Tân Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Phùng Xuân Nhạ: Phải thổi được niềm hứng khởi vào đội ngũ giáo viên

Sáng 9-4, Quốc hội đã phê chuẩn ông Phùng Xuân Nhạ (ảnh), Giám đốc ĐH Quốc gia Hà Nội làm Bộ trưởng Bộ GD-ĐT thay ông Phạm Vũ Luận vừa được miễn nhiệm.

Bên hành lang Quốc hội, tân Bộ trưởng đã chia sẻ về những dự định của mình với cương vị mới, ông Phùng Xuân Nhạ cho biết:

Mục tiêu của giáo dục là đào tạo ra những con người thực sự nhân văn. Như thế cũng đúng với trụ cột của UNESCO: học để sống với nhau, học để làm việc, học để biết, học để làm người. Bác Hồ của chúng ta cũng đã nói rồi. Nên nếu như chỉ dừng lại mục tiêu của giáo dục là chương trình, sách giáo khoa (CT-SGK) là không đúng. Mục tiêu của giáo dục phải là con người.

PV: Xin ông nói rõ hơn về mục tiêu này?

Mưu cầu của con người là được sống một cách tự thân. Ngay cả những người nghèo nhất họ cũng có mưu cầu được sống một cách thanh thản. Thậm chí ngay cả những tội phạm họ cũng không muốn làm tội phạm nhưng vì hoàn cảnh xô đẩy. Thế nên, gốc của giáo dục làm thế nào để hạn chế phần xấu, tăng phần thiện. Vì vậy không chỉ dừng lại ở khung CT-SGK hay cách thức giảng dạy – Đây là công việc của các thầy, các thầy phải làm.

Tôi quan sát thấy chúng ta mất thời gian dài vừa qua để bàn về việc của các thầy. Việc của các thầy là chương trình thế nào, dạy thế nào, tổ chức thi thế nào, miễn sao với xã hội, người nào cũng được tiếp cận giáo dục tốt và khơi dậy được mặt tốt của con người. Nhiều người nói rất hay, như chuyển đổi căn bản từ truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực. Ai cũng biết điều này nhưng vấn đề là phát triển thế nào.

Tôi xuất phát từ thực tiễn là lắng nghe con người. Tất cả con người đều có mưu cầu để cuộc sống tốt lên, nhân văn hơn từ đó quay trở lại giáo dục phải làm thế nào để phối hợp đạt được vấn đề này.

Chúng ta vẫn nói có 3 yếu tố tạo nên nhân cách con người đó là nhà trường – gia đình – xã hội. Nhưng tại sao lại đổ hết cho giáo dục? Xã hội ở đâu? Giáo dục có cố gắng đến mấy nhưng môi trường xã hội, cộng đồng không đồng hành mà chỉ bình luận, chỉ kêu thì không được.

Xưa nay, mọi người mất nhiều công sức để nói về đổi mới CT-SGK nhưng đó là câu chuyện của nhà giáo, của nhà trường. Với yêu cầu mục tiêu đặt ra như thế thì nhà giáo phải làm thế nào? Tôi nghĩ đó là nghiệp vụ của các thầy, cô giáo. Tại sao chúng ta lại mang nghiệp vụ của các nhà giáo ra để xã hội bàn tán? Theo tôi, chúng ta nên đưa ra đòi hỏi về con người, đừng đưa ra đòi hỏi về CT-SGK. Nếu các thầy cô giáo không đáp ứng được mục tiêu đầu ra thì CT-SGK không giải quyết được vấn đề gì. Đó chỉ là khâu trung gian trong việc quản lý quá trình chứ không phải quản lý mục tiêu. Chẳng hạn, học sinh phổ thông học xong thì phải ngoan ngoãn, cơ bản, nề nếp. Nhưng từ dạy nghề trở đi thì phải chuyên nghiệp. Như vậy, nhiệm vụ của giáo dục phổ thông là giáo dục con người, đó là nơi ươm mầm để từ đó có rất nhiều người theo bác sĩ, theo nghề này, nghề kia. Và tất cả bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau, không thể có chuyện ông giáo sư coi thường ông công nhân. Hiện nay ở nước ta, đâu đó vẫn còn cách nhìn đó. Một khi xã hội còn có cái nhìn đẳng hạ thì còn bất công.

Tôi tiếp cận theo hướng đó chứ không nhảy vào thế nào là CT-SGK. Đó là nhiệm vụ của các ông thứ trưởng, vụ trưởng sẽ phải làm. Các ông làm thế nào, tôi hướng dẫn, tôi kiểm tra. Giáo dục là công trình lớn, xây dựng nhiều năm.

Tôi quan niệm giáo dục không phải là một trận đánh, giáo dục là con người, đó là một công trình lớn được xây dựng liên tục trong nhiều năm. Nếu làm như chiến dịch thì làm xong rồi tắt luôn. Con người đâu phải chiến dịch, con người đâu phải thắng thua. Tôi quan niệm không có chuyện thắng hay thua. Nhiệm vụ của mình là tạo niềm tin. Chỉ khi xã hội có niềm tin vào giáo dục thì đó mới thắng lợi. Còn khi chưa có niềm tin vào giáo dục thì vẫn thất bại.

Vậy niềm tin xây dựng bằng con đường nào, thưa ông?

Bằng nhận thức của mình, có những công việc chỉ những người trong ngành bàn với nhau, có những công việc cả xã hội cùng bàn. Không nên lẫn lộn hai thứ. Cũng giống như báo chí, nghiệp vụ báo chí chúng tôi không thể biết được, nhưng báo chí phải định hướng được dư luận hay làm sao để xã hội tốt lên. Còn làm thế nào để đạt được điều đó thì đấy là nghiệp vụ của báo chí.

Bây giờ bảo Bộ trưởng phải làm việc A, B, C, D thì đó không phải là công việc của Bộ trưởng. Nhưng Bộ trưởng phải sắp xếp, tạo được định hướng, đặc biệt là tạo được hứng khởi để anh em có niềm tin, động lực. Bây giờ phải thổi được tự hào, niềm hứng khởi vào hàng triệu đội ngũ giáo viên, thậm chí thổi cái hổ thẹn (nếu có) cho hàng triệu giáo viên để các thầy cô phấn khích. Các thầy cô giáo là “kỹ sư tâm hồn”, rất nhạy cảm – nhạy cảm hơn cả nghệ sĩ, khi họ đã buồn rồi thì làm sao họ “sáng tác” được? Do đó, trước khi cho xã hội tin thì người trong ngành phải tin đã. Phải động viên, không được mắng mỏ, chê bai các thầy cô giáo…

Xin cảm ơn ông!

Nghiêm Huê (thực hiện)