Đạo diễn – NSƯT Lê Nguyên Đạt ngậm ngùi báo tin thầy của anh – đạo diễn – Nhà giáo nhân dân (NGND) Hà Quang Văn, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sân khấu – Điện ảnh TP.HCM đã qua đời để lại nhiều tiếc thương cho đồng nghiệp và nhiều thế hệ học trò…
Đam mê nghệ thuật, yêu nghề giáo
Nhiều năm qua, dù đã về hưu nhưng ngôi nhà của đạo diễn – NGND Hà Quang Văn vẫn thường xuyên đón tiếp các thế hệ học trò. Lúc sinh thời, thầy Văn thường nói, chính tình yêu thương, sự kính trọng của học trò là liều thuốc bổ để thầy luôn giữ được năng lượng sức khỏe dồi dào trong con người mình…
NGND Hà Quang Văn sinh năm 1946 tại Hà Nội, là con trai của NSND Ái Liên, một đào nương cải lương nổi tiếng đất Bắc và doanh nhân Hà Quang Định. Các anh chị em của ông có nhiều người hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật như: NSƯT Ái Vân và NSƯT Ái Xuân “chuyên trị” dòng nhạc dân ca quê hương; NSƯT Hà Quang Sơn là họa sĩ thiết kế sân khấu tại Nhà hát cải lương Việt Nam.
Lớn lên từ rạp hát của gia đình, từ năm lên 8 tuổi, cậu bé Văn đã mê các làn điệu cải lương ngọt ngào. Đêm nào Văn cũng nghêu ngao hát theo các cô chú đang biểu diễn trên sân khấu. Mặc dù bị ba mẹ cấm cản vì sợ con khổ bởi nghiệp “xướng ca vô loài” nhưng sau đó, vì quá đam mê, Văn vẫn trốn ba mẹ đi thi vào Khoa Diễn viên cải lương ở Trường Ca kịch Dân tộc (nay là ĐH Sân khấu Hà Nội). Năm 1962, thầy Văn gia nhập Đoàn cải lương Nam Bộ, diễn văn nghệ phục vụ bà con ở các vùng sơ tán, các quân khu. Năm 1966, thầy cùng đoàn đi biểu diễn cho anh em bộ đội ở Lạng Sơn. Năm 1972, thầy tiếp tục hăng hái tham gia biểu diễn ở chiến trường Quảng Trị. Năm 1980, thầy được cử đi du học đạo diễn sân khấu tại Liên Xô. Trở về nước, năm 1985, thầy rời Hà Nội, vào TP.HCM bắt đầu giảng dạy tại Khoa Cải lương, Trường Nghệ thuật Sân khấu II (nay là Trường ĐH Sân khấu – Điện ảnh TP.HCM).
Cho đến ngày ra đi, tình yêu của thầy Văn dành cho bà xã Trần Xuân Nga, sinh năm 1955 vẫn nguyên vẹn như thuở ban đầu. Cô Nga cho biết: “Chính nghệ thuật đã giúp chúng tôi đến với nhau, cũng là minh chứng cho tình yêu, lòng tin và sự chung thủy của chúng tôi suốt 50 năm qua. Chưa bao giờ chúng tôi lớn tiếng với nhau, thỉnh thoảng cũng có bất đồng đôi chút về cách giải quyết công việc nhưng rồi cả hai cũng tự giải quyết ổn thỏa. Chúng tôi không có quyền làm tổn thương tình yêu của mình cũng như sự yêu thương, quý trọng của con cái”.
Người thầy tận tâm với nhiều học trò
Cả cuộc đời gắn bó với cải lương, với bục giảng và vai trò quản lý, thầy đã đào tạo hàng ngàn sinh viên sân khấu, dựng hơn 100 vở và hàng chục đề tài nghiên cứu về cải lương, nghệ thuật sân khấu truyền thống. Trong đó, có nhiều vở để lại tiếng vang lớn như: Ký họa đồng bằng (tác giả Lê Duy Hạnh), Quay về kỷ niệm (tác giả Huỳnh Thanh Tuấn)… đoạt nhiều huy chương vàng, huy chương bạc ở các hội diễn toàn quốc.
