Thực trạng dạy và học văn: Bài 1: Chất lượng văn mẫu bị “thả lỏng”

Tuy nhiên, từ nguồn gốc cho đến chất lượng nhiều cuốn sách VM hiện nay khiến không ít người sử dụng lo ngại.

Trước đây, vào nhà sách tìm kiếm những đầu sách VM hơi bị khó, có chăng cũng chỉ một vài cuốn về các bài văn tiêu biểu, các bài VM hay dùng để tham khảo, bồi dưỡng HS giỏi, tập trung chủ yếu ở các khối lớp lớn. Còn hiện nay, tại bất kỳ nhà sách nào cũng dễ dàng tìm thấy loại sách này, từ tiểu học đến trung học cho mọi đối tượng: Trung bình, khá, giỏi và nhiều nhất vẫn tập trung ở khối THCS và THPT. Mỗi khối lớp có đến hơn chục đầu sách. Tuy nhiên, HS khối tiểu học cũng được thị trường VM “phục vụ chu đáo” không kém đàn anh, đàn chị. Nào 100 bài làm văn hay lớp 2 (Nguyễn Lê Tuyết Mai, NXB Phương Đông); Những bài tập làm văn 2 (Trần Văn Sáu, NXB Tổng hợp TP.HCM); Những bài làm VM 2 (Trần Thị Thìn, NXB TP.HCM); Đến với văn tiêu biểu 3 (ThS. Phạm Ngọc Thắm – Phạm Hồng Hoa, NXB Tổng hợp TP.HCM); Bổ trợ tập làm văn tiểu học (Phạm Ngọc Thắm – NXB Tổng hợp TP.HCM); Vở luyện tập làm văn lớp 3 của Lê Minh Cường (NXB Tổng hợp Đồng Nai)… Theo đó là cấp số nhân sách VM dành cho HS ở các lớp trên.

Chị Phạm Thị Tú (Q.Thủ Đức) chia sẻ: “Chưa bao giờ VM xuất hiện trên thị trường nhiều đến thế. Đa dạng từ nội dung đến hình thức, mẫu mã, trừ lớp 1 các em mới bắt đầu học đánh vần, tập đọc, tập viết là chưa có. Bên cạnh đó, nhóm tác giả tham gia viết cũng không ít. Đơn cử như tác giả Phạm Ngọc Thắm đã có đến mấy đầu sách cho khối lớp 3 và còn tham gia viết, biên soạn sách cho các lớp trên”.

So với VM dành cho các khối lớp lớn, ngoài việc biên soạn, tổng hợp bài văn hay, VM tiểu học tập trung đúng nội dung, mục đích của người mới bắt đầu học văn. Cụ thể, nhiều cuốn hướng dẫn HS cách dựng dàn bài, triển khai nội dung, xây dựng ý như Luyện tập làm văn 5; hướng dẫn HS cảm thụ như Cảm thụ VM tiểu học,luyện viết văn có trong Vở luyện tập làm văn lớp 4. Chưa kể đề tài nào cũng được tác giả tận dụng triệt để. Nội phần văn miêu tả cảnh vật lớp 4 cũng có đến vài chục đề tài. HS đọc vào, ít nhất cũng gặp được một vài nội dung học trên lớp. Nói về vấn đề này phải kể đến sách dạng tuyển tập 100 bài văn haynói chung.

Trước thị trường sách VM tràn lan như hiện nay, phụ huynh không khó để kiếm mua cho con mình vài cuốn dù giá cả có cao gấp đôi so với sách giáo khoa. Nếu con không đọc tham khảo thì cha mẹ cũng có cái để xem, hướng dẫn thêm cho con. Chị Tú năm nào cũng mua VM cho con dùng. Chị là công nhân, thường làm tăng ca không có nhiều thời gian kèm cặp con học nên xác định mua để con tham khảo. Hơn nữa chị tin tưởng vào nội dung các bài văn hay, ít ra có định hướng cho con cách làm một bài văn như thế nào, lập dàn bài ra sao, chắt lọc ý tứ hay mà vận dụng vào bài viết của mình.

