Trong 2 ngày 18 và 19-9, tại TP.HCM diễn ra diễn đàn “Một số vấn đề về tình hình kinh tế – xã hội (KT-XH) Việt Nam năm 2018”. Diễn đàn do Văn phòng Quốc hội phối hợp với Ủy ban Kinh tế Quốc hội tổ chức.
 |
| Quang cảnh diễn đàn |
Nhiều lo ngại về tình hình KT-XH
TS. Trần Du Lịch – thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng – cho rằng, KT có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại. Giai đoạn 2001-2005 tăng bình quân 7,33%/năm, giai đoạn 2006-2010 còn 6,32%/năm và giai đoạn 2011-2015 tăng còn 5,96%/năm. Quý II/2017 bắt đầu đổi chiều với tốc độ tăng trưởng cao nhưng quý I năm 2018 lại bất thường. Các dự báo nhận định, năm 2018, tốc độ tăng trưởng GDP giảm dần và cả năm cũng chỉ đạt mức 6,7 đến 6,8%.
Bên cạnh đó, niềm tin của thị trường bị giảm sút. Nguyên nhân sâu xa từ sự bất cập của cơ cấu kinh tế và thể chế vận hành của thị trường. Nguyên nhân trực tiếp do tư tưởng chờ xem hậu quả diễn biến chiến tranh thương mại Mỹ – Trung.
Theo ông Lịch, KT VN đang đối diện với nhiều thách thức. Trước mắt đáng lo ngại là nguy cơ nền KT mất đà tăng trưởng từ quý IV/2018 và tốc độ tăng trưởng giảm dần từ quý I/2019. Bên cạnh đó, chủ trương tái cơ cấu với chuyển đổi mô hình tăng trưởng được xác định trong chiến lược giai đoạn 2011-2020 chưa có chuyển biến đáng kể. Hệ thống pháp luật xung đột, chồng chéo; môi trường pháp lý thiếu minh bạch; cải cách thể chế thiếu đồng bộ với nền tài chính công, hành chính công; thủ tục hành chính rườm rà; Khu vực KT nội địa chủ yếu dựa vào khu vực KT cá thể, còn khu vực doanh nghiệp tư nhân chậm lớn…
Đứng ở góc độ tình hình xã hội, cụ thể về bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), TS. Bùi Sĩ Lợi – Phó Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội – thông tin, tính đến tháng 6-2018, BHXH có khoảng 14 triệu lao động, BHTN ước tính hơn 12 triệu người tham gia. Đối tượng tham gia BHXH dù có tăng nhưng tốc độ không cao, chỉ 5-6%/năm, khó đạt được mục tiêu năm 2020 có 50% lực lượng lao động tham gia. Trong khi đó, số người hưởng BHXH 1 lần tiếp tục tăng cao. Hiện vấn đề này còn tồn tại nhiều hạn chế như: nợ BHXH, BHTN vẫn còn diễn biến phức tạp; công tác giải quyết chi trả trợ cấp BHXH còn nhiều gian lận, giả mạo giấy tờ; kết nối cơ sở dữ liệu, chế độ thống kê, thông tin báo cáo chưa đáp ứng được yêu cầu trong công tác quản lý…
Ở góc độ thị trường lao động, việc làm, TS. Lê Thị Kim Dung – Cục trưởng Cục Việc làm, Bộ LĐ-TB&XH – cũng chỉ ra nhiều hạn chế. Cơ bản thị trường lao động VN vẫn là một thị trường dư thừa lao động trong nông nghiệp, nông thôn với chất lượng lao động thấp, phân bổ theo vùng chưa hợp lý. Trình độ, kỹ năng lao động thấp, chưa đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp. Cơ cấu ngành nghề đào tạo có nhiều bất cập. Mất cân đối cung cầu lao động cục bộ giữa các vùng, khu vực ngành nghề KT. Hệ thống GD phổ thông, định hướng GD nghề nghiệp chưa đáp ứng được nhu cầu thị trường lao động. Chất lượng đào tạo trong các trường ĐH, CĐ chưa cao…
Người dân cần được hưởng lợi từ KT-XH
Tại đây, ông Axel Neubert – Trưởng đại diện Viện Hanns Seidel CHLB Đức tại VN – nhấn mạnh, VN cần tập trung giải quyết các vấn đề, đó là làm gì để bảo vệ quyền lợi người lao động trong bối cảnh cách mạng 4.0; Thiết kế cải cách hệ thống GD ra sao để thanh niên, đặc biệt các thế hệ sau có thể thích nghi với những thách thức mới; Làm thế nào để doanh nghiệp VN áp dụng trí thức của nền công nghệ hiện đại vào sản xuất và vượt qua sự cạnh tranh các doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước để tồn tại lâu bền, ổn định. Và làm thế nào để VN duy trì tốc độ tăng trưởng, đồng thời đảm bảo thị trường lao động phải có khả năng đáp ứng nhu cầu phát triển nền KT….
VN đang nỗ lực nhằm đạt được mức sống có chất lượng cao hơn. Tuy nhiên con đường đánh giá các chỉ số hiện nay chủ yếu dựa trên các chuẩn mực KT. Trong bối cảnh đất nước phát triển nhanh trong thời gian ngắn thì vấn đề bền vững sẽ trở thành một mối quan tâm chính trong các giai đoạn tiếp theo. Với các chiến lược của VN trong năm qua, cần được xây dựng làm sao để duy trì sự phát triển bền vững.
Mặt khác, hiện VN đang đối mặt nhiều khó khăn, cả trên các phương diện y tế, KT-XH… điều này đã tác động đến hoạt động KT, sản xuất, xuất khẩu. Cuộc cách mạng 4.0 đã nâng cao năng suất lao động VN khi mà máy móc được tự động hóa thay thế cho nguồn lao động thủ công thì không thể bỏ qua được vấn đề cốt lõi trọng tâm là con người. Phải làm sao để đảm bảo cuộc sống con người hôm nay được hưởng lợi từ thành quả KT-XH.
Với quy mô lực lượng lao động năm 2018 của VN vào khoảng 55 triệu người, tuy nhiên 75% trong số đó có trình độ kỹ thuật lao động tương đối thấp, thậm chí một số không có chứng chỉ nghề…, ông Axel Neubert lo ngại sẽ gây khó khăn trong tiếp thu và áp dụng công nghệ mới, dẫn đến người lao động đối diện nguy cơ thất nghiệp cao. Cụ thể, thời gian qua, tình trạng sa thải lao động sau tuổi 35 tại các khu công nghiệp ngày càng gia tăng. Và nguy cơ lao động làm việc trong môi trường khắc nghiệt, có cường độ lao động cao. Đây là một vấn đề ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường lao động… Vì vậy, VN cần có giải pháp khắc phục.
Minh Phương
Bình luận (0)