TP.HCM siết việc lách thuế

Theo UBND TPHCM, qua rà soát hoạt động chuyển nhượng vốn cho thấy các DN thỏa thuận bằng hợp đồng, sau đó làm các thủ tục liên quan để thay đổi tên các thành viên trên giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Việc chuyển nhượng vốn góp này được thực hiện dưới nhiều hình thức, diễn ra thường xuyên, trong khi công tác quản lý việc nộp thuế mới dừng lại ở việc ghi nhận theo kê khai, chủ yếu do DN tự khai hoặc đối tượng cần cơ quan thuế xác nhận thủ tục pháp lý.

Thí dụ có trường hợp hợp đồng khai với cơ quan thuế thể hiện giá bán bằng giá vốn. Khi không phát sinh thu nhập nên DN không phải nộp thuế. Như trường hợp Công ty Intel Asia Holdin Limited chuyển nhượng cho một đơn vị trong cùng tập đoàn với giá bán bằng giá vốn (100 triệu USD) nên không phát sinh thu nhập. Dưới hình thức khác, DN tiến hành điều chỉnh tăng vốn điều lệ để chuyển nhượng với giá cao.

Thí dụ, Công ty PT Global Investment (thuộc Chi cục Thuế quận 6 quản lý) đã tăng vốn từ 1 tỷ đồng lên 100 tỷ đồng. Sau đó thành viên góp vốn 48% bán cho cá nhân nước ngoài với giá 48 tỷ đồng, tức không phát sinh thuế phải nộp. Hiện công ty này đã bỏ trốn khỏi địa chỉ kinh doanh.

Để né thuế thu nhập, một số DN mua cổ phần với giá cao, sau đó chuyển nhượng với giá thấp hơn giá mua (lỗ) và đưa vào chi phí tài chính. Tại Công ty TNHH Xây dựng và Kinh doanh bất động sản Ê KE, khi lập tờ khai thuế thu nhập, công ty đã đưa số lỗ của việc chuyển nhượng vốn trên để làm giảm số thuế thu nhập DN phải nộp khi quyết toán năm.

Cục Thuế TP đang cho tiến hành kiểm tra, xác định lại việc chuyển nhượng vốn thực tế có phát sinh lỗ như DN đã kê khai.  Có trường hợp hợp đồng chuyển nhượng vốn phát sinh chênh lệch lớn giữa giá chuyển nhượng và giá vốn (có phát sinh thu nhập) nhưng không kê khai với cơ quan thuế. Như CTCP Thương mại Dịch vụ Phở 24, do ông Lý Quý Trung làm chủ.

Thương hiệu Phở 24 đã chuyển nhượng cho Công ty Việt Thái Quốc Tế, do ông Davaid Thái làm chủ (thương hiệu Highlands Coffee) với giá 20 triệu USD (giá vốn chỉ 1 tỷ đồng). Sau đó Công ty Việt Thái Quốc Tế bán 50% cổ phần từ Phở 24 cho Jollibee – thương hiệu thức ăn nhanh nổi tiếng của Philippines – với giá trị giao dịch 25 triệu USD.

Tuy nhiên, khi cơ quan thuế qua kiểm tra, công ty mới chỉ đăng ký thay đổi tên người đại diện pháp luật cho ông Davaid  Thái, còn tên các thành viên và tỷ lệ góp vốn không thay đổi. Tuy nhiên, do các bên chuyển nhượng không cung cấp hợp đồng nên cơ quan thuế chưa có cơ sở để xử lý. Hiện Cục Thuế TP đang yêu cầu Công ty Phở 24 giải trình việc này.

Theo quy định hiện hành, trước ngày 1-7-2013 cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền hoặc DN có vốn chuyển nhượng chỉ làm thủ tục chuyển quyền sở hữu vốn cho tổ chức, cá nhân nhận chuyển nhượng vốn khi có chứng từ nộp thuế thu nhập cá nhân.

Nhưng thực tế các cá nhân chuyển nhượng vốn chưa kê khai nộp thuế thu nhập cá nhân từ hoạt động chuyển nhượng vốn, chưa có chứng từ nộp thuế thu nhập cá nhân, nhưng vẫn được các cơ quan cấp giấy đăng ký kinh doanh, giấy chứng nhận đầu tư làm thủ tục chuyển quyền sở hữu. Cơ quan thuế không có biện pháp chế tài trong trường hợp này, việc kê khai thuế là do cá nhân tự giác. Nếu cá nhân không kê khai cơ quan thuế không có cơ sở để tính thuế.

Vì vậy, kể từ 1-7-2013, các quy định đưa ra chặt chẽ hơn, biện pháp chế tài rõ ràng hơn. Theo đó, trường hợp DN làm thủ tục thay đổi danh sách thành viên góp vốn trong chuyển nhượng vốn mà không có chứng từ chứng minh cá nhân chuyển nhượng vốn đã hoàn thành nghĩa vụ thuế, DN nơi cá nhân chuyển nhượng vốn có trách nhiệm khai thuế, nộp thuế thay cho cá nhân.

Theo UBND TPHCM, việc tăng cường công tác quản lý và kiểm tra việc kê khai thuế đối với hoạt động chuyển nhượng vốn, nhượng quyền thương mại là hết sức cần thiết. Vì vậy, UBND TP kiến nghị Bộ Tài chính cần quy định DN có hoạt động chuyển nhượng vốn phải lập hóa đơn giá trị gia tăng để kê khai nộp thuế giá trị gia tăng và nộp thuế thu nhập DN theo quy định.

Trường hợp DN nhận chuyển nhượng vốn của DN khác, nếu không có hóa đơn hợp pháp không được tính vào chi phí được trừ khi tính thuế thu nhập DN. Bộ Tài chính cũng cần quy định phần giá trị vốn chuyển nhượng theo hợp đồng phải có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt.

Trường hợp không có chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt, cơ quan thuế có quyền ấn định giá chuyển nhượng và giá vốn chuyển nhượng (nếu trước đây nhận chuyển nhượng thanh toán không dùng tiền mặt). Việc ấn định giá chuyển nhượng và giá vốn chuyển nhượng được thực hiện theo quy định của pháp luật quản lý thuế.

Ngoài ra, DN nơi có phần vốn chuyển nhượng phải có hóa đơn chuyển nhượng vốn. Đối với cá nhân chuyển nhượng vốn phải có tờ khai kê khai nộp thuế thu nhập cá nhân, chứng từ khấu trừ thuế thu nhập cá nhân (nếu có).

Trường hợp chuyển nhượng vốn không có hóa đơn (đối với tổ chức), chứng từ chứng minh cá nhân chuyển nhượng vốn đã hoàn thành nghĩa vụ thuế (đối với cá nhân) theo quy định nêu trên, DN nơi cá nhân chuyển nhượng vốn có trách nhiệm khai thuế, nộp thuế thay cho tổ chức, cá nhân chuyển nhượng vốn. Các quy định nêu trên được TPHCM đề nghị áp dụng kể từ ngày 1-1- 2014.