Chị X. nhân viên nhà sách Nguyễn Văn Cừ (Q.Bình Thạnh) cho hay, hàng năm, những đầu sách này không lo ế. Không chỉ phụ huynh mua sách VM cho HS mà GV cũng tìm mua để tham khảo. Ưu điểm của các sách này là đa dạng đề tài, bài viết, tập trung quanh những chủ đề mà HS được học.

Mục đích của người viết sách VM là cung cấp tư liệu tham khảo, mở rộng vốn từ, cách hành văn cho người dùng. Ngược lại, người dùng đọcthấy hay, thấy thích sẽ “thấm” dần vào trí nhớ mà bộc lộ vào bài viết, thậm chí trong giao tiếp cũng có. Người giỏi văn là người biết học cách dùng từ, diễn đạt hay của người khác cho nên đọc càng nhiều thì viết và nói càng hay. Tuy nhiên, bên cạnh những giá trị đạt được, đâu đó trong “rừng” VM có không ít cuốn khiến người mua trở nên nghi ngại về nội dung, chất lượng. Không dễ quyết định nên chọn sách nào để vừa đảm bảo nội dung lại phù hợp với tâm lý trẻ nhỏ? Chọn sách nào để HS có thể hiểu, cảm nhận và rung động?…

Chị Đặng Oanh (Q.Gò Vấp) cho biết nhiều cuốn sách mang tựa đề là tuyển chọn, tuyển tập nhưng nội dung bên trong có một số bài trùng lặp, na ná nhau. Chưa kể, cùng một nội dung nhưng ở các cuốn sách lại có sự trình bày khác nhau về văn phong, dấu câu. Chẳng đâu xa, cùng bài viết thư thăm hỏi thầy cô giáo cũ (của một HS tiêu biểu) thì cuốn Tuyển tập 100 bài văn hay 4 (Tạ Đức Hiền, Phạm Đức Minh, Phạm Minh Tú, Nguyễn Việt Nga, Nguyễn Nhật Hoa – NXB Tổng hợp TP.HCM) trình bày không địa điểm, ngày tháng; kết thúc câu mở đầu là dấu phẩy. Trong khi đó Tuyển chọn 71 bài văn hay 4 (Lê Thị Mỹ Trinh, Nguyễn Thị Hương Trầm – NXB Tổng hợp TP.HCM) lại thể hiện đủ ngày tháng, địa điểm; kết thúc câu mở đầu là dấu chấm than. Ngoài ra, còn có thể kể đến những bài viết trình bày sai lỗi chính tả, cẩu thả về nội dung, thiếu trách nhiệm trước giá trị chất lượng cuốn sách. Ở cuốn Tuyển chọn 153 bài văn hay (Vũ Tiến Quỳnh – NXB Hải Phòng), đập vào mắt bạn đọc ngay trang nhất là dòng chữ “Tái bản sửa chửa và bổ sung”, lồ lộ chữ “chửa”, thay vì phải ghi đúng là “chữa”. Mở đầu bài viết Ngày khai trường (trang 3) đã sai đến 2 lỗi: “Cổng trường trường đã mở…”, “…cờ đang tung bay trước giớ”… Còn nội dung thì ôi thôi, người đọc vô cùng thất vọng: Nghèo nàn, câu cụt ngang, thể hiện không đúng chủ vị. Bài viết Phương Nam đi học chỉ vỏn vẹn 4 câu, 3 dòng: “Sắp đến ngày đi học. Phương Nam được mẹ dắt đi mua sách giáo khoa. Vở tập và một cái cặp thật đẹp để bỏ sách vở khi đi học”…

Cô Nguyễn Thị Hồng, GV Trường Quốc tế Canada (huyện Bình Chánh), cho biết: “Sách VM tràn ngập trong các nhà sách hiện nay là do nhu cầu – có cung ắt có cầu. Tuy nhiên, xuất bản càng nhiều mà không có sự kiểm duyệt chất lượng thì tác dụng sẽ đi ngược lại”.

Bài, ảnh: Ngọc Trinh