Thay đổi tư duy, thay đổi cuộc đời

Có nhiều trường hợp không phải vì môi trường, hoàn cảnh hay năng lực ảnh hưởng đến sự thành công mà do chính lối suy nghĩ. Theo đó, người có suy nghĩ tích cực, luôn tin vào bản thân sẽ đạt được điều ước muốn. Ngược lại, người không biết mình là ai, muốn gì, tự ti về bản thân sẽ luôn thất bại.

TS. Đào Lê Hòa An (giữa), ThS. Phạm Doãn Nguyên (bên phải) tương tác với các em học sinh Trường THPT Nam Hà (tỉnh Đồng Nai) trong chương trình tư vấn hướng nghiệp do Tạp chí Giáo dục TP.HCM tổ chức năm 2022

Định vị bản thân

Trong cuộc sống, chúng ta thường nghe mọi người hỏi nhau: “Làm giàu thế nào?” chứ ít ai chịu hỏi: “Vì sao tôi nghèo?”. Cùng một xuất phát điểm, hoàn cảnh, điều kiện như nhau nhưng tư duy và hành động khác nhau có thể tạo ra kẻ giàu – người nghèo, người thành công – kẻ thất bại. Và khó có thể phủ nhận rằng, chính việc suy nghĩ và hành động theo lối mòn là nguyên nhân khiến chúng ta mãi giậm chân tại chỗ. Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể thay đổi được suy nghĩ, định vị được bản thân, nhất là đối với các bạn trẻ ngày nay. Một số bạn trẻ thường mông lung với những mục tiêu tương lai của chính mình. Hàng ngày cứ ăn rồi đi làm, đi làm về rồi lại ăn…, cuộc sống lặp đi lặp lại mỗi ngày mà không biết mình đang sống để làm gì, sống cho ai, sống với mục đích gì… Sự loay hoay, luẩn quẩn, bế tắc đó dần giết chết chính mình. Theo TS. Đào Lê Hòa An (chuyên gia tâm lý), định vị bản thân chính là yếu tố quan trọng nhất quyết định sự thành công. Định vị được bản thân chính là cách mà chúng ta nắm bắt được thế mạnh và ưu điểm của mình. Đồng thời nhận ra những điểm yếu và dễ dàng hơn trong việc kiểm soát chúng. Từ đó hiểu rõ bản thân là ai, mình muốn gì và mình sẽ làm gì để đạt được điều đó.

Để minh chứng cho điều này, TS. An kể một câu chuyện mà bản thân đã từng chứng kiến: Hồi còn học THPT, ông có một người bạn học không tốt môn vật lý. Dù vậy, bạn lại là chủ nhiệm Câu lạc bộ Văn nghệ của trường, có năng khiếu hát hay, đàn giỏi. Ai cũng nghĩ bạn không bao giờ thành công vì bạn có tính xấu là thường xuyên sử dụng “phao” để vượt qua các kỳ thi. Vậy mà vài năm sau đó, bạn đã tốt nghiệp thủ khoa chuyên ngành âm nhạc nghệ thuật tại một trường ĐH. Bạn cũng chính là người đại diện cho toàn thể sinh viên đứng lên phát biểu cảm nghĩ trong buổi lễ tốt nghiệp hôm đó. Ra trường, bạn làm một ngày chỉ 4 tiếng bằng việc đàn piano cho một quán cà phê. Mỗi tiếng, bạn được trả 500 ngàn đồng, 4 tiếng bạn nhận được 2 triệu đồng. Một tháng bạn có thu nhập 60 triệu đồng (chưa tính tiền tip…). Khi hỏi tại sao bạn có được điều đó, bạn chia sẻ rằng, thời THPT bạn đã xác định được mục tiêu của cuộc đời nên chỉ chú tâm vào một số môn học. Khi thi đậu ĐH, mỗi ngày bạn đều đến lớp trước 15 phút để tìm cho mình vị trí đẹp có thể lắng nghe và tương tác dễ dàng với giảng viên. Những lúc thấy giảng viên khó khăn trong việc lắp ráp máy chiếu, bạn còn giúp đỡ thầy cô để tạo ấn tượng tốt. Từ việc định vị được bản thân, người bạn này không chỉ thành công mà mỗi ngày đi làm của bạn là một niềm vui. Bởi công việc phù hợp với đam mê, sở thích, thu nhập cao. “Các bạn đừng lựa chọn điều gì quá xa vời, hãy theo đuổi đam mê. Khi chúng ta chọn đúng con đường sẽ thu được những gì mà chúng ta muốn. Sống là không chờ đợi. Bởi một mũi tên chỉ được bắn về phía trước khi bị kéo ngược ra phía sau. Vậy nên, khi nào cuộc sống kéo các bạn về phía sau thì hãy nghĩ rằng nó đang khởi động để đưa các bạn tiến về phía trước”, TS. An nhìn nhận.

