Siêu nhiễm trùng làm tăng tỷ lệ tử vong bệnh nhân Covid-19

Siêu nhiễm trùng tỷ lệ cao là một trong những nguyên nhân làm tăng tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân mắc Covid-19. Đây cũng chính là mối nguy cơ trong điều trị các bệnh nhiễm trùng.

Bệnh nhân Covid-19 thể nhẹ được bác sĩ tư vấn cách tự chăm sóc, điều trị tại nhà

Bệnh nhân Covid-19 nhiễm nấm cao

Nghiên cứu “Thực trạng siêu nhiễm trùng ở bệnh nhân nhiễm SARS-CoV-2” do bác sĩ Nguyễn Thị Trang và các cộng sự thực hiện cho thấy, tỷ lệ nhiễm nấm ở bệnh nhân Covid-19 khá cao, chiếm tới 10%.

Nghiên cứu thực hiện trên 3.407 mẫu bệnh phẩm lấy từ 610 bệnh nhân điều trị tại Trung tâm Điều trị Covid-19 – Bệnh viện Quân y 175 từ tháng 7-2021 đến tháng 5-2022.

Bằng việc nuôi cấy định danh vi khuẩn/vi nấm cho thấy, tác nhân gây bệnh chủ yếu là Gram âm chiếm 76%, chỉ 14% là Gram dương. Các chủng nấm men được phân lập trên bệnh nhân nhiễm SARS-CoV-2 trong thời gian điều trị có tỷ lệ kháng thuốc khá cao.

Nghiên cứu cũng cho thấy, tỷ lệ đồng nhiễm vi khuẩn và siêu vi nhiễm trùng là thấp ở bệnh nhân Covid-19 nhẹ; tuy nhiên với những bệnh nhân nặng phải nhập viện, điều trị trong các đơn vị chăm sóc đặc biệt (ICU) thì tỷ lệ này cao hơn đáng kể, điều này dẫn đến sự gia tăng tỷ lệ vi khuẩn đa kháng thuốc.

Ở bệnh nhân mắc Covid-19 trong nhóm nghiên cứu, tỷ lệ kháng thuốc ở các chủng phân lập được là 59%; trong đó tỷ lệ vi khuẩn đa kháng thuốc chiếm 33%, kháng mở rộng 52%, toàn kháng là 15%.

Trên cơ sở nghiên cứu, nhóm tác giả cho rằng, siêu nhiễm trùng tỷ lệ cao là một trong những nguyên nhân làm tăng tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân mắc Covid-19. Căn nguyên siêu nhiễm trùng đa dạng gồm cả vi khuẩn và vi nấm. Tỷ lệ vi khuẩn đa kháng, kháng mở rộng và toàn kháng hiện ngày càng tăng, đây cũng chính là mối nguy cơ trong điều trị các bệnh nhiễm trùng.

Bệnh nhân Covid-19 nam nhiễm nấm cao hơn nữ

Với nghiên cứu mô tả “Nhiễm nấm xâm lấn ở bệnh nhân Covid-19” tại Khoa Hồi sức thuộc Trung tâm Điều trị bệnh nhân Covid-19 – Bệnh viện Quân y 175 của bác sĩ Diệp Hồng Kháng và các cộng sự thực hiện cho thấy, bệnh nhân nhiễm nấm xâm lấn chủ yếu do Candida.

Nghiên cứu thực hiện trên 125 bệnh nhân điều trị nhiễm nấm xâm lấn trong tổng số 754 bệnh nhân điều trị cùng thời điểm từ tháng 7-2021 đến tháng 4-2022. Việc chẩn đoán nhiễm nấm xâm lấn được tìm thấy ở mô sâu như máu, dịch ổ bụng, dịch não tủy, mô sinh thiết… bằng nuôi cấy hoặc mô bệnh học.

Kết quả, nam giới gặp nhiều hơn nữ giới (tỷ lệ 1,19/1); có 20,8% bệnh nhân chưa được tiêm vắc-xin và 75,2% bệnh nhân có ít nhất một bệnh nền kèm theo. Mặt khác, các bệnh nhân Covid-19 nhiễm nấm xâm lấn hay gặp nhất là nhiễm khuẩn huyết, dùng kháng sinh phổ rộng kéo dài, đặt catheter xâm lấn, hội chứng bão cytokine và 70,4% bệnh nhân có sử dụng corticoid trên 7 ngày.

“Trong phác đồ điều trị Covid-19, khi bệnh nhân bắt đầu cần hỗ trợ oxy là đã có chỉ định sử dụng thuốc corticoid, bệnh nhân khi nhập khoa hồi sức thường đã được dùng corticoid trước đó nhiều ngày, thậm chí có quan điểm dùng liều rất cao, điều này làm suy yếu chức năng hệ miễn dịch, là điều kiện làm nấm xâm nhập. Mặt khác, trong hoàn cảnh đại dịch lan rộng, bệnh nhân Covid-19 thường không được chu cấp dinh dưỡng tốt nhất, khi điều trị hồi sức thì nhu cầu càng cao, trong khi nuôi ăn qua đường tiêu hóa không phải lúc nào cũng đảm bảo. Lúc này cần phải bổ sung nuôi dưỡng tĩnh mạch, đây cũng là nguy cơ nhiễm Candida xâm lấn”, nhóm tác giả chỉ ra.

Theo nhóm tác giả, quá trình hình thành nấm xâm lấn phụ thuộc vào hai yếu tố độc lực của tác nhân gây bệnh và sự suy giảm miễn dịch của chủ thể. Nhiều nghiên cứu trên thế giới đã cho thấy, bệnh nhân Covid-19 có sự bất thường và suy giảm về miễn dịch và mang nguy cơ nhiễm nấm xâm lấn cao hơn các bệnh nhân hồi sức thông thường.

Với 125 bệnh nhân điều trị nhiễm nấm xâm lấn chiếm 16,5% trong tổng số 754 bệnh nhân điều trị cùng thời điểm được nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ này nằm trong nhóm cao so với kết quả của các nghiên cứu khác trên thế giới về nhiễm Candida xâm lấn.

Bệnh nhân Covid-19 nhiễm nấm xâm lấn thường là những bệnh nhân nguy kịch, có tỷ lệ tử vong cao, khả năng phân lập được các vi nấm và chẩn đoán xác định chắc chắn nhiễm nấm xâm lấn còn khó khăn. Bệnh nhân Covid-19 mức độ càng nặng thì nguy cơ nhiễm nấm xâm lấn càng cao.

Trong các nghiên cứu về dịch tễ học gần đây tại Việt Nam cũng như trên thế giới cho thấy, nhiễm nấm do Candida chiếm 75-88% các nhiễm nấm xâm lấn mắc phải tại bệnh viện. Qua thực tiễn điều trị tại Khoa Hồi sức của Trung tâm Điều trị người bệnh Covid-19 – Bệnh viện Quân y 175 cho thấy, tần suất phát hiện nhiễm nấm xâm lấn cao hơn bình thường.

Nhìn chung tỷ lệ tử vong do nhiễm Candida xâm lấn vẫn rất cao, ở bệnh nhân có shock lên đến 90% mặc dù đã có nhiều tiến bộ trong chẩn đoán cũng như trong điều trị. Các nghiên cứu về nhiễm nấm Candida xâm lấn ở bệnh nhân Covid-19 cho thấy, tỷ lệ tử vong cũng khác nhau, dao động từ 50-72%.

Phương Minh