Tham thì thâm

Tạp Chí Giáo Dục

Thứ tư, 15.10.2008, 11:10

(tham khảo Sử ký Tư Mã Thiên)

Lý Tư – người nước Sở, lúc trẻ làm viên lại nhỏ ở một quận. Một hôm Tư ngồi chơi thấy con chuột nhỏ ăn đồ bẩn thỉu, lại luôn sợ sệt lúc gặp người hay chó mèo, nhưng khi vào trong kho lại nhìn thấy một con chuột khác ăn lúa no nê lại không sợ gì cả. Lý Tư bèn than: “Người ta hèn tài hay kém cỏi cũng giống như con chuột kia đều nhờ hoàn cảnh mà thôi”.

Từ đó Lý Tư bèn theo Tuân Khanh học thuật làm đế vương. Tư thấy mình có theo vua Sở cũng không làm nên sự nghiệp gì – nếu cứ ngồi chờ đợi thì cũng mất thời cơ. Nay các chư hầu phục tùng theo nước Tần rồi, phải chăng đây là thời cơ? Lý Tư bèn theo Tần, nhờ tài thuyết phục và tâng bốc, vua Tần đã tin dùng cho làm quan. Lý Tư nịnh hót giỏi, lại mưu lược, bày ra chính sách “Đốt sách giết học trò” được vua Tần chuẩn y khiến trăm họ thù oán. Ngoài việc đốt sách, chôn học trò, Lý Tư còn tham mưu cho việc xây ly cung biệt quán khắp thiên hạ.

Nhờ đó mà Lý Tư thăng quan tiến chức rất nhanh, dần dần nắm nhiều binh quyền. Đến khi Tần Thủy Hoàng lâm bệnh chết, Tư cùng Triệu Cao làm chiếu thư giả mạo giết thái tử Phù Tô, lập Hồ Hợi (con thứ) lên ngôi vua. Triệu Cao được phong làm trung lệnh, Triệu luôn chầu chực bên vua, xúi giục vua thay đổi pháp luật, hình phạt ngày càng nghiêm khắc. Lý Tư còn a tùng theo Triệu Cao làm cho dân tình càng thêm thán oán. Cả hai Tư và Cao đều có tham vọng lớn, không thể sống chung trong triều được. Cuối cùng Lý Tư bị Triệu Cao vu cho tội phản loạn, bị chém đầu và tru di tam tộc.

Lý Tư không cam phận làm con chuột trong hũ gạo nước Tần mà muốn làm con chuột lớn, muốn hũ gạo thành sở hữu của mình nên đã bị hại. Lòng tham của con người không đáy, không biết dừng lại đúng chỗ nên sự nghiệp tiêu tan, mạng sống không còn. Thật là một thảm kịch của người xưa đáng để ta suy ngẫm!

Thi Phúc