Trải nghiệm là cách khám phá bản thân

Làm sao để định vị được bản thân? Với câu hỏi này, ThS. Phạm Doãn Nguyên (Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế – Tài chính TP.HCM, chuyên gia kỹ năng mềm) cho hay, mỗi người có thể định vị bản thân bằng cách làm bài trắc nghiệm. Thời buổi công nghệ thông tin phát triển, thay vì sống ảo trên mạng chúng ta có thể tận dụng để tìm hiểu kiến thức cho bản thân và khám phá chính mình. Các bạn chỉ cần lên mạng tìm kiếm là có thể tải về cho mình bài trắc nghiệm để kiểm tra. Cách này không tuyệt đối nhưng sẽ phần nào giúp các bạn khám phá được chính mình. Đối với những em học sinh đang ngồi trên ghế nhà trường còn có thể tham chiếu từ thầy cô, bạn bè, người thân. Đây là những người có thể cho mình những nhận xét để tham khảo về việc khám phá bản thân. Điều có thể thấy rõ nhất là từ quá trình học tập. Các thầy cô sẽ là người đánh giá năng lực học tập của học sinh qua điểm số, quá trình học tập trên lớp; người thân sẽ gợi ý cho các em biết có thể làm gì, đi con đường nào tốt nhất… Ngoài ra, cách định vị bản thân chính xác nhất là trải nghiệm. Chẳng hạn, khi bản thân không biết mình muốn làm công việc gì thì ngay từ khi còn đi học có thể tham gia nhiều hoạt động, phong trào, thực tập, thực hành. Nếu bản thân thấy phù hợp có thể theo đuổi, còn không phù hợp có thể lựa chọn lại. Việc trải nghiệm càng nhiều sẽ giúp chúng ta thành công cao.

Trải nghiệm là cách giúp các bạn trẻ khám phá bản thân. Trong ảnh: Một nhóm bạn trẻ trải nghiệm tô màu tại Đường sách TP.HCM

Cũng theo ThS. Nguyên, nhiều người cho rằng muốn trở thành một người “hot” là phải lựa chọn công việc “hot”. Tuy nhiên, con người “hot” khi họ biết tạo ra giá trị cho mình. Giá trị nằm ở năng lực chuyên môn, kỹ năng hội nhập và luôn biết chấp nhận khó khăn, thử thách để có thể làm việc ở bất cứ môi trường nào. ThS. Nguyên cho rằng hành trình vạn dặm bắt đầu từ mỗi bước chân. Một con người có nền tảng sẽ “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh”. “Đối với học sinh lớp 12, ngay bây giờ phải tập trung cho việc học để lựa chọn ngành nghề phù hợp. Chúng ta phải tự tạo ra giá trị cho mình, có giá trị sẽ được người khác trân trọng và luôn có vị trí trong xã hội”, ThS. Nguyên khuyên.

Tuổi trẻ cần định vị bản thân, xác định đích đến, chọn lựa sân chơi phù hợp nhất với khả năng và niềm đam mê của mình. Sự dũng cảm, dám nghĩ dám làm, dám thất bại và dám làm lại là điều nên có. “Tuổi trẻ là mốc son rực rỡ của cuộc đời, hãy hành động và hiên ngang bước đi để khi nhìn lại ta sẽ cảm thấy tự hào chứ không phải là hối tiếc vì những hoài bão, ước mơ ta chưa từng thực hiện hết mình, hết sức”, ThS. Nguyên nói.

Bài, ảnh: Hồ Trinh