vị trí người đi vay. Hiện ưu đãi trong 5 năm đầu với lãi suất 7%/năm thì cũng phải quy định sau 5 năm nếu lãi suất có tăng cũng nên tối đa 2-3% để người có nhu cầu mạnh dạn vay mua nhà. Chúng ta đã giúp người nghèo thì nên giúp tới nơi. Chứ bây giờ đưa ra miếng bánh có “lưỡi câu” thì không ai dám ăn”.

Giá nhà ở xã hội vẫn còn cao

Giải đáp những vấn đề đặt ra, trong đó đối với gói 120 ngàn tỷ đồng, ông Nguyễn Đức Lệnh – Phó Giám đốc NHNN chi nhánh TP.HCM – cho biết, hỗ trợ cho người có thu nhập thấp thì lãi suất phải ở mức thấp. Tuy nhiên, đây là vốn hỗ trợ của các ngân hàng thương mại nên họ có sự chủ động. Việc các ngân hàng thương mại đưa ra mức lãi suất thấp hơn thị trường 1,5-2% là cả một sự nỗ lực. Gói này đang triển khai, nếu vướng mắc thì sẽ tiếp tục có các kiến nghị điều chỉnh để có hiệu quả.

Theo ông Lệnh, NƠXH là chủ trương lớn, ý nghĩa cần phát triển nhưng hiện nay việc thực hiện vẫn còn khó khăn. Đơn cử, gói 120 ngàn tỷ đồng hiện trên địa bàn TP.HCM chưa có dự án NƠXH nào tiếp cận mặc dù TP vừa công bố 6 dự án đủ điều kiện. Mặt khác, khâu truyền thông về gói hỗ trợ chưa được tốt. Nhiều công nhân tiếp cận nhưng không rõ điều kiện hưởng chính sách như thế nào. Chưa kể, NƠXH dành cho người có thu nhập thấp nhưng giá nhà cao. Để tìm được căn nhà trên dưới 1 tỷ đồng là rất khó. Trong khi để mua được thì trước hết người mua phải có ít nhất 30% giá trị căn hộ. Đối với người có thu nhập thấp thì đây là số tiền rất lớn.

Với NHCSXH chi nhánh TP.HCM, từ năm 2018 triển khai thực hiện chương trình cho vay NƠXH theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP trên địa bàn TP. Kết quả, tổng doanh số cho vay đạt 145.837 triệu đồng với 303 lượt khách hàng; tổng số thu nợ của chương trình đạt 26.836 triệu đồng.

Ông Bùi Văn Sổn – Phó Giám đốc NHCSXH – cho biết, lãi suất ưu đãi 4,8%/năm, thời hạn cho vay 25 năm đã giúp người có thu nhập thấp có điều kiện được mua và xây, sửa nhà ở ổn định, yên tâm làm việc. Tuy nhiên, nguồn cung NƠXH và nhà ở công nhân còn khan hiếm, chưa đáp ứng được nhu cầu. Một số khách hàng đã nhận bàn giao nhà từ năm 2019 nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng từ đó người dân e ngại, không muốn vay vốn…

49 dự án NƠXH/56.200 căn có chủ trương đầu tư

UBND TP.HCM vừa có báo cáo gửi HĐND TP.HCM về triển khai, thực hiện các dự án NƠXH giai đoạn 2016-2025. Trong đó, đối với giai đoạn 2021-2025, trên địa bàn TP có 91 dự án, quy mô khoảng 98.685 căn hộ. Cụ thể, 49/91 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư/chấp thuận đầu tư, với quy mô 56.200 căn (có 46/49 dự án chuyển tiếp từ giai đoạn 2016-2020). Từ 2021-2023, Sở Xây dựng đã có thông báo nghiệm thu hoàn thành công trình đối với 1 dự án. Thời gian tới, TP.HCM sẽ ban hành quy trình giải quyết cụ thể, rút ngắn thủ tục hành chính trong thủ tục đầu tư, chấp thuận chủ trương đầu tư các dự án nhà ở, dự án xây dựng NƠXH, nhà ở công nhân theo quy định của pháp luật. Đồng thời, cân đối bố trí ngân sách địa phương để khuyến khích, thu hút các doanh nghiệp tham gia và triển khai đầu tư xây dựng dự án NƠXH, nhà ở công nhân, tạo nguồn cung cho thị trường…

Theo ông Sổn, hiện nay nhu cầu về NƠXH và nhà ở công nhân trên địa bàn TP.HCM là rất lớn. Sở Xây dựng TP cần đôn đốc các chủ đầu tư phối hợp với NHCSXH trong việc cung cấp thông tin về tiến độ bàn giao nhà, thời gian cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng cho khách hàng đã vay vốn tại NHCSXH để mua NƠXH. Tiếp tục phối hợp cung cấp thông tin cho chi nhánh NHCSXH về danh sách các dự án đang triển khai xây dựng và các dự án đủ điều kiện mở bán của chủ đầu tư trên địa bàn TP.

Trước những vấn đề đặt ra, ông Nguyễn Văn Dũng – Phó Chủ tịch HĐND TP – cho rằng, thực tế các dự án đưa vào khai thác sử dụng so với quy hoạch, mong muốn thì chưa nhiều. Thời gian tới, các đơn vị liên quan cần tiếp tục quan tâm, trước hết tự thân nỗ lực làm tròn trách nhiệm của từng đơn vị, sau đó là các hoạt động phối hợp để làm. Đơn cử, Sở KH-ĐT với 16 hồ sơ dự án cần hoàn thiện sớm để tham mưu phê duyệt sẽ phụ thuộc nhiều cơ quan khác. Do đó, các sở ngành phối hợp cũng phải có trách nhiệm để cùng Sở KH-ĐT hoàn chỉnh nội dung. Những dự án còn vướng mắc, Sở KH-ĐT cần tháo gỡ để trong điều chỉnh quy hoạch chung TP.HCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060 lần này làm cho hoàn chỉnh, không chỉ quy hoạch NƠXH mà còn quy hoạch kiến trúc chung. Quan tâm các quỹ đất khu chế xuất – công nghiệp. Các sở Xây dựng, Tài nguyên và Môi trường rà soát, hỗ trợ hoàn thiện thủ tục, hồ sơ cho người dân xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng.

Ông Dũng cũng đề nghị Quỹ phát triển nhà ở tiếp tục quan tâm truyền thông các quỹ vay đến người lao động. Hệ thống NHNN, NHCSXH, Quỹ phát triển nhà ở quan tâm, làm sao để cả hệ thống ngân hàng thương mại cùng chung tay lo cho người dân tốt nhất…

Minh Phương