Tôm thẻ “qua mặt” tôm sú

Giá tôm thẻ chân trắng ở các tỉnh ĐBSCL đang tăng mức kỷ lục 200.000 đồng/kg, giúp người nuôi tôm thu lãi hàng trăm triệu đồng chỉ sau 3 tháng thả nuôi và đang tạo nên sức hút mới đối với nông dân. Song, lại đặt ra một thách thức mới khi diện tích phát triển ồ ạt, phá vỡ quy hoạch…

Tôm thẻ lên ngôi

Thu hoạch 60 tấn tôm thẻ chân trắng với diện tích nuôi 8ha, sau khi trừ chi phí đầu tư còn lãi ròng hơn 2,5 tỷ đồng, ông Lương Văn Tốt, ấp 4 (Mỹ Long Nam, Cầu Ngang, Trà Vinh) được xếp vào tốp 10 “kiện tướng” nuôi tôm thẻ chân trắng lợi nhuận cao nhất tỉnh. Ông Tốt kể: Trước đây tôi từng nuôi tôm sú nhưng thành công ít, thất bại nhiều. Năm 2013, chuyển sang thả nuôi hơn 3,2 triệu con giống tôm thẻ chân trắng. Sau 3 tháng nuôi trong 1ha cho thu nhập tương đương 850 triệu đồng. Con tôm thẻ chân trắng đang lên ngôi, có sức hấp dẫn cực mạnh đối với nông dân. Năm 2013, ông Ngô Văn Kim, ấp Đồng Cò, xã Hiệp Mỹ Đông (huyện Cầu Ngang) cũng chuyển 4,5 công đất tôm sú sang nuôi tôm thẻ chân trắng, sau gần 3 tháng nuôi, ông thu lãi hơn 330 triệu đồng. Thời gian nuôi ngắn hơn tôm sú 1,5 – 2 tháng, nhưng lợi nhuận hơn hẳn. Không riêng ông Tốt, ông Kim… ở các xã Mỹ Long Nam, Hiệp Mỹ Đông, Hiệp Mỹ Tây (huyện Cầu Ngang); Long Toàn, Long Vĩnh, Hiệp Thạnh, Long Hữu (huyện Duyên Hải cũng thuộc tỉnh Trà Vinh)… sau hơn 1 năm chuyển đổi nuôi thử nghiệm tôm thẻ chân trắng, vụ tôm 2013 nhiều nông dân đạt lợi nhuận từ 0,5 – 1 tỷ đồng/ha.

Ông Dương Văn Đởm, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Cầu Ngang, đánh giá, năm 2013 trên địa bàn huyện có 5.458 lượt hộ thả nuôi hơn 508 triệu con tôm sú giống trên diện tích 3.203ha. Trong này có hơn 53% diện tích thả nuôi bị thiệt hại. Trong khi đó mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng có 2.133 lượt hộ thả nuôi với lượng con giống 556 triệu con, diện tích thả nuôi trên 1.442ha (chỉ bằng 45% diện tích nuôi tôm sú) nhưng sản lượng tôm thương phẩm đạt khoảng 8.000 tấn (gần gấp 2 lần sản lượng tôm sú), hơn 84% hộ nuôi có lãi. Đây là thành công bước đầu mở ra triển vọng mới trong đa dạng nghề nuôi thủy sản ở Cầu Ngang. Lần đầu tiên tôm thẻ chân trắng vượt qua mặt tôm sú cả về sản lượng lẫn giá trị kinh tế.

Theo Sở NN-PTNT Trà Vinh, năm 2013 toàn tỉnh có 3.700 lượt hộ thả nuôi gần 1,1 tỷ con tôm thẻ chân trắng. Tuy diện tích thả nuôi tôm thẻ chân trắng khoảng 2.323ha (chưa bằng 10% diện tích tôm sú), nhưng tổng sản lượng tôm thương phẩm đạt gần 10.500 tấn…

Mô hình nuôi tôm thẻ của ông Lương Văn Tốt, xã Mỹ Long Nam, cho thu nhập hơn 850 triệu đồng/ha.

