Quảng Ngãi: Nỗi lo hồ đập xuống cấp khi mùa mưa bão đến

Mùa mưa bão năm 2024 đã đến với dự báo tình hình thời tiết diễn biến phức tạp. Trong khi đó, tại tỉnh Quảng Ngãi hiện đang có hàng chục hồ chứa nước bị xuống cấp. Nỗi lo an toàn hồ đập trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Cơ quan chức năng kiểm tra vết nứt ở hồ chứa nước Ông Tới

Nhiều hồ đập xây dựng lâu năm bị xuống cấp

Những ngày cuối tháng 9, những cơn mưa nặng hạt báo hiệu một mùa bão lũ đang tới gần trải dài dọc dải đất miền Trung. Sự an toàn các hồ đập chứa nước luôn được các tỉnh, thành kiểm tra, rà soát chặt chẽ để đưa ra phương án kịp thời. Tại tỉnh Quảng Ngãi, với diện tích rộng, đa dạng về địa hình, các hồ đập cũng được chú trọng gia cố để đảm bảo an toàn. Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, các tỉnh này vẫn còn nhiều hồ đập đã và đang xuống cấp. Đơn cử như hồ chứa nước Phượng Hoàng thuộc địa bàn xã Bình Tân Phú (huyện Bình Sơn) là một ví dụ điển hình. Hồ có diện tích hơn 9ha, đảm nhiệm việc tưới tắm cho 38ha đất trồng lúa và phục vụ dân sinh khoảng 150 hộ dân của xã. Sau 30 năm vận hành khai thác, hiện nay hồ đã bị sụt lún, hư hỏng nhiều vị trí. Điều đáng lo ngại là vữa chít mạch đã mục, đá lát bong tróc, sạt trượt xuống chân đập.

Phó Chủ tịch UBND xã Bình Tân Phú Nguyễn Văn Phúc cho biết, hàng năm, đến mùa mưa lũ, chính quyền địa phương đều chỉ đạo di dời dân cư sống xung quanh hồ Phượng Hoàng, cảnh báo nguy hiểm để nhân dân trong vùng nêu cao cảnh giác. Ông Phúc cho biết thêm, thân đập đã bị hư hỏng do sự bào mòn của thời gian và thời tiết khắc nghiệt, tuy nhiên không có kinh phí duy tu, sửa chữa.

Một trong những hồ chứa khác cũng đang trong tình trạng xuống cấp nghiêm trọng, đó là hồ chứa nước Ông Tới, ở thôn Tú Sơn 1, xã Đức Lân (huyện Mộ Đức). Hồ có dung tích khoảng 1,5 triệu m3 nước, được xây dựng từ năm 1983. Năm 1996, hồ này được đầu tư sửa chữa, nâng cấp. Hồ Ông Tới đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nước tưới cho hơn 170ha đất sản xuất (gồm 114,5ha lúa hai vụ và 55,5ha cây màu). Dự kiến trong thời gian đến, hồ này sẽ phục vụ nước cho Cụm công nghiệp An Sơn, xã Đức Lân.

Một vết nứt trên thân đập hồ chứa nước Ông Tới

Mặc dù đóng vai trò quan trọng nhưng hiện nhiều hạng mục công trình cụm đầu mối như: Đập đất, tràn xả lũ, cống lấy nước đã xuống cấp, thân đập có nhiều đoạn bị nứt nẻ, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến khả năng giữ nước phục vụ cho sản xuất nông nghiệp cũng như đảm bảo cuộc sống cho nhân dân vùng hạ lưu hồ chứa.

Năm 2019 UBND huyện Mộ Đức cùng các sở, ngành ở tỉnh đã khắc phục tạm thời phần vết nứt trên nhằm đảm bảo an toàn nhưng hiện tượng các vết nứt vẫn tiếp tục xuất hiện. Nếu mực nước quá lớn khi mưa bão diễn ra có thể sẽ xảy ra vỡ kết cấu thân đập.

Ông Nguyễn Mậu Biên, Phó Giám đốc HTX Nông nghiệp Đức Lân – một người dân địa phương cho biết: “Cuối tháng 8-2024, bà con chúng tôi phát hiện hàng chục vết nứt mới trên thân đập Ông Tới. Trong khi mùa mưa bão đang đến gần, chúng tôi mong muốn chính quyền, cơ quan chức năng sớm có giải pháp xử lý, khắc phục các vết nứt này để đảm bảo an toàn cho tính mạng, tài sản của người dân”.

Ông Ngô Văn Thanh, Phó Chủ tịch UBND huyện Mộ Đức nhìn nhận, việc nâng cấp, sửa chữa hồ chứa Ông Tới là việc làm cấp bách và cần thiết để bảo đảm an toàn hồ chứa nước, giảm thiểu nguy cơ vỡ đập, bảo vệ người và tài sản ở vùng hạ lưu hồ chứa, cung cấp nước tưới ổn định cho hơn 170ha đất sản xuất nông nghiệp và cung cấp nước cho Cụm công nghiệp An Sơn với lựu lượng 1.500m3/ngày đêm.

Cần đầu tư cho các công trình đã xây dựng lâu năm

Tính đến tháng 7-2024, tỉnh Quảng Ngãi có 836 công trình thủy lợi (gồm 127 hồ chứa nước, 557 đập dâng, 8 đập ngăn mặn và 144 trạm bơm) được đưa vào quản lý, khai thác để cấp nước cho sản xuất nông nghiệp và các ngành kinh tế khác. Đáng chú ý, trong tổng số công trình kể trên có 196 công trình được xây dựng từ năm 1989 trở về trước. Toàn tỉnh còn 22 hồ chứa nước bị hư hỏng, xuống cấp nặng cần thiết phải sửa chữa, nâng cấp để bảo đảm an toàn đập, hồ chứa nước.

Ông Võ Quốc Hùng, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Quảng Ngãi cho biết, để đảm bảo an toàn công trình đập, hồ chứa nước trong mùa mưa bão, sở đã tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các địa phương, đơn vị quản lý, khai thác hồ đập khẩn trương rà soát, khắc phục, sửa chữa tạm thời các vị trí sụt lún, xói lở, sạt trượt, đứt gãy tại các đập, hồ chứa nước. Bên cạnh đó, hoàn thiện phương án ứng phó thiên tai đảm bảo an toàn đập trong mùa mưa lũ; chuẩn bị đầy đủ nhân lực, vật lực, trang thiết bị, vật tư dự phòng; đảm bảo nhân lực trực 24/24 giờ tại hồ trong mọi tình huống.

Ông Hùng cho rằng, phần lớn các công trình xuống cấp và hư hỏng kể trên được xây dựng trước năm 1989 theo phương châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm hoặc nhân dân làm Nhà nước hỗ trợ” được đầu tư không đồng bộ, chưa kiên cố và thi công bằng thủ công nên công trình không đảm bảo chất lượng. Mặt khác, tình hình mưa, lũ diễn biến ngày càng phức tạp với tần suất và cường độ mưa, lũ ngày càng cao dẫn đến bào mòn công trình. Giải pháp trước mắt là đề nghị ưu tiên đầu tư sửa chữa, nâng cấp 22 hồ chứa nước bị hư hỏng, xuống cấp nặng nhưng chưa có nguồn vốn đầu tư với khái toán kinh phí khoảng 338 tỷ đồng.

Thiên Phúc