Thực hiện một kỳ thi quốc gia: “Tôi không chọn phương án nào”

Đầu tiên chúng tôi đánh giá cao quyết tâm của Bộ GD-ĐT trong việc đổi mới thi cử, song các phương án mà bộ đưa ra với đầy đủ mục tiêu và nguyên tắc, chúng tôi thấy có nhiều điều còn vướng mắc. Trước hết, Bộ GD-ĐT cần phải làm rõ mục tiêu cần đạt tới của kỳ thi quốc gia. Hai mục tiêu mà bộ nêu là chưa đủ. Cụ thể, các phương án của bộ đưa ra mới đề cập đến việc giảm áp lực, chưa làm rõ làm thế nào để đảm bảo độ tin cậy, trung thực. Do đó, chúng tôi mạnh dạn nêu lên phương án độc lập của mình.

Kỳ thi quốc gia này cần phải bàn kỹ và tách bạch hai khâu: Công nhận tốt nghiệp và thi quốc gia để đánh giá một cách trung thực năng lực vốn có của học sinh. Muốn thế, chúng tôi đề nghị Bộ GD-ĐT cần hướng dẫn và cho phép các trường THPT căn cứ tiêu chuẩn được bộ ban hành mà công nhận tốt nghiệp. Chỉ những học sinh được công nhận tốt nghiệp mới được dự kỳ thi quốc gia. Sẽ có ý kiến, nếu để các trường THPT công nhận tốt nghiệp thì sẽ có nhiều tiêu cực, không chính xác. Chúng tôi cho rằng, dù có tiêu cực đến đâu cũng không vượt được quá 98% học sinh đỗ tốt nghiệp như các kỳ thi bấy lâu nay chúng ta vẫn làm. Đồng thời, chúng ta phải chỉ đạo để các nhà trường chịu trách nhiệm kết quả đào tạo của mình, tránh xa bệnh thành tích bằng việc xây dựng quy chế kiểm tra đánh giá ở các trường chặt chẽ hơn. Chỉ có để các trường THPT công nhận tốt nghiệp, chúng ta mới đáp ứng yêu cầu xã hội, không tạo ra sự xáo trộn không đáng có. Việc xét tốt nghiệp THPT còn phụ thuộc yếu tố mặt bằng vùng miền, địa phương nên để cho các trường THPT tự chủ, tự chịu trách nhiệm. Tuy nhiên, để các trường THPT đánh giá công nhận tốt nghiệp được nghiêm túc, chính xác, Bộ GD-ĐT nên ra đề thi kiểm tra cả 8 môn ở cuối học kỳ I và cuối học kỳ II để các trường tự chấm và sẽ nhận được kết quả kép: Thầy – trò làm quen dần dạng đề đổi mới đánh giá năng lực học sinh, lại chống được việc ra đề tùy tiện, hạ thấp trình độ của các trường. Các sở GD-ĐT sẽ tổ chức kiểm tra việc tổ chức thi của các trường sao cho nghiêm túc, chấm phúc tra để đánh giá mức độ vận dụng biểu điểm của bộ.

Thực chất kỳ thi quốc gia tổ chức gắn với công nhận tốt nghiệp THPT là để tăng chất lượng cho giáo dục phổ thông, nhưng lâu nay chúng ta chưa kiểm soát được. Có thể sau một số năm thực hiện chương trình, sách giáo khoa đi vào ổn định, chúng ta mới tìm được hình thức của kỳ thi quốc gia phù hợp. Có ý kiến nêu nếu thế sao không bỏ thi tốt nghiệp THPT, chỉ thi quốc gia ở khâu tuyển sinh ĐH, CĐ? Tuy kỳ thi ĐH, CĐ có khách quan hơn kỳ thi THPT hiện nay nhưng mỗi mùa thi, cả nước náo loạn, tốn kém tiền của Nhà nước và người dân. Học sinh cả nước phải di chuyển theo các trường ĐH, CĐ. Để các trường THPT công nhận tốt nghiệp, chúng ta tập trung công sức, tiền của để tổ chức kỳ thi quốc gia sao cho trung thực, khách quan, đảm bảo tin cậy để xã hội tin tưởng, các trường ĐH, CĐ yên tâm tuyển sinh. Thực hiện yêu cầu trên, chúng tôi kiến nghị chỉ nên tập trung thi 3 môn văn, toán và ngoại ngữ. Chúng ta không sợ các em học lệch, bỏ nhiều môn không học vì đã có kỳ kiểm tra cuối học kỳ I và cuối năm cả 8 môn để bắt học sinh phải học đủ mới có điểm tổng kết. Nếu trong giấy chứng nhận tốt nghiệp chúng ta cho hiện thêm các điểm thi này để các trường ĐH, CĐ tham khảo thì chúng ta càng không sợ học sinh phải học lệch. Về coi thi, chúng tôi đề nghị Bộ GD-ĐT phải làm thật chặt chẽ, khoa học, không nhân nhượng bất cứ một trường hợp nào. Hội đồng thi, địa điểm thi nên để nguyên tại các trường THPT (trừ các trường quá nhỏ mới phải ghép) như Bộ GD-ĐT đã chỉ đạo năm 2014. Có như vậy, các trường mới rõ trách nhiệm của mình. Còn giám thị coi thi phải đổi 100%, không nên cử nhiều thanh tra như Bộ GD-ĐT dự kiến mà nên yêu cầu lắp camera để giám sát. Sau mỗi buổi thi, nộp bài là nộp băng hình của phòng thi luôn. Có tốn tiền trang bị kỹ thuật, chúng ta mới có điều kiện giám sát khách quan 100% thời gian thi và lấy lại được độ tin cậy của xã hội. Như vậy, lực lượng thanh tra thi có thể giảm đi nhiều. Lấy kinh phí thanh tra để trang bị kỹ thuật giám sát. Trước khi chấm phải kiểm tra băng hình camera các phòng thi, nếu phòng thi nào vi phạm quy chế sẽ bỏ bài thi lại không chấm, hủy kết quả thi và không công nhận những thí sinh này tốt nghiệp THPT. Điểm thi mỗi học sinh có kết quả thế nào để nguyên dạng: Không cộng điểm, không có điểm liệt, chỉ phân loại học sinh đạt năng lực xuất sắc, năng lực khá, năng lực trung bình và năng lực loại thường. Bộ GD-ĐT cũng nên công bố quy chế coi thi trong đó phải xử lý thật nghiêm những vi phạm của học sinh và giám thị.

TS. Nguyễn Tùng Lâm