Và nỗi lo phát triển “nóng”

Có thể nói, tiềm năng, hiệu quả kinh tế của tôm thẻ chân trắng là rất lớn; tuy nhiên cũng nhiều thách thức mới lại đặt ra. Tỷ phú tôm thẻ chân trắng Phạm Văn Tốt, ở xã Mỹ Long Nam, chia sẻ: “Quy trình nuôi tôm thẻ thâm canh, bán thâm canh (công nghiệp, bán công nghiệp) cũng giống như tôm sú, nhưng thời gian nuôi ngắn nên hạn chế được rủi ro. Giá cao là ưu điểm vượt trội so với tôm sú. Thế nhưng, để nuôi thành công tôm thẻ chân trắng phải hội đủ điều kiện về vốn đầu tư cao hơn tôm sú, nguồn điện phải đảm bảo… Một vấn đề quan trọng là con giống sạch bệnh, việc quản lý môi trường, nguồn nước ao nuôi phải chặt chẽ, nếu không sẽ rất nguy hại.

Theo ông Cao Hữu Hiền, ở xã Mỹ Long Nam, lo lắng: “Năm 2013, tôi thả nuôi 4ha tôm thẻ chân trắng thì 30% diện tích bị nhiễm bệnh chết, phải thả lại lần 2, cuối vụ thu hoạch 31 tấn tôm thương phẩm bán được 3,5 tỷ đồng, lãi hơn 1 tỷ đồng. Do mật độ nuôi dày 150 con/m² nên dịch bệnh dễ xảy ra, nếu con giống không tốt, môi trường bất lợi…”.

Hiện tôm thẻ chân trắng loại 70 con/kg có giá 165.000 đồng/kg, loại 100 con/kg giá 140.000 đồng/kg… Mức giá này cao gấp 1,5 lần so với cùng kỳ năm 2012 và là giá cao nhất từ trước đến nay. Chính vì thế nhiều người đua nhau nuôi tôm thẻ chân trắng. Mùa tôm mới năm 2014 ở các huyện Cầu Ngang, Duyên Hải… đang vào vụ, phong trào nuôi tôm thẻ chân trắng tiếp tục phát triển “nóng”, phá vỡ quy hoạch, vượt khả năng kiểm soát của ngành chức năng. Đây là điều mà các nhà quản lý nông nghiệp và chính quyền địa phương lo lắng, khi diện tích tôm thẻ tăng đột biến. Thực tế hiện nay, trong khi nội tại nguồn lực nông dân và quản lý nhà nước như cơ sở hạ tầng điện, thủy lợi, vốn, con giống, kỹ thuật… còn nhiều bất cập thì việc phát triển tôm thẻ chân trắng đại trà không tuân theo quy hoạch đang là một thách thức lớn; trong đó lo ngại nhất là dịch bệnh có thể bùng phát trở lại.

Thạc sĩ Phạm Minh Truyền, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Trà Vinh, trăn trở, năm 2014, theo dự báo của Tổng cục Thủy sản thì tình hình nuôi tôm thẻ chân trắng trên thế giới sẽ khôi phục lại ở Trung Quốc, Thái Lan… Từ đó sản lượng tôm thẻ sẽ tăng lên. Trong nước, từ thắng lợi vụ nuôi năm 2013, các tỉnh ĐBSCL đang đẩy mạnh mở rộng diện tích nuôi tôm thẻ, dẫn đến sản lượng tăng cao. Vì vậy tỉnh Trà Vinh khuyến cáo nông dân chỉ phát triển nuôi tôm thẻ theo quy trình thâm canh, bán thâm canh (công nghiệp, bán công nghiệp), đồng thời cơ cấu hợp lý giữa tôm sú và tôm thẻ chân trắng. Cụ thể, toàn tỉnh hiện có hơn 7.500ha nuôi tôm sú thâm canh, bán thâm canh, như vậy diện tích nuôi tôm thẻ chân trắng không nên vượt quá 3.750ha.

"Việc phát triển tôm thẻ chân trắng ở Việt Nam gây nhiều quan ngại do chưa chủ động được nguồn giống tôm này, chi phí cho con giống khá lớn và nuôi trồng bền vững trước hết phải hạn chế được dịch bệnh. Ở Thái Lan chỉ cho phép nuôi tôm thẻ chân trắng quy mô công nghiệp khép kín. Ở Indonesia cũng tương tự, họ chỉ cho phép nuôi ở khu nuôi công nghiệp riêng biệt…"

Tiến sĩ Nguyễn Văn Hảo
Viện trưởng Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản II

ĐÌNH CẢNH – KỲ DUYÊN

(SGGP)