LTS: Phát triển nhà ở xã hội (NƠXH) là một chủ trương lớn của Đảng và Chính phủ nhằm bảo đảm an sinh xã hội, thúc đẩy phát triển bền vững. Tại TP.HCM – địa phương có đông dân nhập cư, việc xây dựng NƠXH rất được chính quyền TP quan tâm. Tuy nhiên, kết quả phát triển NƠXH còn khiêm tốn do nhiều nguyên nhân.
Bài 1: Người thu nhập thấp khó “với tới” nhà ở xã hội
Thực trạng này đang diễn ra tại TP.HCM do đây là địa phương có đông dân nhập cư, quỹ đất thì hạn chế.
Mỗi năm chỉ xây được 2.000 căn nhà ở xã hội
Dựa trên các chỉ tiêu về xây dựng NƠXH và nhà lưu trú công nhân được đề ra trong Chương trình phát triển nhà ở giai đoạn 2021-2030 của TP.HCM, cũng như mục tiêu trong đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp và công nhân khu công nghiệp” của Chính phủ, TP.HCM đặt mục tiêu xây dựng từ 69.700 đến 93.000 căn NƠXH trong giai đoạn này. Trong đó, giai đoạn 2021-2025, cần hoàn thành từ 26.200 đến 35.000 căn.
Tuy nhiên, từ năm 2021 đến nay, TP mới triển khai 10 dự án, trong đó có 5 dự án NƠXH và 1 dự án nhà lưu trú công nhân đã hoàn thành; 4 dự án khác đang được triển khai với tổng cộng khoảng 6.000 căn. Như vậy, đến nay, TP.HCM mới hoàn thành được 20% chỉ tiêu của giai đoạn 2021-2025.
Tại tọa đàm “Nhà ở xã hội: Đột phá từ chính sách mới” được tổ chức tại TP.HCM tháng 11 vừa qua, ông Nguyễn Thanh Bình – Trưởng phòng Quản lý Quy hoạch và Xây dựng, Ban Quản lý các Khu chế xuất và công nghiệp TP.HCM – tâm tư, hiện nay giá NƠXH quá cao, khiến công nhân và những người có thu nhập thấp khó có khả năng mua. Hơn nữa, số lượng NƠXH lại khan hiếm, không đáp ứng đủ nhu cầu lớn từ lực lượng lao động. Việc tiếp cận cũng không hề dễ dàng, đặc biệt đối với những người lao động đến từ các tỉnh khác, chiếm gần 70% trong các khu công nghiệp và khu chế xuất.
Mặc dù Nhà nước và TP.HCM đã triển khai nhiều chính sách khuyến khích phát triển NƠXH và nhà lưu trú công nhân, quá trình thực hiện vẫn còn nhiều trở ngại. Ngay từ bước đầu triển khai đã xuất hiện những khó khăn về thủ tục và quy trình phê duyệt.
Phía doanh nghiệp cũng gặp không ít thách thức khi tham gia xây dựng NƠXH. Đây là loại hình dự án đòi hỏi vốn đầu tư lớn, trong khi lợi nhuận thu về lại thấp. Ngoài ra, quá trình thực hiện các dự án này thường kéo dài do những vướng mắc về quy hoạch và thủ tục hành chính. So với các dự án nhà ở thông thường, việc xây dựng NƠXH phức tạp hơn, yêu cầu nhiều thời gian và công sức hơn. Ví dụ, việc chọn địa điểm xây dựng cũng là một vấn đề lớn. Nếu NƠXH được quy hoạch ở những khu vực quá xa trung tâm (như Củ Chi…), sẽ không khả thi do bất tiện trong di chuyển hàng ngày của người lao động.
Để phát triển NƠXH hiệu quả, cần đặt mục tiêu chính là đảm bảo cho công nhân và người lao động có nơi ở và sinh hoạt chất lượng, từ đó nâng cao năng suất lao động và chất lượng cuộc sống. Nhà nước cần hoàn thiện các chính sách hỗ trợ, chẳng hạn như cung cấp các gói tín dụng ưu đãi cho nhà đầu tư và người thuê nhà, đồng thời đơn giản hóa quy trình phê duyệt và rút ngắn thời gian triển khai dự án. Việc quy hoạch đất sạch ở các khu vực có nhu cầu lớn, như khu công nghiệp hoặc khu chế xuất, cũng rất cần thiết để đảm bảo tiện lợi cho người lao động.
