Với sự thay đổi mạnh mẽ của thị trường lao động, vai trò giáo dục hướng nghiệp và định hướng phân luồng ngày càng trở nên quan trọng. Để hạn chế đến mức thấp nhất việc phải bỏ học hay chuyển đổi ngành, phương châm SMART – Specific (cụ thể), Measurable (có thể đánh giá được), Achivable (có thể đạt được), Relevant (phù hợp) và Timed (có thời gian) nên được nghĩ đến trong công tác hướng nghiệp, phân luồng học sinh, nhất là ở bậc THCS.
Vậy thế nào là phương châm SMART?
+ Specific (cụ thể)
Hiểu được những yêu cầu phẩm chất, năng lực của bản thân và việc làm sau khi học nghề, đó chính là các mục tiêu cụ thể nên được hướng đến trong những năm phổ thông: Sở trường của mình là gì? Nếu yêu thích ngành nghề đó thì phải tập trung rèn luyện kiến thức và kỹ năng của những môn học nào? Khả năng tìm việc làm sau khi hoàn thành chương trình học thế nào?… Những câu hỏi như thế phải được bản thân tự trả lời để tạo tiền đề cho những bước tiếp theo.
+ Measurable (có thể đánh giá được)
Thông qua những hoạt động học tập, trải nghiệm để tự đánh giá năng lực thực tế của bản thân. Kỹ năng thực hành phải được chú trọng. Đánh giá năng lực thực sự quan trọng hơn lý thuyết đạt được. Theo đó, đánh giá dựa trên kết quả học tập và rèn luyện chứ không dựa vào niềm tin hay sở thích của chính mình, hay ý muốn của cha mẹ. Và đánh giá phải được kiểm chứng bằng dữ liệu thực tế để đảm bảo tính khả thi. Nếu cần thiết nên ghi nhận lại một cách có hệ thống kết quả đánh giá để hình thành nên dữ liệu cá nhân phục vụ cho việc chọn ngành nghề.
+ Achivable (có thể đạt được)
Khi tham gia những hoạt động tư vấn hướng nghiệp và phân luồng trong nhà trường, học sinh nên chú trọng đến câu hỏi: Mình sẽ làm gì? Để từ đó hệ thống kiến thức và kỹ năng từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp theo sự hiểu biết của bản thân và tâm sinh lý lứa tuổi. Dù có khát vọng muốn khẳng định bản thân nhưng đừng nóng vội, bởi việc học tập và rèn luyện phục vụ cho việc chọn ngành nghề trong tương lai là cả một hành trình dài với những mục tiêu đạt được theo từng giai đoạn.
+ Relevant (phù hợp)
Sự kết hợp giữa việc tự đánh giá năng lực bản thân qua việc rèn luyện và học tập cùng với những thông tin thu thập được từ nhà trường, phương tiện thông tin đại chúng sẽ giúp cho học sinh xác định được những ngành nghề nào khá phù hợp với bản thân. Tiêu chí quan trọng trong việc đánh giá có phù hợp hay không đó chính là việc phát triển kiến thức và kỹ năng phải theo tự nhiên chứ không phải là các khái niệm trừu tượng, hay nói cách khác là kiến thức và kỹ năng phải phù hợp với việc chọn ngành nghề tương lai.
+ Timed (có thời gian)
Có thể hình dung việc định hướng chọn ngành nghề như một cuộc chạy marathon, luôn xoay chuyển không ngừng và không dừng lại giữa chừng, để từ đó chính bản thân học sinh, với sự trợ giúp của các thầy cô giáo và sự ủng hộ tích cực từ gia đình phải thiết lập nên chương trình hướng nghiệp của riêng mình và căn cứ vào đó để phân bổ thời gian hợp lý, tạo động lực và khả năng làm việc hiệu quả.
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã được triển khai cuốn chiếu và hoàn thành ở tất cả các bậc học; một trong những tiêu chí quan trọng của chương trình là định hướng nghề nghiệp cho học sinh thông qua các hoạt động sư phạm mà hoạt động trải nghiệm là một minh chứng. Để phương châm SMART thành công với học sinh, nhà trường cần phải thực hiện những việc sau đây tại đơn vị mình: Thành lập tổ giáo dục hướng nghiệp với sự tham gia của những thầy cô có kinh nghiệm trong công tác tư vấn phân luồng; xây dựng chương trình giáo dục hướng nghiệp theo đặc thù riêng của trường và có tính chất liên thông theo từng khối lớp bên cạnh chương trình khung theo quy định của Bộ GD-ĐT; ứng dụng mạng xã hội để khai thác, cung cấp những thông tin chính thống về tư vấn hướng nghiệp, phân luồng và khởi nghiệp cho học sinh, phụ huynh. Một khi đã thẩm thấu phương châm SMART, học sinh sẽ phát huy được năng lực và phẩm chất bản thân để có được sự lựa chọn đúng hướng cho chính mình. Một sự thuận lợi đáng ghi nhận hiện nay là hệ thống chính quyền hai cấp dần đi vào hoạt động có hiệu quả với sự tích cực của hệ thống chính trị và sự ủng hộ của người dân. Việc chuyển đổi số được tích hợp trong công việc với những hiệu ứng tích cực, trong đó góp phần vào tuyên truyền các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước đến với cộng đồng và góp phần không nhỏ trong công tác hướng nghiệp, phân luồng.
Tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội tán thành bổ sung mô hình trung học nghề trong hệ thống giáo dục quốc dân. Đây được xem là một bước tiến quan trọng trong quá trình hoàn thiện hệ thống giáo dục, theo hướng tăng cường liên thông giữa giáo dục phổ thông và đào tạo nghề, phù hợp với xu thế phát triển nguồn nhân lực hiện nay. Mỗi năm có không ít học sinh tốt nghiệp THCS nhưng không đủ điều kiện để học THPT, vì vậy, mô hình trung học nghề là “cứu cánh” để các em vừa học văn hóa vừa học nghề, tốt nghiệp có bằng tương đương THPT để học tiếp hoặc đi làm sớm. Để nghị quyết thực sự đi vào cuộc sống thì việc kết hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội hướng đến việc chọn lựa hướng đi đúng đắn, phù hợp với khả năng học sinh cùng với những yếu tố khách quan bên ngoài là mục tiêu chính của công tác phân luồng học sinh sau khi tốt nghiệp THCS, từ đó xóa dần những khoảng cách giữa lý thuyết và thực tiễn.
Lê Tấn Thời
Bình luận (0)