Quan hệ quốc phòng Trung-Ấn có thể ấm lên

Tờ The Hindu hôm qua cho biết Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Lương Quang Liệt muốn thăm New Delhi cuối năm nay để củng cố quan hệ quốc phòng với Ấn Độ, trước khi có sự chuyển giao lãnh đạo ở Trung Quốc.

Tờ báo cho hay có thể tướng Lương sẽ đến thăm New Delhi vào tháng 9, ngay trước khi đại hội đảng lần thứ 18 diễn ra tại Bắc Kinh. Đại hội đảng là thời điểm Trung Quốc chính thức chuyển giao lãnh đạo một thập kỷ một lần, trong đó vị bộ trưởng 71 tuổi này dự kiến sẽ nghỉ hưu.

Chuyến thăm của ông Lương sẽ là chuyến thăm cấp cao nhất của một lãnh đạo Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đến Ấn Độ kể từ năm 2005. Khi đó ông thăm Ấn Độ với cương vị là Tổng tư lệnh PLA.

Chính phủ Ấn Độ đã đáp ứng một cách tích cực đối với đề nghị của ông và đang cụ thể hóa ngày giờ chuyến thăm.

Khả năng tổ chức một chuyến thăm như vậy cho thấy sự thay đổi thái độ của Bắc Kinh đối với New Delhi. Các quan chức Ấn Độ rất chú ý đến những động thái gần đây của PLA, sau nhiều năm quan hệ quân sự-quân sự ở trong tình trạng căng thẳng. Thậm chí, trao đổi quốc phòng trong năm 2010 đã bị đình chỉ hơn một năm.

Trao đổi đoàn giữa hai bên bị đình chỉ vào tháng 7/2010 sau khi PLA từ chối đón tiếp tư lệnh miền bắc Ấn lúc đó là Trung tướng B. S. Jaswal, với lý do ông đang phục vụ trong khu vực "nhạy cảm" ở Jammu và Kashmir. Việc này phản ánh cách tiếp cận ngày càng cứng rắn tại thời điểm các quan chức Trung Quốc không mặn mà thúc đẩy quan hệ quốc phòng với Ấn Độ.

Như một minh chứng cho sự thay đổi lớn trong cục diện mối quan hệ, PLA hồi tháng bảy đón một đoàn đại biểu quốc phòng Ấn Độ và tổ chức chuyến thăm hiếm hoi cho đoàn đến Tây Tạng. Đoàn được quân khu Thành Đô đón tiếp. Đây là đơn vị chịu trách nhiệm bảo vệ biên giới đang có tranh chấp với Ấn Độ. Trong quá khứ, PLA rất thận trọng khi mở cửa các căn cứ ở Tây Tạng cho khách thăm từ Ấn Độ vì đây là khu vực nhạy cảm do có tranh chấp biên giới.

Tháng trước, 4 tàu chiến của hải quân Ấn Độ đã đến thăm Thượng Hải trong một chuyến giao lưu lớn chưa từng có với Trung Quốc. Phó Đô đốc Anil Chopra, Thường trực Tổng tư lệnh lực lượng hải quân phía đông, bay từ New Delhi đến để thực hiện các cuộc trao đổi với sĩ quan cao cấp nhất của lực lượng hải quân PLA phụ trách hạm đội Đông Hải, Phó nguyên soái Zhiqian. Sự kiện đánh dấu cuộc giao lưu hải quân cấp cao nhất giữa hai nước trong nhiều năm.

Trong các cuộc tiếp xúc gần đây, phía Trung Quốc rất ấn tượng với nhu cầu mở rộng tiếp xúc hải quân của Ấn Độ. PLA đã đề nghị bổ sung thêm hai tùy viên không quân và hải quân Ấn Độ vào thành phần của sứ quán Ấn Độ tại Bắc Kinh và bày tỏ đưa hai tùy viên không quân và hải quân của họ sang New Delhi. Hiện tại mỗi bên chỉ có một tùy viên quân sự hàm đại tá được cử làm nhiệm vụ ở thủ đô hai nước. Trung Quốc cũng đề nghị nâng cấp tùy viên quân sự lên cấp Chuẩn đô đốc.

Mặc dù Ấn Độ đồng ý về nguyên tắc đối với đề nghị bổ sung thêm hai sĩ quan nói trên, vấn đề vẫn bị lưu đọng vì eo hẹp ngân sách, theo cách nói của Bộ Quốc phòng Ấn Độ.

Hiện vẫn chưa rõ nguyên nhân PLA tăng cường nỗ lực tiếp xúc với Ấn Độ trong những tháng gần đây. Động thái này diễn ra tại thời điểm căng thẳng gia tăng trong quan hệ quốc phòng giữa Trung Quốc với một số nước láng giềng. Tranh chấp giữa Trung Quốc với Nhật Bản về các đảo ở biển phía đông; và với một số nước ASEAN ở phía nam, đang hồi sóng gió.

Nếu được xác nhận, chuyến thăm của tướng Lương rất có thể sẽ là chuyến thăm cấp cao song phương duy nhất của Trung Quốc đến Ấn Độ trong năm nay, khi Bắc Kinh đang bận rộn với việc chuyển giao thế hệ lãnh đạo.