Tháo gỡ khó khăn trong thu hút đầu tư và giao thương quốc tế cho vùng ĐBSCL

Tại TP.Cần Thơ, ngày 21-7-2023, Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) và Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam – chi nhánh tại Cần Thơ (VCCI) phối hợp tổ chức Hội nghị Quốc tế “Nhận diện các vấn đề khó khăn trong thu hút đầu tư và giao thương quốc tế tại Đồng bằng sông Cửu Long”.

TS. Vũ Tiến Lộc – Đại biểu Quốc hội, Chủ tịch VIAC, phát biểu khai mạc hội nghị

Hội nghị có sự tham dự của hơn 200 đại biểu là đại diện các cơ quan nhà nước, lãnh đạo UBND và các sở ban ngành của 13 tỉnh thành khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), các hiệp hội doanh nghiệp, doanh nghiệp (DN) trong khu vực.

Phát biểu khai mạc hội nghị, TS. Vũ Tiến Lộc – Đại biểu Quốc hội, Chủ tịch VIAC, cho rằng: Là vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, ĐBSCL đã và đang cho thấy những bước phát triển ổn định, đóng góp đáng kể vào sự tăng trưởng chung trong nền kinh tế cả nước. Trong các năm 2021 và 2022, dù đối mặt với nhiều thách thức, nhưng hoạt động giao thương tại vùng vẫn duy trì ổn định. Bước sang năm 2023, với nhiều biến động lớn từ bối cảnh toàn cầu, cộng đồng DN nói chung và DN tại ĐBSCL nói riêng đang gặp nhiều khó khăn khi các thị trường xuất khẩu truyền thống liên tục hoãn, hủy đơn hàng; tỷ lệ đầu tư chưa có nhiều bứt phá. Thực trạng này không chỉ ảnh hưởng về mặt kinh tế mà ở góc độ pháp lý còn gây ra nhiều rủi ro, làm tăng khả năng phát sinh tranh chấp.

Quang cảnh hội nghị

Theo thống kê từ VIAC, tỷ lệ tranh chấp liên quan đến hợp đồng ngoại thương, đầu tư có xu hướng tăng qua các năm và tính đến năm 2022, tỷ lệ tranh chấp có yếu tố nước ngoài đạt gần 30%. Điều này cho thấy những bất cập và trở ngại trong quá trình giao kết, thực hiện hợp đồng giữa DN trong nước và DN/nhà đầu tư nước ngoài. Với những tồn tại đó, việc trang bị, hỗ trợ cho DN những thông tin, công cụ cần thiết để phòng tránh các rủi ro, ngăn ngừa tranh chấp là điều rất cần thiết và cần được đầu tư đúng mực.

Ông Nguyễn Văn Hồng – Phó Chủ tịch UBND TP.Cần Thơ, phát biểu tại hội nghị

Hội nghị gồm nhiều tham luận từ các chuyên gia thông qua 2 phiên thảo luận tổng thể. Phiên 1 tập trung trao đổi thông tin về các giải pháp xây dựng môi trường đầu tư hiện đại và bền vững tại vùng ĐBSCL. Các chuyên gia đã đưa ra những đánh giá thực tiễn về điều kiện cũng như khung pháp lý về đầu tư đặt trong bối cảnh vùng. Ông Nguyễn Phương Lam – Giám đốc VCCI Cần Thơ cho biết: Theo các báo cáo mới đây của VCCI, tính đến quý II/2023, tỉnh Long An và TP.Cần Thơ đang là các địa phương dẫn đầu khu vực về thu hút đầu tư với nhiều dự án nổi bật, lượng vốn nước ngoài đăng ký đầu tư lớn. Bên cạnh các nhóm ngành trọng điểm như lúa gạo, thủy sản, rau quả, khu vực đang có tiềm năng lớn trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, năng lượng sạch – đây được đánh giá là ngành công nghiệp tiềm năng, nếu có thể phát triển được thì không chỉ mang lại lợi ích cho khu vực nói riêng và còn cả Việt Nam nói chung.

