Suy dinh dưỡng thể phù: Nguy cơ tử vong cao

Suy dinh dưỡng (SDD) ở trẻ em dẫn đến sức đề kháng giảm, dễ mắc bệnh nhiễm trùng. Bên cạnh đó còn dẫn đến việc chậm phát triển cả thể chất lẫn tinh thần, ảnh huởng đến khả năng học hỏi của trẻ. SDD nặng gồm có: thể teo, thể phù và thể vừa teo vừa phù. Việc điều trị SDD thể phù khó khăn nhất và tỉ lệ tử vong cũng cao nhất…

Trẻ bị SDD thể phù nhìn mặt thì khá tròn trịa nhưng chân tay lại khẳng khiu. Nhưng nguy hiểm hơn là trẻ thường bị rối loạn sắc tố da, thiếu máu, gan to, thoái hóa mỡ, phù và giảm đạm máu.

Nguyên nhân của SDD thể phù được xác định là do khẩu phần ăn của bệnh nhi không được cung cấp đủ chất đạm nhưng vẫn nhận đủ hoặc gần đủ năng lượng từ chất bột đường hay chất béo. Trước đây, các bệnh nhi SDD thể phù thường là những trẻ không được bú sữa mẹ mà được nuôi hoàn toàn bằng nước cháo đường. Nay SDD thể phù rơi vào những trẻ uống sữa không phù hợp với lứa tuổi.

Từ tháng 10-2008 đến nay, Bệnh viện Nhi đồng 2 tiếp nhận 6 bệnh nhi bị SDD thể phù, trong đó có một bệnh nhi đã tử vong do nhiễm trùng và suy hô hấp. Cả 6 bệnh nhi đều từ 4 tháng tuổi trở xuống, tức là ở lứa tuổi đang nuôi hoàn toàn bằng sữa. Qua điều tra bệnh sử của các bệnh nhi, các bác sĩ phát hiện có 1 bé được nuôi bằng sữa pha nước cháo đường, 2 bé được nuôi bằng sữa đặc có đường và 3 bé được nuôi bằng sữa bột béo bán ký ở chợ (giá khoảng 40 ngàn đồng/kg).

Với sữa đặc có đường và nước cháo đường, trẻ dễ bị SDD thể phù do năng lượng chủ yếu từ chất bột đường carbohydrate và ít chất đạm (2g đạm/100 ml sữa nếu pha đúng khuyến cáo của nhà sản xuất, tức 1 lon với 800 ml nước thành 1 lít sữa, nhưng trong thực tế thường bị pha loãng hơn do loại sữa này quá ngọt).

Với sữa bột bán theo ký, nếu thực sự là loại sữa bột béo nguyên kem, khi pha ra các chất dinh dưỡng sẽ gần như sữa bò tươi, lượng đạm sẽ cao hơn so với sữa mẹ và các sữa công thức dùng cho trẻ nhỏ. Hàm lượng đạm/ml của sữa bò tươi là 3,3g đạm/100 ml; của sữa mẹ là 0,9-1g đạm/100 ml và sữa công thức cho trẻ dưới 6 tháng tuổi là 1,2 – 1,4g đạm/100 ml. Song lượng đạm này chỉ có 20% là đạm whey, 80% là đạm casein, trong khi đó đạm sữa mẹ có 70-80% whey và 20-30% casein. Đạm whey là loại đạm hòa tan trong nước, có giá trị sinh học cao nhất trong tự nhiên, trẻ dễ dàng hấp thu và sử dụng để tạo thành protein của cơ thể. Ngược lại, khả năng hấp thu và chuyển hóa đạm casein của trẻ nhỏ kém hơn. Do vậy, nếu trẻ sử dụng loại sữa chứa chủ yếu là đạm casein thì có thể thiếu đạm do không hấp thu được. Từ đó dẫn đến SDD…

Trong bối cảnh hiện nay, với những phát hiện về sữa nhiễm melamine, sữa thiếu đạm và cả vấn đề chất lượng đạm sữa, có lẽ nhiều phụ huynh khá bối rối với vệc chọn sữa phù hợp cho con mình. Một giải pháp an toàn cho trẻ nhỏ, đồng thời tiết kiệm chi phí cho phụ huynh, đó là cho trẻ bú sữa mẹ. Trẻ em mới sinh ra nên tận dụng nguồn sữa mẹ triệt để. Trong trường hợp sữa mẹ không có hoặc quá ít nên phải sử dụng sữa ngoài thì cần chọn đúng loại sữa phù hợp với tuổi của trẻ. Còn khi trẻ đã lớn, muốn bổ sung thêm sữa trong khẩu phần ăn hàng ngày nên chọn các loại sữa có chất lượng đáng tin cậy. Các bậc phụ huynh cần lưu ý, khi trẻ gặp phải các vấn đề về sức khỏe và nuôi dưỡng hoặc có thắc mắc nên sớm tham khảo ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa.

BS. Nguyễn Thị Thu Hậu

(Bệnh viện Nhi đồng II)