Quan điểm mới trong nuôi dạy trẻ

Một số phụ huynh quan niệm rằng chỉ cần con mình khỏe, học giỏi là đã thành công. Tuy nhiên, để phát triển toàn diện cho trẻ cần có mục tiêu và phương pháp rõ ràng, phù hợp. Mục tiêu của giáo dục ở các bậc phổ thông là cần giúp trẻ phát triển toàn diện: đức, trí, thể, mỹ, lao động cho học sinh. Đây là năm mặt cần thiết để trẻ có thể hòa nhập tốt và thành công trong cuộc sống sau này. Lẽ đương nhiên, sự phát triển toàn diện còn được phân tích theo nhiều góc nhìn khác và sự phát triển toàn diện về trí tuệ của trẻ cũng là nhiệm vụ đáng quan tâm. Trẻ muốn phát triển toàn diện trước hết cần có một sức khỏe, thể trạng thật tốt. Sự phát triển thể chất bình thường là một điều kiện tối cần thiết để trí tuệ của trẻ phát triển một cách tự nhiên. Sự phát triển của thể chất không tương đồng hoàn toàn đối với sự phát triển trí tuệ nhưng sự “lớn lên” đúng nghĩa về thể chất có ảnh hưởng lớn đến việc xác lập vị trí của trẻ em trong xã hội hiện tại. Chính yếu tố thể chất sẽ ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe tinh thần, xúc cảm, các hoạt động cụ thể của trẻ mẫu giáo và trí tuệ cũng chịu sự ảnh hưởng chung. Với các tố chất thể lực phát triển hài hòa, toàn diện trẻ tiểu học sẽ tham gia một cách tích cực trong các mối quan hệ, các hoạt động và các phẩm chất trí tuệ, khả năng trí tuệ phát triển. Nếu trẻ không có sự phát triển bình thường về mặt thể chất – hoặc là phát triển quá nhanh, hoặc là quá chậm sẽ dễ dẫn đến sự mặc cảm, xấu hổ, mệt mỏi… và trí tuệ của trẻ cũng bị ảnh hưởng. Chính vì thế, giáo viên và phụ huynh cần chú ý giúp trẻ phát triển hài hòa về thể chất. Sự phát triển trí tuệ được quy định không những phụ thuộc yếu tố bên ngoài mà còn từ bên trong. Yếu tố rất quan trọng tiếp theo mà giáo viên và phụ huynh cần chú ý giúp trẻ phát triển là trí thông minh. Trí thông minh là năng lực nhận thức vấn đề của mỗi cá nhân. Trí thông minh có thể đo được thông qua các trắc nghiệm IQ. Để giúp con phát triển trí thông minh, cha mẹ có thể lựa chọn đồ chơi thích hợp với độ tuổi cho con. Những trò chơi, những câu hỏi kích thích sự tò mò, khám phá của trẻ sẽ rất hữu ích để trẻ có thể phát triển IQ. Các phụ huynh cũng có thể khích lệ, động viên trẻ tham gia các hoạt động, khám phá thế giới xung quanh… để có thêm hiểu biết. Dĩ nhiên, điều kiện tiên quyết là phụ huynh cần chú ý đến sự an toàn của trẻ.

Chỉ số IQ là điều kiện cần thiết nhưng chỉ số SQ – trí tuệ xã hội mới là yếu tố quyết định sự thành công của trẻ. Chính vì thế, các giáo viên, phụ huynh cần chú ý giúp trẻ phát triển chỉ số SQ. Các yếu tố sinh học và các điều kiện về môi trường – văn hóa, giáo dục và hoạt động cá nhân ảnh hưởng một cách rõ rệt đối với sự phát triển trí tuệ của trẻ em. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa bẩm sinh – di truyền với sự phát triển trí tuệ không phải là quan hệ trực tiếp. Yếu tố sinh học không trực tiếp ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ mà nó được khúc xạ và phát động bởi hoạt động của cá nhân. Riêng về yếu tố môi trường, đó là nguồn gốc và nội dung của trí tuệ xét cả về phương diện loài và phương diện cá nhân. Môi trường xã hội vừa quy định nội dung, phương thức phát triển trí tuệ, vừa là sản phẩm của nó. Môi trường xã hội là nguồn gốc của sự phát triển trí tuệ nhưng còn ở dạng tiềm năng và nó chỉ trở thành nguồn gốc hiện thực khi và chỉ khi diễn ra quan hệ sinh thành lẫn nhau giữa nó với hoạt động của chủ thể. Yếu tố giáo dục dù đóng vai trò chủ đạo đối với sự phát triển tâm lý – trí tuệ nhưng vẫn phụ thuộc nhiều vào hoạt động và tính chủ thể của cá nhân. Nói khác đi, hoạt động cá nhân và tính chủ thể đóng vai trò quyết định trực tiếp đối với sự phát triển trí tuệ nói chung và trí tuệ xã hội nói riêng.

Để đứa trẻ có thể phát triển đúng hướng, chuẩn bị cho mình một tương lai tươi sáng, cần chuẩn bị cho trẻ năng lực thấu cảm, thích ứng xã hội, điều chỉnh bản thân… Nhiệm vụ này sẽ được tải trọng thông qua một kiểu đầu tư đặc biệt của cha mẹ là: phát triển trí tuệ xã hội để biến nó thành kiểu đầu tư thông minh nhất và sâu sắc nhất.