Ngày 18-6, tại TP.HCM đã diễn ra Hội nghị đánh giá kết quả 2 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 120/2017 của Chính phủ về Phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng biến đổi khí hậu. Tham dự hội nghị có Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình, Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân, Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thành Phong và lãnh đạo các tỉnh thành khu vực ĐBSCL…
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại hội nghị
Mỗi năm TP.HCM sụt lún từ 5 đến 10cm
Dựa trên nhiều tài liệu từ các nhà nghiên nước ngoài, nhóm nghiên cứu của Viện Khoa học Tài nguyên nước, chỉ ra tốc độ lún tăng dần từ phần thượng đồng bằng xuống hạ đồng bằng và vùng ven biển, tăng cao ở các khu đô thị và TP lớn. Tại ĐBSCL, sụt lún đang diễn ra với tốc độ 1,1 đến 2,5cm/năm, còn TP.HCM bình quân từ 5 đến 10cm/năm, phân bố chủ yếu huyện Bình Chánh, phía Tây Bắc huyện Nhà Bè, Tây Bắc Q.2, Tây Nam Q.Thủ Đức, phía Nam Q.Bình Tân, phía Tây Q.7, phía Đông Q.12 và Q.8.
Có nhiều nguyên nhân khiến sụt lún đất xảy ra, trong đó có hoạt động khai thác nước ngầm. Mặt khác, quá trình đô thị hóa trong vùng đã và đang làm biến đổi mạnh mẽ các điều kiện môi trường, tài nguyên; Các công trình hạ tầng kiến trúc, cầu cống, giao thông và phương tiện thủy lợi ngày càng đẩy nhanh quá trình sụt lún đất.
Theo nhóm này, trong bối cảnh nước biển dâng, sụt lún đất với nhiều quy mô và cấp độ khác nhau đã kéo theo hệ lụy mất đất tự nhiên liên tục; hư hỏng các công trình hạ tầng, các tuyến rừng ngập mặn phòng hộ ven biển; xói mòn bờ biển gia tăng, rừng ngập mặn suy giảm; gia tăng xâm nhập mặn vào hệ thống sông và vào các tầng đất gây ra tình trạng suy thoái và ô nhiễm nguồn nước, làm sai lệch các giá trị đo đạc ở các trạm thủy văn thuộc vùng đất bị lún.
Để sụt lún không tăng theo thời gian, nhóm này đề xuất cần có các giải pháp đồng bộ, sâu rộng, đơn cử như nghiên cứu giải pháp khoa học tối ưu hóa khai thác nước dưới đất kết hợp sử dụng nước mặt và bổ cập nước ngầm; hạn chế khai thác nước ngầm tự phát của hộ gia đình; Rà soát điều chỉnh lại quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội của vùng, từng địa phương; xây dựng một chính sách đối ngoại sử dụng bền vững nguồn nước sông Mê Kông…
Tại hội nghị, báo cáo về quản lý tài nguyên nước và giải pháp ứng phó với sụt lún khu vực ĐBSCL và TP.HCM, ông Hoàng Văn Bảy – Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước – cũng đề xuất cần kiểm soát chặt chẽ các hoạt động khai thác nước dưới đất.
“Thực hiện điều tra, khoanh định các khu vực hạn chế khai thác nước dưới đất, trên cơ sở đó các địa phương phê duyệt, công bố, triển khai thực hiện các biện pháp hạn chế khai thác nước dưới đất ở địa phương mình. Đồng thời lập bản đồ phân vùng lún làm cơ sở để các bộ ngành, địa phương triển khai thực hiện các giải pháp thích nghi, ứng phó với nguy cơ ngập mặn do tác động kép của nước biển dâng và sụt lún đất…”, ông Bảy cho biết.
TP.HCM cần phát huy vai trò “nhạc trưởng” trong liên kết vùng
ĐBSCL đóng vai trò vô cùng quan trọng trong đảm bảo an ninh lương thực và phát triển kinh tế quốc gia. Năm 2017, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 120 về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu.
