Sinh viên ngại thể hiện bản thân

“Chân dung” lao động trẻ của nước ta một lần nữa được chính các doanh nghiệp thẳng thắn “phác họa” bằng những hình ảnh… không đẹp.

Gần đây nhất, tại hội thảo “Đối sánh chuẩn đầu ra theo nhu cầu xã hội” do ĐH Quốc gia TP.HCM tổ chức, ông Masaki Yamashita (Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam) nhìn nhận, mặc dù SV đã được trang bị nền tảng kiến thức tại trường, nhưng vào thực tế, các em lại bối rối khi trao đổi với cấp trên. Khả năng ngoại ngữ kém, nhiều em không giao tiếp được bằng tiếng Anh buộc lòng phải chuyển sang… tiếng Việt. Khi gặp “sự cố”, nhiều em thoái thác trách nhiệm. Đặc biệt, những lao động trẻ của Việt Nam không dám “thể hiện” bản thân trước các thế hệ đi trước, nhất là những người đã “có tuổi”. “Ở Nhật, việc tôn trọng người lớn tuổi được đề cao nhưng đối với công việc, điều này không được khuyến khích” – ông Masaki Yamashita so sánh.

Ông Trần Thanh Liêm (Tổng công ty Điện lực TP.HCM) nêu thực tế, nhiều SV đọc, hiểu được tiếng Anh nhưng không biết giao tiếp. Chính vì vậy, các em mất cơ hội tham gia những hội thảo quốc tế. Khả năng nghiên cứu, viết luận của các em cũng rất hạn chế.

Giám đốc tuyển dụng và phát triển nhân sự Tập đoàn Tân Hiệp Phát Phạm Minh Tuấn còn “chê” rằng, hầu hết SV không nhớ những kiến thức đã học. Thậm chí, có doanh nghiệp bỏ hẳn 1 tháng để cho các em “ôn lại” tại chính môi trường làm việc nhưng cũng không khôi phục được bao nhiêu.

Không phải đến tận bây giờ, nhà trường và doanh nghiệp mới ý thức được việc “chung tay” đào tạo. Việc hợp sức đào tạo giữa hai bên đã được tiến hành trên thực tế suốt thời gian qua nhưng vẫn chưa tạo được dấu ấn rõ nét cũng như chưa làm thay đổi toàn cảnh diện mạo nguồn nhân lực.

“Qua các hội chợ việc làm gần đây, mặc dù được tuyển chọn lao động trong điều kiện thị trường đầy ắp các cử nhân đang khao khát việc làm, song hầu hết doanh nghiệp vẫn không kiếm được ứng viên ưng ý. Nếu có thì cũng phải tiến hành đào tạo bổ sung” – TS. Nguyễn Anh Cường (Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội) nêu thực tế. Cũng theo tác giả này, không thể xem một cơ sở đào tạo là vững mạnh, có triển vọng khi số lượng SV ra trường bị thất nghiệp ngày càng nhiều hoặc không được các doanh nghiệp chào đón.

Trong vấn đề phối hợp đào tạo, doanh nghiệp được đề nghị tham gia hội đồng chấm khóa luận tốt nghiệp, trực tiếp giảng dạy một số học phần và chuyên đề phù hợp thế mạnh, tạo điều kiện cho SV tiếp cận máy móc, công nghệ hiện đại bởi hiện nay, các trường chưa thể cập nhật kịp… Thực tế, quá trình hợp tác từ trước đến nay hầu như mới chỉ dừng lại ở việc tạo điều kiện cho SV thực tập, cung cấp thông tin về nhu cầu lao động hằng năm, giao lưu chia sẻ kinh nghiệm… Cũng có doanh nghiệp được tham gia các buổi bảo vệ khóa luận tốt nghiệp nhưng chỉ trong vai trò khách mời bởi ngay từ đầu họ không “có mặt” trong quá trình đào tạo.

Trở lại vấn đề kỹ năng, hầu hết các ý kiến đều thừa nhận, đó là cái “vốn” hết sức quan trọng mà mỗi SV cần phải biết “thủ sẵn” trước khi ra trường. Một khảo sát tại TP.HCM cũng cho thấy, gần 90% SV nhận thức được sự cần thiết phải trang bị kỹ năng, mặc dù số lượng biết xác định phương thức rèn luyện kỹ năng chưa cao. TS. Nguyễn Đức Nghĩa (Phó giám đốc ĐH Quốc gia TP.HCM) khẳng định, đối với các trường ĐH, giữa tên chuyên ngành và vị trí tuyển dụng là một cách biệt lớn, chính SV phải có trách nhiệm trong việc rút ngắn khoảng cách đó. Và kỹ năng là một trong những yếu tố thu giảm sự cách biệt.

Tuy vậy, để SV ra trường được đánh giá cao, chỉ trang bị kiến thức và kỹ năng thì chưa đủ. Ông Trần Anh Tuấn (Phó giám đốc Trung tâm Dự báo nhu cầu nhân lực và thông tin thị trường lao động TP.HCM) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc va chạm thực tế. “Có SV tốt nghiệp ĐH với 15 chứng chỉ kỹ năng trong tay nhưng lại thiếu hẳn kinh nghiệm thực tế. Theo tôi, bên cạnh việc đầu tư kỹ năng, các em nên tìm kiếm cơ hội làm thêm ngay từ khi còn là SV để có những trải nghiệm cần thiết” – ông Tuấn nói.

Bài, ảnh: Mê Tâm