Theo quan điểm chung của các nhà đầu tư trong và ngoài nước: Đều dành ưu ái đầu tư những địa phương có tiềm năng nằm gần TP.HCM, đặc biệt là các địa phương có quỹ đất dồi dào, thiên nhiên thuận lợi… Vùng ĐBSCL xứng đáng là điểm đến đầy hứa hẹn của nhà đầu tư. Tuy vậy, phía DN cũng đề cập đến các vấn đề còn tồn tại – nổi cộm nhất liên quan đến hệ thống hạ tầng giao thông kết nối giữa trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước đến các tỉnh trong khu vực đồng bằng; và nội vùng chưa đồng bộ cũng như thiếu tính liên kết vùng, tình trạng không ổn định về hạ tầng. Ngoài ra là các vấn đề liên quan đến khuôn khổ pháp lý, quy trình thủ tục cần thông thoáng, để tạo thuân lợi cho nhà đầu tư và DN yên tâm phát triển kinh tế. Đồng quan điểm, ông Nguyễn Văn Hồng – Phó Chủ tịch UBND TP.Cần Thơ, khẳng định: “Các địa phương cần đẩy nhanh tiến độ rà soát các quyết định, để xuất điều chỉnh những chính sách chưa phù hợp, hoàn thiện quy hoạch các lĩnh vực quan trọng để minh bạch nguồn lực cho nhà đầu tư lẫn doanh nghiệp kết hợp liên kết vùng. Thứ hai, là vai trò tích cực của các ngành, các cấp trong lắng nghe tiếng nói của doanh nghiệp, nhà đầu tư để hoàn thiện chính sách và khung pháp luật còn hạn chế, để tháo gỡ những nút thắt cản trở sự phát triển công nghiệp và dịch vụ của ĐBSCL, là điều kiện cần thiết, tiên quyết”.

VIAC cùng VCCI Cần Thơ và Hiệp hội các tỉnh thành khu vực ĐBSCL ký kết biên bản thỏa thuận hợp tác

Đánh giá từ góc độ Tổ chức xúc tiến đầu tư nước ngoài, ông Matsumoto Nobuyuki – Trưởng đại diện văn phòng Tổ chức Thúc đẩy ngoại thương Nhật Bản tại TP.HCM (JETRO) và ông Jeffery Lee – Thư ký danh dự Hiệp hội DN Singapore Việt Nam (SCCV) – đại diện Hiệp hội doanh nghiệp quốc tế, nhận định: Điểm nghẽn lớn nhất của khu vực nằm ở hệ thống hạ tầng chất lượng thấp; do vậy, các địa phương cần phải chủ động khắc phục yếu điểm trên.

Phiên 2 của hội nghị hướng đến nhận diện các rủi ro tiềm ẩn, nâng cao năng lực quản lý, quản trị rủi ro cho DN trong lĩnh vực xuất khẩu. TS. Võ Trí Thành – Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC), nhận định: Nguồn cung gạo thế giới đang khan hiếm trong khi nhu cầu tiêu thụ rất cao, xuất khẩu gạo tại ĐBSCL sẽ vẫn tăng trưởng tích cực cả về lượng và giá, dự báo sẽ tiếp tục thuận lợi đến hết năm 2023 bởi giá gạo trong ngắn hạn được duy trì ở mức cao do những bất ổn về kinh tế, chính trị toàn cầu khiến nhu cầu dự trữ lương thực tăng lên.

Tuy nhiên theo các chuyên gia, tại khu vực ĐBSCL, các địa phương trong vùng có triển khai hoạt động xúc tiến đầu tư, nhưng đánh giá năng lực một cách đúng đắn thì về công tác triển khai, các địa phương chưa tiến hành bài bản để đáp ứng đúng quy mô và nhu cầu mà các nhà đầu tư nước ngoài tiềm năng mong muốn, chẳng hạn như thông tin về các dự án cần vốn đầu tư nước ngoài, sự chuyên tâm của địa phương trong công tác nghiên cứu và khai thác thị trường, cũng như các lĩnh vực hoặc nhóm nhà đầu tư tiềm năng. Ngoài ra còn là thiếu hụt trong cơ sở hạ tầng (các trung tâm Logictics; hệ thống cảng biển, kho bãi, máy móc hiện đại…) hay nguồn nhân lực chất lượng cao… Những vấn đề trên là điểm nghẽn quan trọng, khiến ĐBSCL trở nên kém thu hút hơn trong mắt nhà đầu tư và giảm năng lực giao thương của DN khu vực này.

Tại hội nghị, với mong muốn chung tay tìm ra giải pháp hữu hiệu, góp phần tháo gỡ những điểm nghẽn, phát triển kinh tế vùng, Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam chi nhánh tại Cần Thơ cùng Hiệp hội các tỉnh thành Vùng ĐBSCL đã ký kết biên bản thỏa thuận hợp tác. TS.Vũ Tiến Lộc cho rằng, sự hợp tác giữa 3 đơn vị lúc này là rất quan trọng, không chỉ hỗ trợ các DN giải quyết các tranh chấp mà còn giúp nâng cao năng lực pháp lý, phòng ngừa rủi ro trong kinh doanh, thúc đẩy sự phát triển kinh tế và thu hút thêm nhiều nguồn vốn đầu tư chất lượng cao cho khu vực.

Đan Phượng