Trí tuệ nhân tạo có thể thay thế giáo viên trong tương lai?

Trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần trở thành công cụ quan trọng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cả giáo dục. Với tầm nhìn mang tính cách mạng của những người tiên phong như Andrej Karpathy, đồng sáng lập OpenAI, AI được kỳ vọng sẽ giải quyết một trong những thách thức lớn nhất của giáo dục toàn cầu: thiếu giáo viên giỏi và chuyên gia trong các lĩnh vực học thuật.

Học sinh luôn có nhu cầu kết nối và được truyền cảm hứng từ giáo viên – những người có thể thấu hiểu và đồng cảm với họ trong quá trình học tập

AI trong giáo dục: Tầm nhìn lớn và thực tiễn

Karpathy không phải là người duy nhất tin tưởng vào tiềm năng của AI trong giáo dục. Các tên tuổi lớn trong ngành công nghệ như CEO OpenAI Sam Altman, CEO Khan Academy Sal Khan, và nhà khoa học máy tính Stuart Russell của Đại học California đều cho rằng AI có thể trở thành những gia sư cá nhân, cố vấn và thậm chí thay thế giáo viên con người.

Với dự án Eureka Labs mới nhất của Karpathy, ông hình dung AI có thể trở thành các chuyên gia dạy học với sự tận tâm và kiên nhẫn vô hạn. AI có thể hỗ trợ học sinh từ khắp nơi trên thế giới, giải quyết vấn đề thiếu hụt giáo viên chất lượng. Theo lý thuyết, những bot này có thể thay thế các giáo viên, cung cấp kiến thức chuyên sâu và giúp học sinh học hỏi bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu.

Lịch sử của công nghệ trong giáo dục

Dù AI hứa hẹn thay đổi giáo dục, những nỗ lực công nghệ trước đây đã cho thấy các giải pháp công nghệ cao đôi khi không mang lại hiệu quả như mong đợi. Trong quá khứ, nhiều “giải pháp” công nghệ đã thất bại trong việc duy trì hứng thú học tập của học sinh.

Một ví dụ điển hình là “máy dạy học tự động” do nhà phát minh Sidney Pressey giới thiệu vào năm 1924. Mặc dù được kỳ vọng sẽ cách mạng hóa giáo dục, máy móc này không thành công trong việc giữ chân học sinh. Tương tự, các khóa học trực tuyến đại trà (MOOCs) từng được ca ngợi như một cuộc cách mạng giáo dục trong thập kỷ trước cũng đã không đạt được kết quả như mong đợi. Học sinh dễ mất hứng thú và thường từ bỏ các khóa học này.

Thách thức trong việc dạy viết: Tại sao AI khó thay thế con người

Một trong những thách thức lớn nhất trong giáo dục hiện nay là dạy viết cho hàng loạt học sinh. Ở những trường đại học như Đại học Pittsburgh, nơi có khoảng 7.000 sinh viên theo học các chương trình viết, việc giảng dạy hiệu quả đòi hỏi các lớp học nhỏ với tối đa 15 học sinh. Lớp học nhỏ giúp tăng cường sự tương tác và giúp học sinh học tốt hơn.

AI không còn là một khái niệm xa vời, nó đã có mặt trong nhiều lớp học trên khắp thế giới

Tuy nhiên, việc duy trì các lớp học nhỏ đòi hỏi một lượng giáo viên lớn, điều này gây tốn kém cho các trường học và khu vực. Mặc dù AI có thể hỗ trợ, nhưng liệu nó có thể thay thế sự tương tác cá nhân giữa giáo viên và học sinh hay không vẫn là một câu hỏi lớn.

Những rủi ro của việc sử dụng AI trong giáo dục

AI có thể mang lại lợi ích lớn trong việc tùy chỉnh giáo dục theo nhu cầu từng cá nhân, nhưng nó vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những vấn đề chính là liệu học sinh có thể bị truyền cảm hứng và cảm thấy hào hứng với một người máy như cách họ có thể từ một giáo viên thực thụ hay không. Giáo viên không chỉ là người dạy kiến thức mà còn là người cố vấn, hỗ trợ tinh thần cho học sinh. Điều này khó có thể đạt được thông qua một phần mềm AI.

Bên cạnh đó, sự lo ngại về quyền riêng tư dữ liệu cũng là một trở ngại lớn. Các nền tảng AI thu thập lượng lớn thông tin về học sinh và kết quả học tập của họ, điều này có thể bị lạm dụng hoặc bán cho các bên thứ ba. Dù luật pháp có thể cố gắng bảo vệ quyền riêng tư, nhưng không phải nền tảng nào cũng tuân thủ, đặc biệt là những nền tảng đến từ các quốc gia có luật lệ khác nhau.

Liệu AI có thể thay đổi cách giáo dục hoạt động?

Hiện tại, các nền tảng giáo dục trực tuyến và AI đã bắt đầu phổ biến. Pearson, một nhà xuất bản giáo dục lớn, đang tích hợp AI vào tài liệu giảng dạy, và hơn 1.000 trường đại học đã bắt đầu sử dụng các tài liệu này trong năm học 2024. Nền tảng Khanmigo của Khan Academy cũng đang thử nghiệm việc sử dụng AI làm gia sư cá nhân hóa cho học sinh. AI không còn là một khái niệm xa vời, nó đã có mặt trong nhiều lớp học trên khắp thế giới.

Tuy nhiên, câu hỏi vẫn còn đó: AI sẽ thực sự hiệu quả đến đâu? Việc cá nhân hóa giáo dục và hỗ trợ học tập là điều cần thiết, nhưng sự tương tác và sự đa dạng trong cách dạy học mà các giáo viên con người mang lại vẫn là điều khó có thể thay thế. Nếu AI cùng dạy hàng triệu học sinh, liệu sự sáng tạo và tính đa dạng trong suy nghĩ có còn được duy trì?

Tương lai của AI trong giáo dục

Ý tưởng về việc có một gia sư AI trong túi mỗi học sinh là điều hấp dẫn. Học sinh có thể học vật lý từ Richard Feynman, thơ ca từ Maya Angelou, hay thiên văn học từ Carl Sagan. Tuy nhiên, lịch sử đã cho thấy, dù công nghệ có thể mang lại những lời hứa hẹn lớn, kết quả cuối cùng vẫn phụ thuộc vào việc học sinh có thực sự học được điều gì hay không. AI có thể hỗ trợ, nhưng vai trò của giáo viên con người trong việc truyền cảm hứng và dẫn dắt vẫn là không thể thay thế.

AI trong giáo dục không còn là điều xa vời, nhưng để thực sự thay thế giáo viên con người, vẫn cần một quá trình dài để cân nhắc và thử nghiệm.

Thủy Phạm (Theo TheConversation)