Phòng bệnh mùa đông – xuân – Tạp Chí Giáo Dục TP.Hồ Chí Minh

Mùa đông – xuân với thời tiết lạnh và ẩm, sức đề kháng của cơ thể suy giảm, nhất là ở người cao tuổi và trẻ em, người lao động ngoài trời mưa rét nên các loại bệnh dễ bùng phát, đặc biệt là bệnh đường hô hấp.

Chú ý phòng bệnh ở cơ quan hô hấp

Các bệnh phổi dễ trở nặng về mùa lạnh thường gặp là:

Hen phế quản: những người có cơ địa dị ứng rất dễ bị hen do phế quản của họ rất nhạy cảm với mọi kích thích gây bệnh như phấn hoa, bụi sinh vật, nấm, mốc, vi khuẩn, hóa chất, bụi vô cơ… hay những thay đổi của môi trường bên trong cơ thể do ảnh hưởng của lạnh, ẩm. Hen phế quản có các thể bệnh gây nguy hiểm như: thể khó thở kịch phát hay gặp ở trẻ nhỏ; thể khó thở liên tục xuất hiện ngay từ khi khởi bệnh, gặp ở bệnh nhân có tiền sử hen mạn tính; thể hen có tràn khí màng phổi dễ xảy ra ở người phế nang đã bị giãn; thể hen ác tính, hen do sử dụng thuốc aspirin; thể hen có cơn tăng huyết áp kèm theo.

Để phòng bệnh hen chủ yếu là phải loại trừ được các yếu tố gây bệnh như: tránh lạnh bằng cách mặc quần áo ấm, giữ ấm vùng cổ, ngực; tránh bụi bặm, vi sinh vật, nấm mốc, phấn hoa… bằng cách dùng khẩu trang che mũi, miệng khi đi ra ngoài. Nếu bị hen cần đưa bệnh nhân đến bệnh viện để được điều trị kịp thời, hiệu quả, cắt được cơn hen trong thời gian ngắn nhất, không để cơn hen phát triển thành ác tính.

Viêm phế quản cấp: mầm bệnh gây viêm phế quản mùa đông – xuân thường là virut cúm influenza A và B, các virut parainfluenza, virut hợp bào hô hấp, virut hạch, virut đường mũi và các loại khác. Phòng bệnh chủ yếu là giữ ấm cơ thể cả lúc thức cũng như khi ngủ, người cao tuổi và trẻ em nên tránh ra ngoài trời lạnh và gió rét; ăn uống đầy đủ để nâng cao sức đề kháng của cơ thể.

Đợt cấp của tâm phế mạn

Tâm phế mạn là bệnh tim do các bệnh phổi mạn tính như viêm phế quản mạn tính, hen phế quản, giãn phế quản, giãn phế nang, lao phổi… gây ra. Diễn biến hay gặp là bệnh tim đột ngột trở nặng khi gặp thời tiết giá lạnh. Bệnh nhân khó thở nhiều, sau vài đợt cấp dễ nguy hiểm đến tính mạng. Do đó việc phòng tránh đợt cấp của tâm phế mạn mùa lạnh là vấn đề sống còn, người bệnh phải được biết rõ và tự bảo vệ mình bằng cách giữ ấm, ăn uống đầy đủ, tránh ăn thức ăn lạnh, không tắm nước lạnh, kiêng ra gió và tránh bị mưa ướt… Đặc biệt phải chuẩn bị thuốc dự phòng để sử dụng khi bệnh trở nặng theo chỉ định của bác sĩ.

Giãn phế quản ướt: (giãn phế quản xuất tiết): có tỷ lệ bệnh cao nhất, bệnh nhân ho khạc nhiều đờm, nguyên nhân thường do nhiễm khuẩn. Lạnh là yếu tố kích thích phế quản xuất tiết nhiều niêm dịch, do niêm dịch ứ đọng trong các phế quản tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển. Phòng bệnh này cần chú ý chống lạnh, chống nhiễm khuẩn, ăn uống đầy đủ để nâng cao thể trạng.

Áp – xe phổi: nếu các bệnh viêm phổi, giãn phế quản bội nhiễm mùa lạnh không được điều trị tích cực sẽ biến chứng thành áp xe phổi. Vi khuẩn gây bệnh thường gặp là: S. pneumoniae, H.influenzae. Ở trẻ em, áp – xe phổi thường do tụ cầu. Với biến chứng áp – xe phổi, điều trị nội khoa tích cực mà không kết quả, cần kết hợp giải quyết bằng phẫu thuật. Phòng bệnh nên mặc ấm, giữ kín cổ; nhà ở phải kín cửa, có thể xông hơi bằng hương liệu hoặc đốt quả bồ kết, vỏ bưởi khô cho không khí thơm, nhẹ, ấm áp; khi ra khỏi nhà nên đeo khẩu trang tránh không khí lạnh vào mũi, miệng.

Lao phổi: thường nặng lên trong mùa lạnh nếu không được chăm sóc, điều trị tốt. Tổn thương lao thường lan rộng, phá hủy nhu mô phổi nhiều, lao làm cho thể tạng bệnh nhân gầy yếu, suy kiệt. Ngoài bệnh lao sẵn có, mùa lạnh bệnh nhân còn có thể bị bội nhiễm vi khuẩn S.pneumoniae, H.influenzae. Mùa đông – xuân thường có tỷ lệ tràn dịch màng phổi cao, chủ yếu do bị lao. Trường hợp tràn dịch nhiều có biểu hiện ép phổi và các tạng trong lồng ngực, bệnh nhân phải được điều trị tại bệnh viện, khẩn trương chọc tháo dịch để tránh tai biến ép tạng, suy hô hấp, dày dính màng phổi, đóng vôi màng phổi. Vì vậy, cách phòng bệnh tốt nhất là tích cực điều trị lao theo phác đồ đang sử dụng đối với từng bệnh nhân, ăn uống đầy đủ, mặc ấm, tránh bị nhiễm lạnh.

Bệnh cúm gia tăng về mùa lạnh

Mùa đông – xuân lạnh và ẩm là điều kiện thuận lợi cho bệnh cúm hoành hành. Bệnh lây qua đường hô hấp nên dễ lây lan qua tiếp xúc trực tiếp, nhất là trong điều kiện tập trung đông người như hội họp, trường học, chợ, siêu thị. Tiêm vaccin có tác dụng phòng một số bệnh cúm; góp phần phòng chống cúm H5N1 ở người. Một người đã tiêm phòng bệnh cúm thông thường, nếu mắc thêm cúm H5N1 sẽ không quá lo ngại bởi có thể điều trị khỏi nếu được phát hiện sớm.

ThS. Phạm Thanh Tùng

Theo Sức khoẻ & Đời sống