Rộn ràng làng bánh Tết

Thời gian này, những gia đình gốc Quảng Nam chuyên làm bánh Tết ở Q. Tân Bình tất bật hơn với hàng trăm đơn đặt hàng đến từ khắp nơi. Khách đặt làm bánh Tết có cả những người Việt sống xa xứ ở các nước như Mỹ, Úc, Pháp, Anh… Hôm tôi đến, ki-ốt bán bánh các loại của bà Nguyễn Thị Hồng ở chợ Bà Hoa có lượng khách đông gấp 4-5 lần ngày thường. Chiếc điện thoại cố định không dây của bà liên tục reng. Bà Hồng nói: “Cận Tết rồi mà đơn đặt hàng không ngớt. Tôi dự định nghỉ Tết sớm để thầy thợ về quê nhưng toàn là khách quen cả nên phải ráng. Người Việt mình sống xa xứ, Tết không có điều kiện về Việt Nam mà thiếu cái loại bánh truyền thống của quê nhà thì còn đâu là Tết”.

Còn chị Hạnh, con gái của bà Hồng không nhận làm bánh gửi đi nước ngoài như mẹ mà chỉ làm để phục vụ nhu cầu trong nước. Chị Hạnh khoe: “Tết này người ta đặt làm cả ngàn đòn bánh tét, còn bánh chưng thì gấp đôi”. Do lượng bánh khách hàng đặt nhiều mà nhân công thì ít nên chị Hạnh phải về quê tìm người có tay nghề vào gói bánh. Bình thường, số lao động phụ việc và cả những người có tay nghề tại nhà chị Hạnh vào khoảng 20 người nhưng cứ đến dịp cuối năm, con số này lại tăng lên nhiều lần.

Không chỉ có bánh chưng, bánh tét mà những gia đình còn nhận làm bánh in, bánh thuẫn, mứt gừng, dừa… những loại bánh, mứt không thể thiếu trong ba ngày Tết của người miền Trung. Bà Hồng tâm sự: “Những năm gần đây, các loại bánh mứt của người miền Trung, đặc biệt là Quảng Nam đã được người các miền chú ý đến. Cho nên, để cạnh tranh trên thị trường bánh mứt Tết, người làm bánh không chỉ chú trọng đến chất lượng mà còn phải đầu tư cho mẫu mã”.

Theo chỉ dẫn của các tiểu thương, tôi tìm đến lò bánh của bà Đinh Thị Phú, một gia đình có ba đời làm nghề bánh nổi tiếng ở khu chợ Bà Hoa. Công nhân ở lò bánh bà Phú đa phần là người trong họ hàng. Số ít người ngoài được bà Phú tin tưởng truyền cho bí quyết làm bánh ngon của gia đình.

Làm bánh cũng là một nghệ thuật. Mà làm nghệ thuật thì phải tinh tế, khéo léo. Anh Xuân đã theo cái nghề làm bánh của gia đình bà Hồng từ khi còn là một cậu thiếu niên 13 tuổi. Ngày ấy, anh được bà Hồng nhận vào phụ việc vặt trong gia đình. Thấy anh siêng năng, ham học hỏi nên bà đã dạy nghề cho. Hiện nay, lương của anh Xuân không dưới 5 triệu đồng/tháng. Đó là một mức lương mà không phải thợ làm bánh nào cũng dám mơ.

Những ngày này, các lò bánh Tết của người Quảng ở Q. Tân Bình hoạt động cả ngày lẫn đêm. Công nhân được sắp xếp làm theo ca. Như ở lò bánh bà Ngất, 30 công nhân được chia làm 3 ca. Mỗi ca đều bố trí người phụ trách kỹ thuật, vệ sinh… có tay nghề. Nghề làm bánh rất công phu, tỉ mỉ. Kỹ thuật gói bánh chưng, bánh tét… quyết định đến hạn sử dụng của bánh nên không chấp nhận những người gói có tính cẩu thả. Mặc dù đã có một số máy móc (do người làm tự chế ra) hỗ trợ nhằm rút ngắn thời gian nhưng hầu hết các lò bánh vẫn sử dụng phương pháp thủ công. Anh Xuân khẳng định: “Rõ ràng đưa máy móc vào sử dụng sẽ mang lại lợi nhuận cao nhưng không có loại bánh nào ngon bằng bánh làm bằng phương pháp thủ công”. Trên 30 năm với nghề bánh, bà Ngất cảm nhận sự tinh tế, giá trị của các loại bánh mứt truyền thống của người Việt thế này: “Khách hàng ăn bánh không đơn thuần ăn cho no, ăn để nhận xét ngon hay dở mà trong đầu họ còn nghĩ đến công sức của người làm bánh”. Lâu nay, hòa theo nhịp sống hối hả của đô thị, đến ngày cúng giỗ, người ta thường ra chợ mua vài món bánh đơn giản về cúng. Điều này vô tình đã đánh mất nét đẹp truyền thống. Và chính người làm bánh phải khơi gợi, hướng họ quay về với cội nguồn thông qua những chiếc bánh mà bao đời nay không thay đổi về nguyên liệu lẫn mẫu mã.

Đến làng bánh Tết vào thời điểm này, đâu đâu cũng phảng phất mùi lá chuối xanh, mùi đậu xanh, thịt mỡ của nhân bánh và hương cốm rang hòa quyện. Các sạp bánh, mứt ở chợ Bà Hoa thì ngập tràn sắc màu. Nào là màu xanh của bánh chưng, bánh tét hay sắc đỏ, hồng, vàng của giấy bóng gói bánh in… Bánh Tết của người miền Trung nói chung và người Quảng Nam nói riêng không thể sánh với các loại bánh được làm bằng dây chuyền công nghệ hiện đại nhưng lại hơn ở sự cầu kỳ. Dư vị ngày Tết còn thể hiện rõ trên những chiếc bánh do chính bàn tay khéo léo của người làm ra nó.