| Với những đóng góp lớn lao cho sự nghiệp cách mạng cũng như sự nghiệp trồng người, thầy Hà Quang Văn đã được Nhà nước trao tặng Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng ba; Huân chương Lao động hạng ba; Huân chương Vì thế hệ trẻ; Huân chương Vì sự nghiệp sân khấu Việt Nam… Năm 2006, thầy vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu NGND. |
Những năm tháng phục vụ tuyến lửa là chất liệu để thầy dựng nên những vở cải lương về đề tài chiến tranh, đem câu chuyện của mình nhắn gửi lại cho bao lớp học trò. Trong thời gian giảng dạy, nhận thấy có nhiều bạn trẻ say mê sân khấu, điện ảnh nhưng không đủ điều kiện theo học tại trường, thầy Văn còn kết hợp với Đài Truyền hình TP.HCM, vận động thầy cô và sinh viên trường thực hiện chương trình “Sân khấu học đường” – một chương trình giảng dạy diễn xuất trên truyền hình. Khi còn là Hiệu trưởng Trường ĐH Sân khấu – Điện ảnh, thầy là người tiên phong thành lập ra Sân khấu Thế giới trẻ để các sinh viên biểu diễn tốt nghiệp, cũng như có “đất” diễn thường xuyên sau khi ra trường. Sân khấu Thế giới trẻ hiện nay vẫn còn hoạt động. Những năm tháng công tác ở trường, đã có biết bao thế hệ học trò trưởng thành dưới sự dìu dắt của thầy, gặt hái thành công trên con đường sự nghiệp. Như trường hợp của danh hài Kiều Oanh. Khi còn là sinh viên năm cuối Khoa Cải lương năm 1993, Kiều Oanh vẫn chưa có tên tuổi. Vở cải lương Có những tấm lòng dù đã đủ vai, thế nhưng đọc kịch bản, thầy Văn thấy vở kịch vẫn thiếu nhân vật làm nên kịch tính, đẩy tình huống kịch lên đến cao trào. Thầy chợt nghĩ đến Kiều Oanh, và nhân vật Trang Đài đã xuất hiện do chính thầy “đo ni đóng giày” cho cô. Vở diễn đã đem về cho Kiều Oanh huy chương vàng Hội diễn Sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc năm 1995, được Tạp chí Sân khấu Trung ương bình chọn là một trong những gương mặt nữ diễn viên triển vọng. Kiều Oanh bật sáng sau đó. Hay trường hợp của Vũ Ngọc Đãng, chính thầy Văn là người đề xuất mang những tác phẩm của sinh viên đi dự thi Liên hoan phim ngắn toàn quốc, mặc dù thời điểm đó, chưa bao giờ có trường hợp phim của sinh viên được mang đi dự thi. Thầy Văn vào kho tư liệu lục tìm, xem lại tất cả các bộ phim của học trò rồi chọn lọc mang đi thi. Trong số đó có phim Chuột của sinh viên Vũ Ngọc Đãng đoạt giải cao. Sự quyết đoán, táo bạo của thầy hiệu trưởng khi ấy đã tìm ra một đạo diễn tài năng đóng góp cho nền điện ảnh nước nhà sau này.
“Với học trò, thầy quan sát từng đứa, xem bạn nào có ưu thế lĩnh vực nào thầy sẽ hướng để chúng tôi phát huy. Hồi tôi còn là diễn viên, thầy là người đem hồ sơ biểu tôi phải đăng ký học đạo diễn để phát triển khả năng.
Từng bước đường của tôi đều có sự dìu dắt, chỉ bảo của thầy. Thầy là người hiếm hoi được phong NGND ở phía Nam, đặc biệt trong lĩnh vực cải lương càng hiếm” – đạo diễn – NSƯT Lê Nguyên Đạt kể!
Dù đã về hưu, nhưng các lời mời luôn khiến thầy Văn tất bật, nào là chấm thi các cuộc thi, liên hoan sân khấu, dàn dựng, cố vấn, thỉnh giảng… Thầy Văn cười hiền từ: “Làm sao mà nghỉ ngơi được khi lớp trẻ còn cần mình mà mình thì còn yêu nghề quá!”.
Xin tiễn biệt đạo diễn tài hoa – NGND Hà Quang Văn!
Anh Khôi
Bình luận (0)