Thắt chặt hơn điều kiện ra đời cơ sở giám định cổ vật?

Theo dự thảo thông tư mới, các tổ chức, cá nhân có điều kiện đều có thể đứng ra thành lập cơ sở giám định cổ vật theo đúng tinh thần của Luật Di sản văn hóa. Việc giám định cổ vật sẽ được thực hiện theo các nguyên tắc: tuân thủ pháp luật, tuân thủ quy trình chuyên môn; trung thực, kịp thời, chính xác, khách quan, vô tư; chỉ kết luận về chuyên môn những vấn đề liên quan đến giám định cổ vật trong phạm vi được yêu cầu.

GS.TSKH Lưu Trần Tiêu, Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia đề nghị cần quy định điều kiện thành lập cơ sở giám định cổ vật một cách cụ thể, chi tiết hơn chứ không thể chung chung như trong dự thảo. PGS.TS Tống Trung Tín, ủy viên Hội đồng giám định cổ vật thuộc Bộ VH-TT&DL, cho biết: hiện nay trên thị trường và cả trong những bộ sưu tập tư nhân tồn tại rất nhiều đồ giả cổ, thậm chí "làm giả hơn thật". Vì thế, nếu không quy định chặt chẽ về điều kiện thành lập như trình độ chuyên môn, kinh nghiệm nghề nghiệp của tổ chuyên gia (thuộc cơ sở giám định cổ vật) thì rất khó phân biệt, từ đó sẽ xảy ra nhiều hệ lụy khó lường. 

Điều kiện hoạt động của cơ sở giám định cổ vật gồm: có tư cách pháp nhân, có chức năng hoạt động giám định cổ vật; có trụ sở và kho lưu trữ, bảo quản hiện vật trước và sau khi giám định; có trang thiết bị kỹ thuật đáp ứng được các yêu cầu giám định; có quy trình chuyên môn và có nguồn cơ sở dữ liệu cần thiết để thực hiện hoạt động giám định cổ vật; có tổ chuyên gia giám định cổ vật, trong đó có ít nhất 3 cán bộ chuyên môn của cơ sở là thành viên của tổ chuyên gia đáp ứng các điều kiện: Có trình độ đại học trở lên về các chuyên ngành bảo tàng, khảo cổ, Hán Nôm; đã qua thực tế hoạt động chuyên môn ở chuyên ngành đã học từ 5 năm trở lên và có đầy đủ năng lực pháp lý và năng lực hành vi.

"Theo quy định này thì ai cũng có thể thành lập cơ sở giám định cổ vật được. Nếu vậy trong tương lai sẽ có rất nhiều cơ sở giám định cổ vật ra đời", ông Đào Phan Long, Chủ tịch Hội Cổ vật Thăng Long-Hà Nội chia sẻ. Chung quan điểm này, PGS-TS Tống Trung Tín nói: "Đúng là nhu cầu giám định cổ vật của chúng ta rất lớn, cơ sở giám định đang thiếu, nhưng nếu cho phép doanh nghiệp mua bán cổ vật thực hiện tư vấn giám định thì sẽ loạn trung tâm, loạn chuyên gia. Bởi vậy, cần một hệ thống tổ chức chính quy của Nhà nước".

Theo ông Nguyễn Đức Long, Phó Giám đốc Sở VH,TT&DL Ninh Bình, không phải cái gì cũng xã hội hoá. Vấn đề giám định cổ vật thì tính trung thực, khách quan phải được đặt lên hàng đầu. Nếu đâu đâu cũng có thể giám định cổ vật thì thị trường này vốn đã rất phức tạp sẽ càng trở nên phức tạp hơn.

Cũng có ý kiến là xét về điều kiện như quy định trong dự thảo, mỗi Bảo tàng có thể thành lập cơ sở giám định cổ vật, bởi họ vừa có điều kiện bảo quản, vừa có nhân lực trong công việc này. Hơn nữa, từ trước đến nay, việc giám định bước đầu đều do bảo tàng địa phương đảm nhận, chỉ có những hiện vật nào đòi hỏi chuyên môn sâu thì mới mời chuyên gia, nhà nghiên cứu về xem xét, thẩm định… Nhà nghiên cứu này cho rằng, các chuyên gia0 thẩm định cơ sở giám định cổ vật phải chính là Hội đồng Giám định cổ vật của Bộ VH,TT&DL.