Nhiều “địa chỉ đỏ” trên địa bàn TP.HCM đang được Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM nghiên cứu, lấy ý kiến để bảo tồn và thăng hạng di tích. Đây cũng chính là mục tiêu, nhiệm vụ nhằm hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa từ TP đến cơ sở, qua đó vừa đảm bảo giữ gìn giá trị truyền thống, vừa phát huy di sản trong bối cảnh TP hướng đến “siêu đô thị” mang tầm quốc tế.
Bảo tồn “trường học thực tiễn”
Khu di tích Láng Le – Bàu Cò (xã Tân Nhựt) là địa điểm được các nhà nghiên cứu ủng hộ việc bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử trong thời điểm hiện tại. Nơi đây từng diễn ra trận đánh tạo tiếng vang lớn, cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân dân Sài Gòn – Chợ Lớn – Gia Định. Chiến thắng Láng Le – Bàu Cò tạo tiếng vang lớn, trở thành “địa chấn” củng cố niềm tin của nhân dân vào đường lối kháng chiến trường kỳ của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Từ giá trị to lớn đó, Láng Le – Bàu Cò đã được xây dựng thành khu di tích lịch sử.
Đại tá Nguyễn Thành Trung – Chính ủy Bộ Tư lệnh TP.HCM – khẳng định, Khu di tích Láng Le – Bàu Cò không chỉ là nơi tưởng niệm, tri ân anh hùng liệt sĩ, mà còn là “trường học thực tiễn” để giáo dục truyền thống cho các thế hệ. “Việc bảo tồn, phát huy giá trị lịch sử các di tích cách mạng nói chung, Khu di tích Láng Le – Bàu Cò nói riêng cần được tiến hành một cách khoa học, hiệu quả cũng như kịp thời đề xuất công nhận là di tích cấp quốc gia”, Đại tá Trung bày tỏ.
Căn nhà số 113A đường Đặng Dung (phường Tân Định) cũng đang tiếp tục được củng cố tư liệu, thu thập ý kiến để hoàn thiện hồ sơ để xếp hạng di tích với tên gọi phù hợp, thể hiện trọn vẹn ý nghĩa, giá trị lịch sử. Căn nhà này ban đầu là nhà ở của vợ chồng ông Đỗ Miễn và bà Nguyễn Thị Sự là những chiến sĩ tham gia lực lượng Biệt động Sài Gòn. Dưới sự chỉ đạo của Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Văn Lai (Năm Lai), căn nhà được lựa chọn và cải tạo thành một cơ sở bí mật, chuẩn bị cho hoạt động chiến đấu của lực lượng Biệt động Sài Gòn trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
PGS.TS Hà Minh Hồng – Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử TP.HCM – cho rằng, căn nhà số 113A đường Đặng Dung cần và có thể lưu giữ bảo tồn và phát huy theo một số cách thức độc đáo “kiểu biệt động thành” (hoạt động công khai trong TP). Cụ thể, chúng ta có thể giữ nguyên hiện trạng như xưa kể cả tên gọi khi tham gia vào “Hệ biệt động” để gần gũi với cuộc sống thường nhật của các tầng lớp nhân dân. Về nguồn tư liệu hiện của căn nhà cần được số hóa để phục vụ cho các nhà nghiên cứu và học sinh, sinh viên.
Một công trình tiêu biểu được quan tâm bảo tồn nữa đó là Bót Catinat (164 Đồng Khởi, phường Sài Gòn). Nơi đây được xem như một trong những công trình tiêu biểu của TP.HCM vừa mang dấu ấn kiến trúc văn hóa đặc sắc, vừa là chứng tích lịch sử cách mạng. Trong giai đoạn 1917-1945, hàng ngàn chiến sĩ cách mạng bị giam giữ, tra tấn tại đây, trong đó có nhiều tên tuổi lớn như Tôn Đức Thắng, Nguyễn Thị Minh Khai, Phạm Văn Đồng, Hà Huy Tập, Huỳnh Tấn Phát, Nguyễn Văn Linh… Hiện nơi đây đang làm trụ sở của Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM. Các chuyên gia cho rằng tòa nhà này có đủ yếu tố để công nhận là di tích lịch sử – văn hóa, xét cả về góc độ cấu trúc và góc độ giá trị lịch sử văn hóa. Từ đó, tạo thành một không gian ký ức chân thực, sâu sắc và lay động, góp phần củng cố tình yêu di sản và ý thức dân tộc cho thế hệ tương lai.
Huy động nguồn lực trùng tu di tích
Bà Lê Tú Cẩm – Chủ tịch Hội Di sản văn hóa TP.HCM – cho biết, các di tích lịch sử là những di sản văn hóa – cầu nối quá khứ và hiện tại, lưu giữ những giá trị truyền thống tốt đẹp của nhiều thế hệ trước và trao truyền lại cho thế hệ sau. Để giữ gìn và phát triển di sản văn hóa, TP cần song hành hai trục. Đó là kết nối rộng mở giữa các ngành, thế hệ, thành phần xã hội và hạ tầng số, đồng thời sáng tạo liên tục dựa trên tôn trọng bản sắc, ứng dụng công nghệ và thị trường hóa có trách nhiệm. Nhà nước cần có một hệ thống thể chế, chính sách cụ thể để điều hòa các mối quan hệ kết nối, từ đó tạo điều kiện khuyến khích tính sáng tạo trên một nền tảng pháp lý vững chắc, góp phần vào việc phát triển ngành công nghiệp văn hóa của TP.
Ông Nguyễn Minh Nhựt – Phó Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM – cho biết, sau hợp nhất 3 địa phương thành một siêu đô thị, di sản văn hóa của TP.HCM không chỉ phong phú về loại hình mà còn đa dạng về lịch sử, địa văn hóa. Sự giao thoa này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nhìn nhận lại chiến lược bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trong bối cảnh một siêu đô thị, vừa đảm bảo giữ gìn giá trị truyền thống, vừa phát huy di sản như động lực quan trọng của phát triển kinh tế – xã hội và xây dựng bản sắc của một đô thị tầm vóc quốc tế.
Để hạn chế tình trạng ngày càng xuống cấp của di tích, kéo dài tuổi thọ các công trình di tích trong khi chờ được xem xét bố trí nguồn vốn từ nguồn ngân sách để tu bổ, phục hồi toàn diện theo quy định hiện hành, Sở Văn hóa và Thể thao TP nhận thấy cần phải huy động nguồn lực xã hội hóa trong nhân dân cùng góp công, góp hiện vật và tài lực bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa. Do đó, Sở Văn hóa và Thể thao đã có tờ trình đề nghị UBND TP cho phép thành lập Quỹ Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn TP. “Bên cạnh đó, công tác lập hồ sơ đưa công trình, địa điểm vào danh mục kiểm kê di tích lịch sử – văn hóa và xếp hạng di tích lịch sử – văn hóa cũng được quan tâm, chú trọng. Chúng tôi sẽ cố gắng để những di tích ngày càng phát huy hiệu quả để phục vụ người dân và du khách”, ông Nhựt chia sẻ.
Kiều Khánh
Bình luận (0)