Doanh nghiệp cần nhận thức rõ trách nhiệm cộng đồng của mình trong việc tạo điều kiện cho người lao động có nơi ở ổn định. Việc phối hợp với các nhà đầu tư khác hoặc tổ chức tài chính có thể giúp huy động nguồn lực tốt hơn để triển khai các dự án này. Đồng thời, các ngân hàng và tổ chức tài chính cần có cơ chế hỗ trợ mạnh mẽ hơn, không chỉ cho người mua nhà mà còn cho các nhà đầu tư triển khai dự án.
“Phát triển NƠXH không chỉ là vấn đề kinh tế mà còn là trách nhiệm xã hội. Bằng cách phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và các nhà đầu tư, chúng ta mới có thể đảm bảo rằng NƠXH thực sự trở thành giải pháp hiệu quả cho người lao động, đáp ứng được nhu cầu ngày càng lớn và góp phần ổn định xã hội”, ông Bình nhấn mạnh.
Dự án nhà ở xã hội chưa đủ sức hút
Theo ông Nguyễn Quang Thanh – Phó Tổng giám đốc Công ty Đầu tư tài chính Nhà nước TP.HCM (HFIC), hiện nay việc đầu tư xây dựng các dự án NƠXH đang đối mặt với 5 khó khăn, thách thức chính.
Trước tiên là cơ chế chính sách. Mặc dù chính sách đã có cải thiện, ví dụ như điều kiện thu nhập được nới lỏng: Người độc thân có tổng thu nhập đến 15 triệu đồng/tháng và người đã lập gia đình không vượt quá 30 triệu đồng/tháng. Đây là yếu tố rất quan trọng, vì các quy định trước đây chỉ áp dụng cho những người không đóng thuế thu nhập, điều này chưa hợp lý. Người không đủ thu nhập để sống cơ bản khó có khả năng trả nợ khi vay mua nhà.
Lợi nhuận định mức cũng là một khó khăn, thách thức đối với các doanh nghiệp khi tham gia xây dựng NƠXH. Theo ông Thanh, mức lợi nhuận tối đa 10% cho chủ đầu tư vẫn chưa đủ hấp dẫn để thu hút nhiều doanh nghiệp tham gia đầu tư NƠXH. Đây là một hạn chế lớn, cần nghiên cứu thêm các cơ chế ưu đãi khác để khuyến khích đầu tư.
Về chính sách hỗ trợ lãi suất, ông Thanh thông tin, TP.HCM đã ban hành chương trình hỗ trợ lãi suất từ tháng 9-2023. Theo đó, các chủ đầu tư được hỗ trợ lãi suất 100% đối với khoản vay tối đa 200 tỷ đồng cho một dự án. Nếu vay vượt mức này, chủ đầu tư phải tự cân đối phần lãi suất còn lại. Chính sách này được đánh giá là bước tiến tích cực, giúp giảm áp lực tài chính cho nhà đầu tư.
Cũng theo ông Thanh, thủ tục đầu tư phức tạp đang là rào cản để phát triển NƠXH. Thực tế, có những dự án dù đã được chấp thuận chủ trương nhưng quy trình thẩm định và phê duyệt thủ tục thường kéo dài quá lâu, có dự án mất từ 4-5 năm mà vẫn chưa hoàn thành. Điều này gây cản trở lớn cho doanh nghiệp, làm tăng chi phí và giảm sức hút của các dự án NƠXH. Việc cải cách thủ tục hành chính để rút ngắn thời gian xử lý là điều cần thiết.
Sau khi được phê duyệt, giá mua NƠXH thường không đồng nhất với phương án ban đầu, gây khó khăn cho chủ đầu tư, đặc biệt là những doanh nghiệp không có vốn đối ứng đủ mạnh. Trong khi đó, các đơn vị như Công ty Đầu tư Tài chính Nhà nước TP.HCM cần đánh giá kỹ lưỡng rủi ro khi cân đối tài sản để hỗ trợ dự án.
“Nếu các vấn đề trên được giải quyết đồng bộ, chắc chắn sẽ tạo động lực lớn để thu hút các nhà đầu tư tham gia, góp phần đẩy nhanh tiến độ phát triển NƠXH”, ông Thanh khẳng định.
Nguyễn Triều
Tin liên quan
Hiệp hội các trường ĐH, CĐ Việt Nam: Cần làm rõ khái niệm “xét tuyển sớm”
Hỗ trợ lao động xuất khẩu tái hòa nhập thị trường trong nước
Bình luận (0)