Thi tốt nghiệp THPT 2014: Bỏ thi ngoại ngữ là bước thụt lùi

Bởi vì trong 2 môn bắt buộc thì chỉ có toán và văn, như vậy rất nhiều môn còn lại sẽ là môn tự chọn, trong đó có môn ngoại ngữ.

1. Có thể nói rằng phương án này là một bước thụt lùi của ngành giáo dục, với những lý do sau: Thứ nhất, từ chỗ “siết” khá “chặt” với 6 môn thi, trong đó luôn có 3 môn bắt buộc là toán, văn, ngoại ngữ và 3 môn luân phiên thì bây giờ giảm xuống còn 4 môn, hóa ra lại trở nên quá “lỏng”, không chỉ về số môn mà còn về cơ cấu các môn. Như vậy, đã có có sự “bất nhất” rất lớn về quy mô và tính chất của kỳ thi. Thứ hai, việc giảm quy mô này sẽ khiến những môn vốn được “báo động” về việc dạy và học, về kiến thức và nhận thức của học sinh, như địa lý, lịch sử… sẽ càng lâu mới có “dịp” được đưa vào kỳ thi tốt nghiệp; hoặc cho phép học sinh được tự chọn thì cũng không nhiều em đăng ký thi môn này, do đó chất lượng học và dạy các môn này sẽ thêm sụt giảm. Điều này càng ảnh hưởng đến chất lượng và ý nghĩa của việc giáo dục truyền thống, giáo dục lòng yêu nước trong học sinh. Thứ ba, riêng về môn ngoại ngữ, trong khi toàn xã hội đang có yêu cầu ngày càng cao đối với kỹ năng sử dụng ngoại ngữ, bản thân ngành giáo dục cũng đang có kế hoạch nâng chất lượng dạy và học ngoại ngữ từ bậc tiểu học đến sau ĐH, thì việc không đưa môn này vào kỳ thi tốt nghiệp THPT với tư cách là môn bắt buộc dường như đã đi ngược lại xu hướng này.

2. Từ thực tế đó, với yêu cầu cải tiến giáo dục ngay từ kỳ thi tốt nghiệp THPT năm học 2013-2014, tôi đề nghị ngành giáo dục nên tổ chức kỳ thi này có 5 môn, trong đó có 3 môn bắt buộc, gồm toán, văn, ngoại ngữ và 2 môn luân phiên (không phải là môn tự chọn), trong số 5 môn vật lý, hóa học, sinh học (nhóm môn tự nhiên), địa lý và lịch sử (nhóm môn xã hội) với cơ cấu mỗi kỳ thi sẽ có 1 môn tự nhiên và 1 môn xã hội.

Phương án này cơ bản khắc phục được những hạn chế của phương án 4 môn, trong đó có việc giải quyết cả mối băn khoăn về chất lượng dạy, học các môn ngoại ngữ và nhóm môn xã hội nếu giảm tần suất xuất hiện của các môn này ở kỳ thi tốt nghiệp. Đồng thời, thi 5 môn cũng sẽ giảm tải giảm áp lực đáng kể cho học sinh, giáo viên và cả phụ huynh. Từ đây, có thể mở ra một hướng mới cho việc lấy điểm thi tốt nghiệp THPT để tuyển vào một số trường ĐH thay cho kỳ thi tuyển sinh với cơ cấu sau: Nhóm ngành tự nhiên lấy điểm môn toán và ngoại ngữ (nếu cần thiết có thể chỉ tổ chức thi 1-2 môn trong số 3 môn nhóm tự nhiên để chọn vào ngành phù hợp); ngành xã hội lấy điểm môn văn và ngoại ngữ (có thể thi thêm 1-2 môn của nhóm xã hội để chọn vào ngành phù hợp). Như vậy, với phương án này, ngoại ngữ sẽ gần như trở thành môn bắt buộc trong tuyển sinh đầu vào của tất cả các trường ĐH, kể cả CĐ, góp phần nâng chất lượng dạy và học môn này trong trường phổ thông.

3. Ngay trước mắt, cùng với việc giữ môn ngoại ngữ trong kỳ thi tốt nghiệp, cần thiết khẩn trương tiến hành cải tiến việc dạy và học môn này trong nhà trường.

Một là, cần thiết thay đổi chương trình theo hướng thực tế, thực dụng, tức là học có thể dùng được. Phải tránh tình trạng cho học sinh học rất nhiều nhưng khả năng sử dụng, ứng dụng hạn chế, nhất là với các kỹ năng giao tiếp (nghe, nói), đọc văn bản… Do đó, cần có công cụ đi kèm như băng đĩa, tài liệu… và các phương thức giảng dạy bổ trợ như bài hát, kịch ngắn, phim ngắn… để học sinh có thể học tốt theo hướng đó. Lưu ý là nội dung cần phù hợp với lứa tuổi và văn hóa Việt Nam.

Hai là, tổ chức bồi dưỡng, tập huấn để nâng chất cho đội ngũ giáo viên ngoại ngữ hiện có theo hướng thay đổi chương trình đó. Do đa số giáo viên ngoại ngữ hiện nay còn thiếu chuẩn nên cần có sự sàng lọc, bồi dưỡng, tập huấn kỹ càng để chọn những giáo viên đủ điều kiện và đáp ứng được yêu cầu giảng dạy theo xu thế mới. Bản thân mỗi giáo viên ngoại ngữ nên là người có thể sử dụng tốt ngoại ngữ đó thì việc giảng dạy mới thuyết phục và hấp dẫn được người học.

Ba là, cải tiến mạnh mẽ chất lượng đào tạo giáo viên ngoại ngữ ở các trường sư phạm. Để có giáo viên tốt đương nhiên khoa ngoại ngữ ở các trường sư phạm phải cải tiến về chương trình giảng dạy, chất lượng đầu vào, việc đánh giá và tổ chức thi đầu ra… Bên cạnh đó, cần thiết phải nâng chất giảng viên ở các khoa này, tăng cường mời giảng viên người nước ngoài và giảng viên đã từng học ở nước ngoài đứng lớp.

Bốn là, tổ chức một số môn ngoại ngữ để học sinh lựa chọn. Hiện nay, tiếng Anh là môn ngoại ngữ chủ yếu ở các trường học, cần thiết mở rộng thêm một số ngoại ngữ khác như tiếng Pháp, tiếng Ý, tiếng Đức, tiếng Nhật, tiếng Hoa…, nhất là ở các đô thị vốn có nhiều người sử dụng các ngoại ngữ này. Ở một số trường, tùy theo nhu cầu có thể tổ chức song song một số ngoại ngữ khác bên cạnh tiếng Anh và có chương trình dạy và học, đánh giá và thi cử… tương tự như với tiếng Anh.

Tóm lại, cần phải xem ngoại ngữ là một trong những “chìa khóa” quan trọng để mở cánh cửa tri thức trong thời kỳ toàn cầu hóa và hội nhập. Do đó, ngay trong các trường phổ thông, việc dạy, học và thi môn ngoại ngữ phải được xem trọng và tổ chức một cách khoa học, hợp lý. Chỉ với vai trò là môn thi chính thức ở kỳ thi tốt nghiệp THPT thì mới có thể thúc đẩy việc học tốt môn này trên thực tế.

ThS. Nguyễn Minh Hải