Phim Tết Việt 2023 thắng lớn, vì sao?

Đạo diễn, diễn viên Trấn Thành. Ảnh do đoàn phim cung cấp

Qua thời phim Tết kiểu "bánh mứt"

Sau một mùa phim Tết khá èo uột với 5 phim Việt được tung ra nhưng phim đạt doanh thu cao nhất chỉ 65 tỉ đồng ("Chìa khóa trăm tỉ") vào năm ngoái, mùa phim Tết năm nay dù khiêm tốn về số lượng (chỉ 2 phim) nhưng đều đạt doanh thu ấn tượng, đặc biệt là phim "Nhà bà Nữ" với liên tiếp những kỷ lục được thiết lập sau từng ngày.

Trong gần 2 thập niên vừa qua, từ khi thị trường phim giải trí được phục hồi vào năm 2003, mùa phim Tết trở thành mùa phim ăn nên làm ra nhất đối với phim trong nước nhưng cũng kéo theo nhiều bộ phim chất lượng kém.

Kỳ nghỉ lễ kéo dài cộng với tâm lý khá thoải mái vào đầu năm của khán giả khiến họ có thể bỏ tiền mua vé xem phim với mục đích để giải trí là chính. Chính tâm lý này đã khiến một số nhà làm phim dễ dãi làm ra những bộ phim Tết kiểu "bánh mứt" (như cách gọi của đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn) với nội dung lố lăng hoặc chọc cười kiểu thọc léc mà những bộ phim thời đầu của ông bầu Phước Sang (sản xuất) hay sau đó của danh hài Hoài Linh (diễn viên) là những điển hình.

Trong vài năm trở lại đây, phim Tết ít nhiều được cải thiện, cả về sự đa dạng thể loại, đề tài, chất lượng sản xuất. Nói như vậy không có nghĩa là phim Tết của Việt Nam đã hết dở hoặc hết vô thưởng vô phạt.

Nhưng bên cạnh đó, đã có một số bộ phim vượt trội khi khai thác các chủ đề mang tính phổ quát cao, chạm vào một vài vấn đề cốt lõi của cuộc sống xã hội Việt Nam đương đại như xung đột thế hệ, những ẩn ức hoặc vết thương trong gia đình với cách thể hiện gần gũi, sinh động. "Bố già" và "Nhà bà Nữ" – 2 bộ phim của Trấn Thành – là ví dụ điển hình nhất của sự thay đổi phim Tết, kéo khán giả trở lại với phim Việt và lập nên những kỷ lục ấn tượng.

Khán giả xem phim “Nhà bà Nữ” tại rạp CGV Vạn Hạnh Mall vào mùng 1 Tết. Ảnh do nhà sản xuất cung cấp

"Nhà bà Nữ" có gì lạ?

Cả 2 bộ phim của Trấn Thành đều khai thác được những chất liệu bình dân của đời sống xã hội Việt Nam đương đại, đặc biệt là chủ đề gia đình, chạm vào được những vết thương kiểu "vô thức tập thể" rồi tìm cách chữa lành và để lại những bài học vừa vặn. Nói cách khác, phim của anh là dòng phim về thị dân và đưa ra được những triết lý bình dân gần gũi. Điều đó có thể lý giải tại sao 2 bộ phim trên thành công đến vậy.

Giống như "Bố già" trước đó, "Nhà bà Nữ" của Trấn Thành có bối cảnh đơn giản, đa phần là cảnh nội, tập trung vào một con hẻm lao động, một quán ăn, một căn hộ chung cư đơn giản mà không phải đầu tư những bối cảnh lớn hay mang tính phục dựng tốn kém. Với đề tài bình dân của cả 2 bộ phim, trang phục của diễn viên cũng khá giản dị, gần như là các bộ quần áo hằng ngày của nhân vật.

Điều đó có nghĩa là kinh phí sản xuất của cả 2 bộ phim đều ở tầm trung, không cần phải đầu tư như những bộ phim "bom tấn" nhưng doanh thu đều thiết lập các kỷ lục mà phim Việt chưa bao giờ đạt tới.

Cả hai đều thu hút một lượng khán giả lớn, nhiều người trong số đó hầu như không có thói quen đến rạp. Hiệu ứng truyền miệng lan tỏa giúp phim tiếp cận được nhiều đối tượng khán giả, trong đó có nhiều cha mẹ được con cái mua vé đến rạp bởi họ nhìn thấy mình và gia đình mình trong đó.

Dĩ nhiên, cả 2 bộ phim của Trấn Thành vẫn còn một số điểm hạn chế nhất định như quá ồn ào về thoại, thiếu tiết chế về cảm xúc, lạm dụng lối diễn xuất hình thể của sân khấu và ngôn ngữ điện ảnh chưa cao. Những điều này hoàn toàn có thể cải thiện nếu Trấn Thành đầu tư và chuyên tâm hơn vào điện ảnh, bởi anh đã đào trúng "mỏ vàng" chất liệu để chinh phục khán giả.

Thành công lớn về doanh thu của "Bố già" và "Nhà bà Nữ" cho thấy khán giả Việt Nam vẫn yêu thích phim trong nước và tiềm năng của thị trường phim Việt còn rất lớn, nếu các tác phẩm khai thác được những chủ đề đậm chất Việt và cách kể chuyện chạm được vào cảm xúc của người xem.