Phòng, chống tảo hôn vì tương lai học sinh

Phòng, chống tảo hôn vì tương lai học sinh - Audio

00:00 / 00:00

An audio error has occurred, player will skip forward in 2 seconds.

1 Phòng, chống tảo hôn vì tương lai học sinh Audio

Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống là hai hủ tục tồn tại dai dẳng trong nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số ở Việt Nam. Vấn đề này đã và đang đặt ra nhiều hệ lụy khiến nhiều học sinh phải bỏ học giữa chừng, đánh mất tương lai, hạnh phúc. Để phòng, chống tình trạng tảo hôn ở lứa tuổi học sinh, cần chiến lược can thiệp tổng thể, liên ngành, mang tính hệ thống và lâu dài.

Phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết để trẻ em được đến trường, hướng đến tương lai tốt đẹp hơn

Mong không còn tình trạng tảo hôn

Tại hội thảo “Tiếp cận liên ngành trong phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống ở vùng dân tộc thiểu số – Vì tương lai trẻ em” diễn ra ở TP.HCM mới đây, em K’Phú (học sinh Trường THCS Bảo Thuận, tỉnh Lâm Đồng) cho biết, là học sinh dân tộc thiểu số em hiểu rằng tảo hôn và hôn nhân cận huyết là hủ tục lâu đời ở buôn làng của em. Nhiều bạn học sinh phải nghỉ học giữa chừng để tảo hôn và làm mẹ khi còn quá nhỏ. Điều đó khiến các bạn phải gánh chịu những nỗi buồn, nỗi đau từ thể xác lẫn tinh thần. Nhiều trường hợp không vượt qua được đã dẫn đến tự tử và em đã chứng kiến không ít trường hợp như thế. Thấy được những hoàn cảnh như vậy em rất thương. Vì vậy, bên cạnh kiến thức học ở trường, em còn tìm hiểu thêm kiến thức về những hủ tục lạc hậu để tuyên truyền cho người thân, bạn bè biết và xóa bỏ. Mỗi khi được tham dự những buổi sinh hoạt, hội thảo về tảo hôn và hôn nhân cận huyết, về buôn làng em đều chia sẻ kiến thức lại cho người thân, bạn bè. Em cũng mong các cơ quan, ban ngành, những người làm công tác chống tảo hôn cần đẩy mạnh hơn nữa trong việc phòng, chống tảo hôn để nâng cao ý thức của bà con, của các bạn học sinh để góp phần xây dựng một xã hội văn minh, hạnh phúc, không còn những mảnh đời khó khăn, thiếu kiến thức. “Em sẽ phấn đấu học tập để trở thành một người truyền cảm hứng cho lối sống đẹp, để nơi nào còn khó khăn sẽ không còn khó khăn nữa. Khi đó tất cả mọi người sẽ có lối sống văn minh, am hiểu pháp luật, có kiến thức và không còn tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết để các bạn học sinh đều có cuộc sống vui vẻ, hạnh phúc”, K’Phú bày tỏ.

Tương tự, em K’ Hủi Thân (học sinh Trường THCS Bảo Thuận, tỉnh Lâm Đồng) chia sẻ, là học sinh nữ em rất quan tâm đến vấn đề tảo hôn và hôn nhân cận huyết. Vì em biết rằng, đây không phải là văn hóa mà là hành vi vi phạm pháp luật. Đặc biệt, những học sinh tảo hôn không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần mà còn dẫn đến đói nghèo. “Ở trường, thầy cô luôn cảnh báo những hệ lụy của tảo hôn và hôn nhân cận huyết nhưng gia đình của các bạn lại không hiểu vấn đề này. Em mong các cơ quan, ban ngành liên quan làm sao để đẩy mạnh việc phòng, chống tảo hôn đến phụ huynh để họ biết, không áp đặt con mình vào hủ tục lạc hậu nữa. Với trách nhiệm của một học sinh, em sẽ học thật tốt để trở thành tuyên truyền viên về phòng, chống tảo hôn, giúp buôn làng của em trở nên văn minh, hiện đại, phát triển”, K’ Hủi Thân bày tỏ.

