Tìm hướng phát triển nghệ thuật đờn ca tài tử tại TP.HCM

Tạp Chí Giáo Dục

Thứ sáu, 08.12.2023, 16:12

Sáng 8-12, Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM đã tổ chức Hội thảo khoa học “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật đờn ca tài từ Nam bộ trên địa bàn TP.HCM”.

Quang cảnh hội thảo

Hội thảo tập trung thảo luận 3 vấn đề chính của đờn ca tài tử đó là hoạt động thực hành, hoạt động sáng tác và hoạt động trình diễn.

Các nội dung được bàn gồm: Hoạt động sáng tác lời mới cho đờn ca tài tử trong giai đoạn hiện nay, những vấn đề cần phải chú ý; hoạt động nghệ thuật đờn ca tài tử trong học đường; công tác truyền dạy đờn ca tài tử, những thuận lợi và khó khăn trong việc đào tạo nghệ nhân đờn.

Bên cạnh đó, hội thảo cũng đề cập đến hoạt động trình diễn nghệ thuật đờn ca tài tử; khai thác hoạt động đờn ca tài tử gắn liền với ngành du lịch TP.HCM; vai trò các cơ quan liên quan và cộng đồng chủ thể; đầu tư xây dựng không gian văn hóa đờn ca tài tử phục vụ công chúng và du khách; duy trì phát triển câu lạc bộ hiện có tại các hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở.

Ông Võ Trọng Nam – Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM – cho biết, TP.HCM hiện có 229 câu lạc bộ, 84 đội nhóm đờn ca tài tử đang hoạt động với tổng số thành viên là 1.226 người. Trong số đó có 454 nghệ nhân, tài tử đờn và 772 nghệ nhân, tài tử ca, 6 nghệ nhân nhân dân, 13 nghệ nhân ưu tú hoạt động trong lĩnh vực di sản văn hóa phi vật thể đờn ca tài tử được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu.

Theo ông Nam, với mục đích nâng cao hiệu quả công tác bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ, việc thực hành truyền dạy, sáng tác bài ca mới, tổ chức trình diễn và quảng bá ở các điểm du lịch và trên các phương tiện truyền thông đã được TP quan tâm và đầu tư.

Qua đó từng bước phát triển phong trào đờn ca tài tử, tạo nền tảng khá vững chắc cho sự thụ hưởng, sáng tạo nghệ thuật của cư dân TP trong giai đoạn hiện nay. Đây còn là cơ sở để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ ở TP.HCM.

Tuy nhiên, việc thực hành đờn ca tài tử hiện nay còn một số hạn chế cần chú ý. Cụ thể, đờn ca tài tử chủ yếu phát triển mạnh ở vùng ngoại thành và trong tầng lớp trung niên, tình trạng “già hóa” hội viên các câu lạc bộ đờn ca tài tử đang diễn ra mạnh. Nghệ nhân chơi các nhạc cụ cổ truyền ngày càng khan hiếm, nhất là đờn cò, kìm, tranh, bầu.

Ông Võ Trọng Nam – Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM chia sẻ về những khó khăn của đờn ca tài tử hiện nay

Cùng với đó, chế độ hỗ trợ cho nghệ nhân có hoàn cảnh khó khăn chưa phù hợp. Hoạt động sáng tạo mới về bài bản, nhạc khí chưa được nghệ nhân chú trọng và phát huy. Đặc biệt, đội ngũ kế thừa đờn ca tài tử hiện nay trong độ tuổi thanh thiếu nhi không nhiều. Một số câu lạc bộ không có nghệ nhân đờn, dẫn đến không còn duy trì sinh hoạt thường xuyên như trước đây, một số khác lại gặp khó khăn về tài chính, chưa có địa điểm để nghệ nhân thực hành truyền dạy và sinh hoạt đờn ca.

Chương trình biểu diễn đờn ca tài tử tại nhà văn hóa cơ sở chất lượng chưa cao, đơn điệu, thiếu đầu tư về kinh phí cũng như chuyên môn. Đến hôm nay, đờn ca tài tử vẫn chưa có một không gian trình diễn đúng với tính chất đa dạng, phong phú và độc đáo của nó.

TS.Mai Mỹ Duyên (nhà nghiên cứu về nghệ thuật đờn ca tài tử) chia sẻ: “Cũng như các loại hình nghệ thuật truyền thống khác, đờn ca tài tử đang đối mặt với những thách thức về sự tồn tại và phát triển bền vững, nhất là trong đội ngũ trao truyền và tiếp nhận. Đây là vấn đề cấp thiết, cần nghiên cứu tìm ra hướng giải quyết phù hợp với bối cảnh hiện nay”.

Tại hội thảo, các nhà nghiên cứu, nhà quản lý văn hóa và nghệ nhân đã trình bày nhiều ý kiến về việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật đờn ca tài tử tại TP.HCM nói riêng và Nam Bộ nói chung. Những người tâm huyết với đờn ca tài tử mong rằng, trong thời gian tới đờn ca tài tử sẽ có được hướng đi và phát triển song hành với quá trình hội nhập và phát triển của TP.HCM.

Hồ Trinh