Thu hút FDI vào giáo dục đại học: Cần liều thuốc mạnh

Bộ Kế hoạch – Đầu tư nhận định: Trong khi các quốc gia ASEAN đều có hệ thống giáo dục phát triển, thu hút các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào giáo dục đại học thì Việt Nam lại gần như chậm chân ở lĩnh vực này. Kết quả là sau gần 20 năm Việt Nam thu hút nguồn lực FDI, nhưng FDI vào giáo dục – đào tạo vẫn ở mức khiêm tốn.

Ảnh minh hoạ.

Thủ tục “níu chân” nhà đầu tư
121 dự án với tổng số vốn đầu tư đăng ký là 253,49 triệu USD, quy mô vốn trung bình trên một dự án khoảng 1,3 triệu USD là những gì VN kêu gọi được vào lĩnh vực giáo dục- đào tạo nước nhà sau hơn chục năm (từ 1998-2009) có chủ trương thu hút đầu tư vào lĩnh vực này.
Nhiều ý kiến cho rằng, giáo dục- đào tạo (GDĐT) không phải là lĩnh vực kinh doanh nên việc cho phép các nhà đầu tư nước ngoài (ĐTNN) kinh doanh dịch vụ GDĐT còn rất dè dặt.
Cho đến nay, phần lớn các dự án có vốn FDI đầu tư vào đào tạo ngắn hạn. Chỉ có 3 dự án đầu tư đào tạo đại học là Trường ĐH RMIT Việt Nam; Trường ĐH Anh quốc VN và Trường ĐH Kỹ thuật Dresden VN.
Tuy nhiên, Bộ KHĐT cũng nhìn nhận: Với 121 trên tổng số trên 8.000 dự án ĐTNN, trong đó các dự án đào tạo đại học chỉ đếm trên 1 bàn tay (3 dự án), chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế là giữ chân được số lượng học sinh, sinh viên trong nước đi du học gia tăng hàng năm.
Nguyên nhân đầu tiên làm giảm tính hấp dẫn và cạnh tranh trong thu hút FDI vào giáo dục, theo Bộ KHĐT là do những bất cập trong cơ chế, chính sách của VN. Thời gian thẩm định dự án bị kéo dài, thủ tục hành chính rườm rà, chồng chéo. Trước năm 2005, dự án phải trình duyệt, lấy ý kiến nhiều bộ ngành khiến nhà đầu tư chán nản, bỏ cuộc…
Điều đáng nói là các cơ quan chức năng trong khi quá tập trung vào khâu cấp phép đầu tư, thì lại buông lỏng khâu quản lý sau cấp phép, mặc dù đây mới là khâu quyết định sự thành bại của dự án…
Đánh giá việc thí điểm các trường quốc tế tại VN
Bộ KHĐT cho biết, đến nay, theo quy hoạch mạng lưới các trường đại học, cao đẳng trên cả nước, hiện đã có tới 376 trường đại học cao đẳng, 107 trường cao đẳng nghề. Từ năm 1998-2009, đã có 49 trường cao đẳng, đại học được thành lập mới và 178 trường cao đẳng, đại học được nâng cấp. Tuy nhiên, với lực lượng hùng hậu kể trên chất lượng đào tạo để đạt chuẩn quốc tế vẫn là vấn đề cần phải tính toán nghiêm túc.
Theo Bộ KHĐT, trong chiến lược 10 năm tới, định hướng đầu tư phát triển giáo dục đại học cần tập trung vào việc xã hội hoá, bên cạnh việc sử dụng hiệu quả vốn ngân sách nhà nước, cần hoàn thiện hành lang pháp lý để thu hút nguồn vốn từ các DN, dân cư, tư nhân, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài…
“Bên cạnh việc tăng tỉ trọng đầu tư từ ngân sách, đề nghị Nhà nước cho phép huy động nguồn vốn trái phiếu chính phủ cho đầu tư xây dựng cơ sở các cụm trường ĐH và một số trường ĐH đạt mức chất lượng quốc tế; vốn tín dụng ưu đãi, vốn huy động từ doanh nghiệp; các quỹ đầu tư hợp pháp trong và ngoài nước để bổ sung nguồn vốn nâng cấp cơ sở vật chất kỹ thuật cho các cơ sở đào tạo đại học. Tiếp tục vận động, thu hút, tăng nguồn vốn ODA để đầu tư xây dựng các trường ĐH trọng điểm…
Để khắc phục những bất cập về thủ tục thành lập trường đại học, cao đẳng có vốn ĐTNN, Bộ KHĐT đang đề xuất Chính phủ ban hành quy định mới về quy trình, điều kiện thành lập trường cao đẳng, ĐH có vốn nước ngoài, khắc phục những bất cập trong quy định hiện hành; đổi mới quy trình, thủ tục về quản lý đất đai; quản lý đầu tư xây dựng theo hướng tạo điều kiện để các nhà đầu tư được giao đất thực hiện dự án; tuyển dụng giáo viên trước khi được phép mở ngành, tuyển sinh.
Bộ cho biết, trước mắt, kiến nghị Chính phủ đánh giá lại việc thí điểm cho phép các trường quốc tế đào tạo học sinh VN thời gian qua, từ đó kiến nghị phương án dừng hoặc mở rộng phạm vi đào tạo học sinh VN từ mẫu giáo đến trung học phổ thông trong các trường quốc tế.