Đẩy mạnh công tác phòng, chống tảo hôn

Bà Nguyễn Thị Thu Hương (Giám đốc Phân hiệu Học viện Phụ nữ Việt Nam) cho biết, tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống là hai hiện tượng xã hội nghiêm trọng, tồn tại dai dẳng trong nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số ở Việt Nam, gây ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng dân số, quyền trẻ em, sự phát triển kinh tế – xã hội và bình đẳng giới. Những hủ tục này không chỉ làm gián đoạn quá trình học tập, hạn chế cơ hội phát triển của trẻ em gái mà còn để lại hệ lụy lâu dài về sức khỏe sinh sản, tăng nguy cơ trẻ khuyết tật, tử vong mẹ và trẻ sơ sinh, vòng xoáy nghèo đói, và sự tái sản sinh bất bình đẳng giới. “Trong những năm qua, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực để phòng, chống nạn tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống, tình trạng tảo hôn có giảm nhưng nếu so sánh với mục tiêu của Đề án “Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015-2025” thì ở nhiều nơi chưa đạt được. Điều đó cho thấy vấn đề này không thể giải quyết bằng cách tiếp cận đơn ngành, hay bằng những giải pháp tuyên truyền đơn lẻ. Thay vào đó, cần có một chiến lược can thiệp tổng thể, liên ngành, mang tính hệ thống và lâu dài”, bà Thu Hương nói.

BS.CKII Phạm Quốc Hùng (Trưởng phòng Công tác xã hội, Bệnh viện Hùng Vương, TP.HCM) cho biết, trẻ vị thành niên chưa phát triển đầy đủ nên mang thai và sinh con ở lứa tuổi này tiềm ẩn nhiều rủi ro sản khoa như sinh khó, phải sinh mổ, thậm chí băng huyết, đe dọa tính mạng cả mẹ và con. Nhiều trường hợp các em gái có thể bị sang chấn tinh thần nặng nề, trầm cảm, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển tâm lý lâu dài.

Em K’Phú (học sinh Trường THCS Bảo Thuận, tỉnh Lâm Đồng) nêu ý kiến tại hội thảo

Việt Nam đã xây dựng hệ thống pháp luật khá toàn diện liên quan đến hôn nhân và gia đình, trong đó Luật Hôn nhân và Gia đình (2014) nghiêm cấm tảo hôn và hôn nhân giữa những người có quan hệ huyết thống gần. Luật Trẻ em (2016), Luật Bình đẳng giới (2006), Luật Phòng chống bạo lực gia đình (2007, sửa đổi 2022) đều có các điều khoản bảo vệ quyền lợi trẻ em gái và ngăn ngừa thực trạng kết hôn sớm không tự nguyện. Tuy nhiên, trong thực tiễn, hệ thống luật này vẫn chưa phát huy hiệu quả đồng bộ ở vùng dân tộc thiểu số.

Luật sư Nguyễn Hồ Zdu (Giám đốc điều hành Công ty Luật Magnolia Law) nhìn nhận, pháp luật đã có, nhưng đang bị vô hiệu hóa bởi điểm nghẽn thực thi. Ông phân tích, chế tài pháp luật còn quá nhẹ, thiếu sức răn đe. Trách nhiệm pháp lý chưa rõ ràng, khi một trẻ vị thành niên bị gả chồng sớm, không có quy định cụ thể về chủ thể chịu trách nhiệm là cha mẹ? Trưởng bản? Người tổ chức lễ cưới? Hay cán bộ địa phương… Điều này dẫn đến sự lúng túng, đùn đẩy hoặc bỏ lọt trách nhiệm, luật có nhưng không ai chịu thực thi đến cùng. Nhiều vụ tảo hôn chỉ bị phát hiện sau khi đám cưới đã diễn ra, thậm chí sau khi các em đã sinh con, lúc đó mọi biện pháp can thiệp gần như không còn hiệu quả. Chính quyền địa phương thường chọn “giải pháp mềm” như hòa giải, hợp thức hóa, hơn là xử lý vi phạm. Bên cạnh đó, năng lực thực thi pháp luật ở cơ sở còn yếu, cán bộ chưa hiểu sâu luật, người dân thì không đọc được luật do rào cản ngôn ngữ – pháp lý – văn hóa. Nhiều trường hợp vi phạm vẫn được “bỏ qua” hoặc “xử lý nội bộ” theo phong tục. “Thiết nghĩ, pháp luật cần chế tài mạnh để răn đe đối tượng vi phạm”, luật sư Hồ Zdu nhấn mạnh.

Bài, ảnh: Hồ Trinh