Sau 2 năm thực hiện, Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà đánh giá nghị quyết đã tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ về tư duy các cấp, các ngành trong xây dựng chính sách, xác định các chương trình chiến lược, các dự án cấp bách. Tuy nhiên, ông Hà nhìn nhận vẫn còn những hạn chế, thách thức. Trong đó thể chế điều phối, liên kết vùng chưa được nghiên cứu, triển khai; chậm triển khai tư duy phát triển thuận thiên, theo 3 vùng kinh tế sinh thái. Bên cạnh đó, chưa hình thành được cơ chế thu hút nguồn lực đầu tư từ khối tư nhân và xã hội; các dự án hạ tầng còn thiếu kết nối đồng bộ, đa mục tiêu, chưa kết nối với TP.HCM để phá thế ốc đảo và tạo ra động lực phát triển thị trường…
Điều đáng lo ngại, tình hình biến đổi khí hậu, thiên tai trong thời gian tới diễn biến nhanh, các tác động dài hạn đã được dự báo, nhận diện tuy nhiên những tác động ngắn hạn là khó lường, khó dự báo do tính thất thường, cực đoan. Thách thức từ các hoạt động khai thác, sử dụng nước ở phía thượng nguồn đặc biệt là các dự án thủy điện trên dòng sông Mê Kông ngày càng phức tạp. Dự báo tình trạng thiếu cát, thiếu màu, thiếu nước sẽ còn tiếp diễn nghiêm trọng, tác động tiêu cực đến phát triển ĐBSCL.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Trí Dũng – Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư – cũng cho biết một số ngành, lĩnh vực của từng địa phương vẫn còn phát triển theo hướng riêng lẻ, thiếu sự liên kết chặt chẽ, thống nhất trong toàn vùng; Công tác triển khai các cơ chế, chính sách đầu tư chưa đạt hiệu quả; khai thác sử dụng tài nguyên nước cũng như phát triển sản phẩm chủ lực chưa được liên kết tốt. Hay chưa có nguồn vốn bố trí riêng cho các nhiệm vụ liên kết; cơ sở dữ liệu về các vấn đề mang tính liên tỉnh và toàn vùng chưa được hoàn thành…
Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã đánh giá thành quả sau 2 năm thực hiện Nghị quyết 120 có sự tiến bộ. Đơn cử nông nghiệp tăng 3%, trong khi cả nước tăng 2,67%; đời sống nhân dân tốt hơn; nhận thức cấp ủy, chính quyền, nhân dân chủ động hơn, nhất là hợp tác quốc tế phát triển bước đầu mang đến kết quả tốt…
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng chúng ta phải tiếp tục nhận thức biến đổi của khí hậu bất thường của thế giới, khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam đang đe dọa sự phát triển an toàn của người dân. Tuy nhiên rất nhiều hành vi của con người góp phần làm cho thiên nhiên gây biến đổi khí hậu. Do đó “trong công cuộc ứng phó, chống biến đổi khí hậu thời gian tới, các bộ ngành, địa phương phải làm sao lan tỏa những chính sách, hành động đến cộng đồng; huy động triệt để tâm sức, trí tuệ của các nhà khoa học, các tổ chức tư vấn; phát huy vai trò của chính quyền các cấp, kêu gọi sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt vai trò của người dân cùng tham gia”, Thủ tướng yêu cầu.
Thủ tướng cũng yêu cầu phải đưa ngân sách chi cho ứng phó biến đổi ứng phó khí hậu là mục nhiệm vụ chi chính trong ngân sách địa phương. Đồng thời, thúc đẩy liên kết ngang, dọc và biện pháp sáng tạo, trong đó yêu cầu TP.HCM cần phát huy vai trò “nhạc trưởng” điều khiển liên kết vùng; phải tiên phong thúc đẩy thực hiện công ước khung của Liên Hiệp Quốc về biến đổi khí hậu, đặc biệt nhấn mạnh thúc đẩy hợp tác quốc tế. “Không có hợp tác vùng thì các chính sách sẽ không thành công”, Thủ tướng nhấn mạnh.
Bài, ảnh: Nguyễn Trinh
Bình luận (0)