Phục cổ nhờ công nghệ

Tạp Chí Giáo Dục

Thứ tư, 17.12.2008, 15:12

Lò nung công nghệ mới giúp xí nghiệp gốm Chu Đậu tăng năng suất tăng gấp đôi

Ðến Chu Ðậu (Nam Sách, Hải Dương), không ai không biết xí nghiệp gốm Chu Đậu – nơi đang âm thầm phục cổ nghề gốm truyền thống đã bị thất truyền hơn 500 năm – ngày đêm cho ra lò những mẻ gốm truyền thống, mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc bằng một công nghệ nung hoàn toàn tân tiến.

Ông Nguyễn Văn Lưu – Giám đốc Xí nghiệp gốm Chu Ðậu cho biết: Gốm Chu Đậu phát triển rực rỡ từ thế kỷ 15 – 16 của thế kỷ trước, nhưng đến thế kỷ 17 thì thất truyền do chiến tranh. Năm 2001, nghề làm gốm ở Chu Đậu mới chính thức được phục hồi bằng việc thành lập Xí nghiệp gốm Chu Đậu. Ban đầu, xí nghiệp nung gốm bằng than, với 6 lò nung nhưng chỉ thu được 65% sản phẩm của mỗi lò. Hơn nữa, nung gốm bằng than mất nhiều thời gian (gần 1 tuần/lò). Mặc dù chưa có tính toán cụ thể, nhưng việc 6 lò than liên tục hoạt động đã gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe công nhân và người dân xung quanh.

Hiện nay thị phần xuất khẩu của xí nghiệp gốm Chu Đậu chiếm đến hơn 70%. Khách hàng phần lớn là những thị trường khó tính như Tây Ban Nha, Nga, Đức, Nhật, Hàn Quốc, Mỹ…

Do vậy, khi biết đến Dự án Nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng cho các DNNVV (Bộ Khoa học Công nghệ), xí nghiệp đã mạnh dạn vay một tỷ đồng từ Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam dưới sự bảo lãnh của dự án để đầu tư thêm các thiết bị, xây dựng lò nung tiết kiệm năng lượng theo công nghệ chuyển giao của Cty CP thiết kế và sản xuất gốm sứ Bát Tràng với 2 lò gas (13 m3/lò) và hai buồng sấy (30 m3/lò). Thời gian đầu đốt lò, chất lượng sản phẩm đạt 90%, so với lò than truyền thống đã vượt hơn hẳn 25% về năng suất. “Nhưng đến nay thì khác rồi – anh Lưu hồ hởi tâm sự. Chất lượng gốm ra lò ổn định ở mức 95 đến 97%. Giờ thì lò vận hành liên tục. Hàng làm ra tới đâu tiêu thụ hết tới đó. Sản phẩm thu hồi đạt gần 100%. Năng suất tăng gấp đôi”.

Anh Nguyễn Huy Kiên – Trưởng phòng Kỹ thuật Xí nghiệp gốm Chu Ðậu cho biết: gốm Chu Đậu được phỏng theo mẫu cổ và 70% sản phẩm làm ra là xuất khẩu nên rất cầu kỳ trong việc thiết kế các họa tiết, hoa văn. Vì thế, nếu lửa cháy không đều thì chất lượng sản phẩm không đảm bảo. Lò gas của Cty CP thiết kế và sản xuất gốm sứ Bát Tràng đã khắc phục được điều này do có hệ thống bếp đốt tốt, lửa cháy đều, chạy thẳng và không bị tạt nên chất lượng sản phẩm ổn định. Nếu như trước kia, cũng là lò gas nhưng mỗi mẻ chỉ được 60 đến 65% sản phẩm. Công suất cả hai lò là 620 cặp sản phẩm tiêu tốn 810 kg gas. Trong khi đó, lò nung mới công suất 562 cặp sản phẩm đốt hết 580 kg gas. Tính ra, mỗi mẻ tiết kiệm được hơn 30% nhiên liệu.

Ông Nguyễn Hữu Hiệp – Phó Giám đốc xí nghiệp kể về những ngày khó khăn trước kia, khi chưa tiếp cận với công nghệ lò nung gas mới. Mỗi mẻ nung đốt cả tuần, người công nhân mất ăn mất ngủ thay nhau trông lửa lò. Trong khi đó, lò gas hiện nay chỉ mất một ngày nung đốt, người vận hành lò chỉ việc điều chỉnh van bên ngoài là lò có thể vận hành như ý, giảm đáng kể lao động thủ công.

Ông Hiệp cho biết, hiện nay thị phần xuất khẩu của xí nghiệp chiếm đến hơn 70%. Khách hàng phần lớn là những thị trường khó tính như Tây Ban Nha, Nga, Đức, Nhật, Hàn Quốc, Mỹ…

Hiện nay, khi chất lượng gốm đã đạt đến độ ổn định, xí nghiệp đang tập trung đầu tư cho chất lượng men. Đây cũng là một trong những đặc điểm làm nên danh tiếng của gốm Chu Đậu. Xí nghiệp đã phục cổ được ba loại men chủ yếu là men tro, thứ được tạo thành từ tro trấu nếp, men rạn và men ngọc. Tuy nhiên, mẫu men khó nhất là “Tam thái” vẫn đang phải tiếp tục nghiên cứu. Với những gì đã làm được, ước nguyện khôi phục làng nghề của ban lãnh đạo xí nghiệp chỉ còn là thời gian.

Mai Linh (dddn)