Sông Vàm Thuật kêu cứu!

Nhiều bãi rác tự phát cứ sau một đêm lại chất cao hơn

Sông Vàm Thuật (còn có tên gọi là sông Bến Cát) nhiều năm nay phải chịu số phận cay đắng do bị ô nhiễm nặng, làm ảnh hưởng lớn đến môi trường và đời sống người dân ở các quận 12, Gò Vấp và Bình Thạnh, TP.HCM.

Dòng sông bị “bức tử”

Ông Hưng – một cựu chiến binh thuộc KP.2, P.6, Q.Gò Vấp thường hay tập thể dục bên bãi đất trống gần Trường THPT Trần Hưng Đạo chỉ tay ra dòng sông nuối tiếc: “Trước đây, nước sông dù đã bị ô nhiễm nhưng cũng chưa đến mức như bây giờ, ngày nào cũng bốc mùi hôi thối nồng nặc”. Theo ông Hưng, hồi đó sông Vàm Thuật còn bị ô nhiễm nhẹ, dù không lấy nước về dùng được nhưng có thể tưới cây, trộn hồ đều được còn nay thì “lại gần cũng không dám nói chi xuống đó rửa tay” – ông Hưng bức xúc.

Đúng như người dân phản ánh, thời gian gần đây sông Vàm Thuật phải gánh chịu bao “nỗi khổ” mà con người đã vô ý gây ra. Ngay bên hông chốt dân phòng P.6, Q. Gò Vấp có rất nhiều bãi rác tự phát cứ sau một đêm lại chất cao hơn. Tuy không trực tiếp đổ chất thải xuống dòng sông, nhưng những con người thiếu ý thức đã làm cho dòng sông thêm ô uế sau một trận mưa lớn. Tuy nhiên, đó chỉ là một trong rất nhiều nguyên nhân làm cho con sông mang tên Vàm Thuật dơ bẩn như ngày nay. Nếu trước đây, hai bên bờ tả và hữu sông chỉ có vài hộ dân thưa thớt thì nay đã có rất nhiều khu dân cư mọc lên với nhiều biệt thợ, nhà cao tầng. Hầu hết các nguồn nước thải dân sinh đều được tống ra dòng sông vô tội nên dòng sông đã nhanh chóng đổi màu. Bên cạnh đó, nhiều xưởng may, xưởng nhuộm, nhà in không biết từ đâu kéo về hàng ngày tuôn ra rất nhiều chất thải để rồi con sông Vàm Thuật phải gánh chịu nhiều nhất.

Người dân bức xúc vì sông Vàm Thuật đang bị “bức tử”

Nỗi khổ của người dân

Có thể nói các khu chợ tạm, chợ chồm hổm cũng là “kẻ sát nhân” giấu mặt làm cho sông Vàm Thuật ô nhiễm. Ngay hai bên cầu Trường Đay thuộc P.13, Q.Gò Vấp, bao nhiêu nước bẩn từ chợ cá, chợ bán hải sản cứ vô tư chảy ra sông thấy rõ mồn một trông thật xót. Ở bên cầu An Lộc tuy không có chợ tự phát mọc nhưng nơi đây cũng có vài điểm bán gà vịt từ Q.12 đem sang. Mỗi khi mua gà vịt sống, các bà nội trợ lại đem xuống bên dưới cầu để thuê nhổ lông cắt tiết vì thế hàng ngày có rất nhiều sản phẩm thừa từ lò giết mổ gia cầm tự phát tuôn ra một cách vô tư mà không ai cấm cản. Dọc bờ sông cũng là nơi ăn nên làm ra của các quán ăn gia đình, nhà hàng đặc sản, toàn bộ rác rưởi thu gom sau mỗi ngày mặc sức bị đổ xuống lòng sông. Do ô nhiễm nặng nên hầu hết động, thực vật ở trên sông Vàm Thuật đang bị triệt tiêu dần. Một chị bán cá phóng sinh ở chùa Miếu Nổi trên sông cho biết: “ Nếu trước đây có cá rô, cá chép thì nay chỉ thả được cá trê, cá lóc, cá kèo mà thôi”. Một bảo vệ ở Trường THPT Lý Thái Tổ than: “Cứ sau mỗi trận mưa là mùi hôi thối bốc lên nồng nặc bay vào tận trong trường làm khổ thầy trò”. Tuy ở xa hơn một chút nhưng Trường THPT Trần Hưng Đạo cũng bị “vạ lây” mỗi khi có gió thổi từ con sông khoác chiếc áo màu đen chuyển hướng bay vào. Người dân ở các căn hộ chung cư còn phải chịu mùi ô uế từ các bãi “rác thải” sinh học do các tài xế chạy xe tắc xi đậu gần đó “ban tặng” cho dòng sông. Vì thế các đội sinh viên tình nguyện sau mỗi buổi làm tìm một chỗ nghỉ ngơi và ăn cơm là không phải chuyện dễ. Đêm về chân tay, mình mẩy ngứa ngáy bởi bị nguồn nước đen bám vào.

Thời gian gần đây do phản ánh của người dân nên chính quyền địa phương phường/quận phối hợp với các đơn vị dịch vụ công ích vệ sinh môi trường xuống tổng vệ sinh nhưng cũng chỉ làm được phần ngọn chứ chưa giải quyết hết phần gốc.

Bài, ảnh: Quang Phan

Chưa có hệ thống xử lý nước thải

Theo ông Trần Anh Tuấn – Phó chủ tịch UBND Q.Gò Vấp: “So với trước đây, tình trạng ô nhiễm trên sông Vàm Thuật đã được cải tạo đáng kể do TP.HCM có chủ trương di dời các cơ sở sản xuất (73 doanh nghiệp) gây ô nhiễm môi trường nước. Gần đây, nếu doanh nghiệp nào vi phạm thì chúng tôi phát hiện và xử lý ngay vì thế số còn lại rất ít và tất cả đều thực hiện đúng quy trình xử lý chất thải. Khó khăn hiện nay là do chưa có hệ thống xử lý nước thải trước khi cho thoát ra sông trong lúc có rất nhiều nhánh rẽ”.

Do dòng chảy con sông dài hơn 10 km đi qua các quận gồm Tân Bình, Q.12, Gò Vấp và Bình Thạnh nên các quận này đều có liên quan chứ không riêng gì Gò Vấp và Q.12. TP cũng đã thực hiện dự án Tham Lương – Bến Cát với mục đích cải tạo sông Vàm Thuật. Cụ thể, năm 2013 đã thực hiện việc thu hồi đất, bồi thường để giải phóng mặt bằng. Đến nay Trung tâm điều hành chống ngập nước TP.HCM đang trong giai đoạn 2 chuẩn bị cho việc đầu tư cải tạo. Như đã nói do đặc thù của con sông nên phải thực hiện dự án cải tạo các nhánh rẽ trước khi xây bờ kè mới chống ngập và chống ô nhiễm được. Đồng thời, phải có hình thức xử lý nước thải trước khi thoát mà chủ yếu tập trung ở Q.12 chứ không phải Gò Vấp. Được biết, Trung tâm điều hành chống ngập TP đã làm việc với UBND các quận huyện về cải tạo các nhánh rẽ rồi mới làm các hạng mục bờ kè với nguồn vốn vay từ Ngân hàng Thế giới. Thời gian thực hiện ít nhất từ 5 đến 7 năm.